Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 46

ત્ર 2 4 5 » એ
અએ
ગુજરાતી
બ્રાહ્મી
નાગરી આ પું. સં.] ભારતીય વર્ણમાળાને પહેલો સ્વર. (૨) પૂર્વગ. એ દેવની અને સાધકની રાશિ મેળવી પ્રયોગ અરિ, મિત્ર, નકારાર્થે : એ છ પ્રકારે વ્યક્ત થાય છે: ૧. સાદશ્ય એટલે સિદ્ધ, સાધ્ય કે સુસાધ્ય છે કે નહિ એ જેવા એ વપરાય છે.) સમાનતા ઃ અબ્રાહ્મણ = બ્રાહ્મણ સિવાય અન્ય વર્ણનું, પણ અક(-) -લકડિયું વિ. [ જુઓ અક્કડ-લકડિયું. '] અકકલ બ્રાહાણ જેવું જનાઈવાળું ૨. અભાવ: અફળ = ફળ રહિત; લડાવી જાણે એવું, ગમે તેમ કરીને કામ પાર પાડનારું, કરામતી. ૩, અન્યત્વ એટલે ભિન્નતા : અધટ = ધટથી ભિન્ન પટ વગેરે; (૨) બુદ્ધિબળથી વગર પૈસે પિતાને વ્યવહાર ચલાવનારું ૪. અષતા : અબ = ઓછી સમઝવાળું; ૫. નિદિતપણું: અક-વકટ . [સે. વાત +વિત] લેમેલ, વ્યગ્રતા, ચટપટી અધન = ખરાબ ધન; ૬. વિરોધ : અધર્મ = ધમેથી વિરુદ્ધ અકબ(અ)કહ (અકેડમ-બ(મ)કડમ)કિ.વિ.સં. મતઆચરણ, (૩) . [ગુ] ગુજરાતી વર્ણમાળાને પહેલો સ્વર, વિકૃતમ્ પ્રા. ગ્રા.] ન સમઝાય તેવી ગરબડિયા બોલી એ ગુણાત્મક સ્વરિત વિકૃત “એ” અને સાદા અસ્વરિત સંવૃત અકાકડી સ્ત્રી. કટેકટી, અણીને સમય. (૨) ખેંચાખેંચ, અ” ઉચ્ચારણે લેખનમાં બતાવવા એકલો યા વ્યંજનમાં રસાકસી, ચડસાચડસી, કસાકસી. (૩) સ્પર્ધા, હરીફાઈ. અંતર્ગત થયેલા પ્રયોજાય છે; કોઈ પણ સ્વરિત શ્રુતિ પછીની (૪) વાદ. (૫) અકડાઈ, ગર્વિષ્ઠાણું. (૧) ભીડ, ગિરદી શ્રુતિમાં લખવામાં આવતા વ્યંજનાંતર્ગત “અ” ઉચ્ચારણની [ ૦ઉપર આવવું (રૂ.પ્ર.) સરસાઈ કરવી. અને વખત દષ્ટિએ અભાવાત્મક અનુભવાય છે, જેને કમળાશંકર પ્રા. (રૂ.પ્ર.) કટોકટીને વખત, બારીક સમય ] ત્રિવેદીએ “શાંત', કેશવ હર્ષદ ધ્રુવે “કત અને નરસિંહરાવ અકોઈ સ્ત્રી. [ જુઓ અક્કડ' + ગુ. “ આઈ ? ત..]. દિવેટિયાએ “લઘુપ્રયત્ન' કહેલ; “કાર્ય “હિસ્સ' “પ્રશ્ન' જેવા અક્કડપણું. (૨) (લા.) ગર્વ, મગરૂરી અનેક તત્સમ શબ્દમાં સ્વરિત શ્રુતિ પછી સંયુક્ત વ્યંજન- અકઢાટ ૫. [ જુએ “અકડાવું” + ગુ. “આટ' ક. પ્ર. ] અકમાંનો “અ” શ્રાવ્ય છે અને એ અસ્વરિત સંવૃત ઉચ્ચરિત થાય છે. (૪) [ગુ] પૂર્વગ. નકારાર્થેઃ અજાણ્યું = જાણવામાં અકઢાવું અ.જિ. [ જુએ “ અડ,’ – ના.ધા. ] અવયના ન આવેલું; અગ્યાર્થી : અખાજ = ખાવા માટે એગ્ય નહિ
સાંધા જડ થઈ જવા, સાંધા ઝલાઈ જવા. (૨) (લા). તેવું. (૫) [..] પૂર્વગ. અતિશયના અર્થને ગુજરાતી પર્વગઃ કામ કે મુસાફરીથી થાકી જવું. (૩) ભભકામાં રહેવું. (૪) અલેપ = અત્યંત લોપ, અભાવ; અર= અત્યંત ઘોર, ભયા- ભીડમાં દબાવું. (૫) મગરૂરીમાં રહેવું નક (જેનાંથી વધુ ઘોર નથી તેવું નમ્ બ.કી.)
