Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 454

કથા-પ્રાણ
૪૦૯
રી' (દ. બા). (૩) પેટા વાર્તા, આડ વાર્તા [છે તેવું કથાળે કંટાળે, અણગમે " કથા-પ્રાણ વિ. [સં.] કથા કરવાને ધંધો જેની જીવાદોરી કથાતર (કથાન્તર)ન. [સ, થા+મત્ત] કથામાં પ્રવેશતી બીજી કથા-પ્રાવીયન. [સં.] કથા-વાર્તા કહેવામાં નિષ્ણાત હોવાપણું કથા, આડે-કથા, ઉપ-કથા. (૨) એક કથા ચાલુ હોય તેમાં કથા-બંધ (-બન્ધ) મું. [સં.) કથાના આરંભને ભાગ, આમુખ, અસંગત બીજી કથા કહેવી એ. (૨) મૂળ કથાનું રૂપાંતર પ્રસ્તાવના, કથા-મુખ, પ્રાસ્તાવિક
કથાંશ (કથી) પું. [ + સં. મંરા] કથા-ભાગ કથા-બેધ છું. [સં.] કથા-વાર્તામાંથી ઊભો થતે ધાર્મિક- કથિક વિ., પૃ. [સં.] કહેનાર. (૨) કથા કહેનાર નતિક ઉપદેશ કે સમગ્ર
કથિત વિ. સિં] કહેલું. (૨) ન. કથન, વાતચીત કથા-બેલું વિ. [+જુએ બેલવું' + ગુ. “ઉ” ક. પ્ર.] કથા કથિત-પદ ન. [સં.] એ નામને એક દેશ. (કાવ્ય) બોલનારું, કથા કહેનારું
પુિરાણી કથિત પદ-તા સ્ત્રી, ન. [સં.] કથિત-પદ નામને દોષ કથા-ભટ,-૬ પૃ. [+જુઓ “ભટ, ૬.'] કથા કહેનાર પોરાણિક, હોવાપણું. (કાવ્ય.) કથા-ભાગ કું. [સં.] કથામાં અનેક વિષય અપાયા હેય કથિતય વિ. [આ સંસ્કૃતાભાસી અસિદ્ધ નવું રૂપ; સં.
તેમાં વાર્તાને લગતા ખંડ. (૨) ચાલુ વાતને હરકેાઈ કિસ્સે થતબ્ધ થાય.] જાઓ “કથચતવ્ય.' કથાભાસ પું. [+ સં. મા-માસ] વાદીએ અને પ્રતિવાદીએ કથીર ન. [સં. ભારતી>પ્રા. ૪થી૬] કલાઈ અને સીસાના
એકબીજા ઉપર ખાટાં દૂષણ ઉત્પન્ન કરવાની ક્રિયા, (તર્ક) ભેળસેળવાળી એક હલકી ધાતુ. (૨) (લા.) તુછ વસ્તુ કથા-મહિમા છું. [સં.] કથાનું માહાતમ્ય, વાર્તાનું મહત્વ કથીરો છું. ઢોરના વાળમાં કે કાનમાં પડતું લોહી ચુસનારે કથા-સુખ ન. [સ.] જુઓ “કથા-બંધ.” [કથા-કથન એક જીવડે, ગિગાડે કથામૃત ન. [ + સં. રામ] કથારૂપી અમૃત, અદાયક કથા . છેડે, અંત. (૨) પીછે, કેડે કથા-વેગ . [સં.] કથા વાર્તા કહેવા માટે મળેલો અવસર. કદ્દઘાત પું. સિં, તથા૩ર્-ઘાત કથાના ઉપક્રમ, સ્થાને (૨) વાતચીત–સંભાષણને મળેલો અવસર
ઉઠાવ. (૨) નાટય-રચનામાં સૂત્રધાર વગેરેના આરંભના કથા-રત વિ. [સં.] કથા સાંભળવામાં મન
સંભાષણવાળે ભાગ, કથાપઘાત. (નાટય.) કથારંભ (રહ્મ) પૃ. [ + સં. મા-”] કથાની શરૂઆત. (૨) કથા૫કથન ન. સિં. જવ + ૩પ-ઈન] પરસ્પરની વાતકથા-બંધ, કથા-મુખ, પ્રસ્તાવના
ચીત. (૨) વાદવિવાદ, ચર્ચા કથાલાપ પં. [+સં. મા-ઢા] કથા-વાર્તા
