Page Text
________________
અ-કથિત]
[અ-કમી
અ-કથિત વિ. સં.] ન કહેલું. (૨) વ્યાકરણમાં દ્વિકર્મક ક્રિયાપદનું ગાણ (કર્મ). (વ્યા.)
[કથન, ગાળ અ-કથન ન સિં] કહેવાને અભાવ. (૨) (લા.) ઘણાસ્પદ અ-કય વિ. [સં.] કહેવાય નહિ તેવું, અકથનીય. (૨)
અનિર્વચનીય, વર્ણનાતીત અકતા સ્ત્રી. સિં] બોલી ન શકાય તેવું હોવાપણું અકદ . [અર.] કરાર, પ્રતિજ્ઞા. (૨) લગ્નના કરાર. (૩) ગળાને હાર. (૪) મોતીની માળા અદનામું ન. [ + જ “નામું.] લગ્નનો લિખિત કરાર અકદ-બંદી (બન્દી) સ્ત્રી. [ + ફા.] છેડાછેડી બાંધવાપણું અક(ખ)ની સ્ત્રી. [અર. યખી] સેરવા સાથે પકાવેલું ચાખાનું જમણ
[પાનવાળું) અકનુંમકનું ન, એક જાતનું ઘાસ (રેશ ઘાસનાં મૂળ જેવાં અકબક છું. [રવા.] બકબકાટ, બકવાદ. (૨) (લા.) ખટકો અકબક* (ક) સી. [ એકી-બેકી' દ્વારા.] એકીબેકી અ-કપટ ન. [સ.] કપટને અભાવ અકબ ૫. [અર.] પગને પાછલો ભાગ. (૨) ક્રિ.વિ. પાછળ, પછવાડે. [ કરવું (રૂ.પ્ર.) પાછળ પડવું] અકબર વિ. [ અર, ] સૌથી મોટું, મહત્તમ, શ્રેષ્ઠ. (૨) એ નામને મુઘલ શહેનશાહ જલાલુદ્દીન (ઈ. સ. ૧૫૫૬-૧૬૦૫) અકબર-દિલી વિ. [ + કા. ] અકબર બાદશાહના જેવું. (૨)
અકબર બાદશાહે ચલાવેલું. (૩) અકબર બાદશાહના સમયનું અકબરી વિ. [ અર, + ફા. “ઈ' પ્ર] અકબરને લગતું. (૨)
શ્રી. ચાખાના લોટની એક વાનગી અકબંધ (–બબ્ધ) વિ. [ સં. અક્ષત >બા. મલમ
અખંડ દ્વારા + જુઓ “બંધ'.] જેને બાંધે–બંધ તુટેલ નથી –અખંડ છે તેવું, સાબૂત. (૨) અનામત અકમિ છું. શેવડા એટલે જેન જતિ કે પૂજના ચોરાસી ગોમાંને એક પેટાગચ્છ. (જેન.) અકર-ચકર ક્રિવિ. [ગ્રા.] ગમે ત્યાંથી, ન જણાય તેવી જગ્યાએથી. (૨) હરકેઈ રીતે, ગમે તે પ્રકારે અ-કરણ વિ. [સં.] ઇદ્રિય વગરનું, “ઈ-ઑર્ગેનિક' (ન. દે.), (૨) ભૌતિક ઇઢિયાદિથી પર (બ્રહ્મ-પરમાત્મતત્ત્વ વગેરે ). (૩) ન. સાધનને અભાવ. (૪) ખનીજ, “ઇ-ઓર્ગેનિક ' (ન.મૂશા.) અ-કરણય વિ. [સં.] ન કરવા જેવું અક(ક)રમત-મે)ણ (-શ્યો જુઓ અકર્મણ'. [કમનસીબ અ-ક)રમી વિ. [સં. ૧ + વ પું.] અકમ, અભાગિયું, અક(-કચેરમેણ (-શ્ય) જુએ “અકર્મણ” અકરસાદ પું. [સં. યાઉં 3 હાથથી પેટ દાબતાં થતું દર્દ અકર-ચકર (અકર-ચકરમ્) જુએ “અકર-ચકર'. અકરાકેર પું, [અર. અરુલ-કહર ] કાળો કેર, હાહાકાર વર્તે એવો બનાવ, ગજબ, (૨) ભયંકર વિનાશ અકરામ ન. [અર. ઈકરામ્ ](હમેશાં પૂર્વપદમાં “ઈમામ' કે માન’ સાથે પ્રગ: “ઈનામ-અકરામ ' ભાન-અકરામ”) ઉદારતા. (૨) કૃપા. (૩) બક્ષિસ
[(જમીન) અકરાયા વિ, સ્ત્રી, વાવવા માટે બરાબર ચાખી ન કરાયેલી અ-કરાવવું સ. કિ. [ જુઓ “ કરાવવું.”] (લા.) (જાતને-