અકડાશ (-શ્ય) સ્ત્રી. [ જુએ “અક્કડ' + ગુ. આશ” અઉ (ઔ) ન. [સં. હિં] સાપ, એ. (૨) (લા) કરડે
ત. પ્ર.] અકડાઈ, ટદારપણું. (૨) (લા.) અતડાઈ. (૩) તેવું કેઈપણ જીવડું. (૩) છોકરાંઓને બિવડાવવાનું બાઉ, હાઉ કડકાઈ, સખતપણું. (૪) ગર્વ, મગરૂરી અઉ (ઓ) જુઓ આઉ.૨
[નિષ્કરજી
અકડી-કકડી સ્ત્રી એન ઘેન ડાહીને ઘડે' નામની એક રમત અ-ાણી વિ. સિં; સંધિને અભાવ] અનૃણી, ઋણ વિનાનું,
અકડુ વિ. [ જુઓ “ અક્કડ ' + ગુ. “ઉ” ત. પ્ર.] (લા.)
ફાંકડું, અલબેલું અ-રતુમતી સ્ત્રી. [સં.; સંધિનો અભાવ) ઉમરે આવી હેવા
[(૨) (લા) ગર્વિષ્ઠ, મગરૂર
અકડું વિ. [ જુએ “ અક્કડ ' + ગુ. “ઉં' ત. પ્ર. ] અક્કડ. છતાં અટકાવ ન આવતો હોય તેવી સ્ત્રી
અ-કત . [સં. મ + ત ] કામથી વિરામ પામવાનો અ-ક ન. [સં. ૨ + ] સુખને અભાવ, દુઃખ. (૨) પાપ
દિવસ, અણે, પાખી. [–તે કાંતવું (રૂ.પ્ર.) સમય મળે અ-કચ વિ. [સં. + વ ચેટલી, અંબોડે] વાળ વિનાનું,
એને લાભ લઈ લે. કાંતો (રૂ.પ્ર.) ઉદ્યોગને લગતું બેડું. (૨) પું. કેતુ નામને ગ્રહ (એને માથું નથી એવી પૌરાણિક
કામકાજ બંધ રાખવું ને બીજુ ઘરગતુ કામ કરવું. ૦૫ાળો માન્યતા છે.). [તેવું, નકામું. (૨) અપંગ
(રૂ.પ્ર.) કામકાજ બંધ રાખવું, પાખી પાળવી ] અ-કજ વિ. [સં. મ + શાર્થ>પ્રા. વજન] કાર્યો કરી શકે નહિ અકત્તા વિ. સહન ન થઈ શકે તેવું અકટેવિકટ વિ. સં. 2 + વૈિ2] અતિ કઠિન, બહુ અ-કથન. સિં.) તંત્રશાસ્ત્રમાં વર્ણાત્મક ત્રિકેણ.(તંત્ર.)(૨) મુશ્કેલ. (૨) અતિ ભયંકર
સંગીતમાંનાં અઠાવીસ પાડવ તાનમાંનું એક તાન (સંગીત.) અક-કોડ-બાજ વિ. [જુઓ “અડ’ + ફ, પ્રત્યય] (લા.) અ-કથ૨ વિ. [સં. –ચ્છ > પ્રા. મમયે] ન કહી શકાય અભિમાની માણસ
તેવું, અકથનીય. (૨) ન વર્ણવેલું. (૩) (લા.)અલીલ, ભૂંડું અક-ક)બાજી સ્ત્રી. [+ ગુ. “ઈ' ત...] (લા.) અભિમાન, ગર્વ અકથહ ન [ સં. ૮ + ફ + + ૬ તાંત્રિક વણે ] તંત્રશાસ્ત્ર અકરમ ન. [સં. મ + +૩+તાંત્રિક વણે તંત્રશાસ્ત્ર માંહેનું માંહેનું એ નામનું એક ચક્ર; જુઓ “ અકડમ.' (તંત્ર) એ નામનું એક ચક્ર (કોઈ પણ દેવની સાધના કરતાં પહેલાં અ-કથનીય વિ. [સં.] કહ્યું ન જાય તેવું, અકય