કથાપાખ્યાન ન. [સં. જયા + ૩ઘાથાન] કથામાં આવતી કથા-વક્તા છું. [સં.] કથા કહેનાર, કથાભટ, ન્યાસ, (૨) - આડ-કથા, ઉપાખ્યાન, ઉપ-કથા વાર્તા કહેનાર
ક-થોડું વિ. જએ “કોલ.' કથાવટ (), ટી શ્રી. [+ ગુ. ‘ઈ 'સ્વાર્થે ત. પ્ર.] મહેનત, કાલ(-ળ, હું, -ળું) વિ. [આદિ પદ સં. ૩ + ઉત્તર મુશ્કેલી, કપરાઈ
પદ વતંત્ર નથી] કઠેકાણાનું, ક જગ્યાનું. (૨) અગવડભરેલું, કથાવલિ'-ળ, લી, -ળી) સી. સં.] કથાઓનો સંગ્રહ મુશ્કેલ. (૩) માર્ગની બહારનું, દુર્ગમ, “આઉટ ઑફ ધ વે' કથાવશિષ્ટ વિ. [+સં. સવ-ર૭] જ કથાવશેષ(૨).” કથ્થઈ એ “કથઈ.' કથાવશેષ છું. [+સે સવ-શેષ] કથાને અંતભાગ. (૨) વિ. કર્યા વિ. [સં] કહેવા જેવું, કથનીય. (૨) ન. કહેવાની માત્ર વાર્તામાં રહેવું, સદ્ગત, મરી ચૂકેલું
હકીક્ત, ચિતવ્ય કથા-વસ્તુ ન. ન. [૩] કથા કે વાર્તાની બીજભૂત વાત ક૬, દ. પર્વગ [સં. ] “ખરાબ” અર્થમાં કથાવળિ(-ળી) એ “કથાવલિ.'
કદ૨ ન. એક જાતનું રેશમી વસ્ત્ર કથા-વાર્તા સ્ત્રી. [સં] ધાર્મિક અને સામાજિક કથાઓ- કદર ન. [અર. ક૬ ] લંબાઈ પહેળાઈ અને જાડાઈથી વાર્તાઓ. (૨) ઈશ્વરસંબંધી ચર્ચા
બનતે વેરાવ. (૨) પ્રમાણ, વિસ્તાર, (૩) ઊંચાઈ (૪) કથા-વિરક્ત વિ. [સં.] થોડા-બેલું, બહુ ન બોલે તેવું (લા.) પદવી, દરજજો, પદ કથા-વિષય પૃ. [સં.] કથાવાર્તાનું વસ્તુ, મૂળ પ્રસંગ
કદકારી સ્ત્રી. થોડો આનંદ. (૨) સંભોગની ઈચ્છા કથા-શરીર ન. (સં.) કથાનું માળખું
કદક્ષર પું. [સ. ૧૬ + અક્ષ૨] ખરાબ અક્ષર, (૨) વિ. કથા-રોષ છું. [૪] જુઓ “કથાવશેષ(૧)'.
ખરાબ અક્ષરવાળું કથા-શ્રવણ ન. સિ.] કથા-વાર્તા સાંભળવાની ક્રિયા
કદ-ખલા(-ળા)ઈ સ્ત્રી. [જ એ “કદ' + સં. + ગુ. આઈ' કથા-સજેન ન. [સં.] કથાની રચના લિગો સંબંધ ત. .] ધૂર્તપણું, લુચ્ચાઈ, શઠ-તા કથા-સંદર્ભ (-સદર્ભ) પું. [સં] કથામાં આવતા પ્રસંગને કદ-ખલિત-ળિયું વિ. જિઓ “કદ' + સં. + ગુ. કથા-સાહિત્ય ન. [સં] કથાઓને લગતું ગદ્ય-પઘાત્મક લખાણ ત. પ્ર.] ધૂર્ત, લુચ્ચું
[દખલ કરનારું કથાસૂત્ર ન. [સં.] કથાવાર્તામાં વાતને સળંગ સચવાઈ ક૬ખલિયું? વિ. [સં. ૧ + જુઓ “દખલ' + ગુ. ઈયું' ત.પ્ર.] રહેતો દેર
કદઅળાઈ એ “કદ-ખલાઈ ' કથા-સિદ્ધિ સી. [સં.] વાર્તાનું શ્રોતાઓ ઉપર જણાતું શુભ કદ-ળ સ્ત્રી. આળ, (૨) નિંદા. (૩) વિ. નિંદા કરનારું પરિણામ
[વાડિયું ક-દડું વિ. [સ. યુ + જુઓ “દડ’ + ગુ. ‘ઉં' ત. પ્ર.] કથાળવું વિ. સ. તથા દ્વારા] કથા કહેવાનો શોખ ધરાવનારું, બેડોળ, કદરૂપું