પંડને) દુષણ લગાડાવવું. અ-કરાયું વિ. [જ “અ-કરાવવું” + ગુ. “યું” ભૂ.ક.] ખરાબ
[અતિ ભયાનક અ-કરાળ-વિકરાળ વિ. [સં. મ + 1 + વિરા] અકરાંતિયા-હા !., બ.વ. એ અકરાંતિયું ' + “વેડા.] હદ બહાર ખાવાની ટેવ, ખાઉધર–વેડા અકરાંતિયું વિ. [સં. મા - સાત] હદ વટાવી ખાનારું, બહુ ખાનારું. (૨) ખાતાં ન ધરાય તેવું. (૩)(લા.)હદ બહાર જનારું અકરાં-બકરાંની ઝાંઝર (-રય) સ્ત્રી. “વાઘબકરી'ની રમત અકરી મું. કમેદ અકરી* સ્ત્રી. અછત, મેઘવારી અકરી-કટ સ્ત્રી. બડાઈ, પતરા, ફિશિયારી અકરી-ડકરી સ્ત્રી. એકબીજા પક્ષની રમતમાં ધૂળની ઢગલીએ શોધવાના પ્રકારની રમત. (૨) રાચરચીલું, ઘરવખરીને ઝીણો માટે સામાન અકરી-બકરી સ્ત્રી. મોઈદડાની એક પ્રકારની રમત અ-કરુણ વિ. [ સં. ] કરુણાહીન, નિર્દય નિર્દયતા અરુણતા, અ-કરુણા સ્ત્રી. [સં. ] કરુણતાનો અભાવ, અક' વિ. [ સં. હતો] ઊભું નહિ તેમ બેઠું પણ નહિ તેવી સ્થિતિનું, અડધા વાળેલા પગે બેઠેલું, અકડું. (૨) (લા.) અસ્થિર
[તેવું અ-કરુંવિ. આકરું, સખત (૨) ઉપાય ન કરી શકાય અ-કર્કશ વિ. [ સં.] કર્કશ નહિ તેવું, કમળ, કુમળું અ-કર્ણ વિ. [સં. ] કાન વિનાનું, બચું. (૨) બહેરું અ-કર્તવ્ય વિ. સિં.] ન કરવા જેવું, અઘટિત. (૨) ન. દુરાચરણ અ-કર્તા ૫. સિં] સાંખ્યમાં પ્રકૃતિથી જદે અકર્મણ્ય પુરુષ. (૨) વિ. [સં., પૃ. ] પ્રવૃત્તિ રહિત અ-કર્તમ કે.વિ. [ સં., સૂર્તમ-અકર્તમ -માયા-તું એમ વપરાતું] ન કરવાને (હે.કૃ.) અ-કપ્ત વિ., ન. [સં.] અકર્તા
[( ચા.) અ-કર્તક વિ. [સં.] જે ક્રિયાપદને કર્તા નથી તેવું, ભાવકર્તક. અકર્તતા સ્ત્રી, - ન. [સં.] કર્તાને અભાવ, કર્તા હોવાપણાને અભાવ
[અપરાધ અ-કર્મ ન. [સં] કર્મના અભાવ. (૨) દુષ્કર્મ. (૩) ગુને, અકર્મક વિ. સિં] કર્મ નથી તેવું (ક્રિયાપદ). (વ્યા.) અકર્મ-કર વિ. સિં] કર્મ નહિ કરનારું. (૨) નિરર્થક અકર્મકારી વિ. [સં., .] અકર્મકર, દુષ્કર્મકારી અકર્મક વિ. [સં.] કામ ન કરનારું, નિરુઘમી. (૨) આળસુ અકર્મીમેં)ણ (શ્ય) વિ. સ્ત્રી. (સં. મ-તમિળી>અકર્મણ્ય”] કમનસીબ, અભાગણું
[નિષ્ક્રિય અ-કર્મય વિ. સં.] કામ કર્યા વિના બેસી રહેનારું, અકર્મયતા સ્ત્રી. [સં.] અકર્મણ્યપણું અ-કર્મભૂમિ સ્ત્રી. સિં] જ્યાં કર્મ કરવાનાં નથી હોતાં તેવી ભૂમિ, ગભૂમિ, સ્વર્ગ અકમાં છે. [ સં. 1 કર્મ કરવાના બંધન વિનાને પરમાત્મા. (૨) વિ. [સં., ૫.] કામ ન કરનારું, નિષ્ક્રિય અ-કમી વિ. [ સં., પૃ. ] (લા.) ભાગ્યહીન, અભાગિયુ, કમનસીબ. (૨) દુષ્કમ, પાપી, અપરાધી
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |