Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 450

કાર
૪૦૫
કણઝરડે
કતારું ન. [સં. વIS-J->પ્રા. વરઠઠ્ઠ- દ્વારા] (લા.) ૦કેળવવી (કે), ૦ગૂંદવી, હૃપવી (રૂ. પ્ર.) પાણી વગેરેમાં ઘરની લગોલગ ઢોરને બાંધવાનું સ્થાન, ઢોર-બાર. (૨) બાંધેલા લોટને ખબ કસણ. ઘઉંની કણ(-)ક (ક) નીચે ઉતારેલી ઓસરી. (૩) ઘરની પછવાડેને વાડે (રૂ..) જેમ ફાવે તેમ કેળવાય તેવું કદાર . જિએ “કાઢવું' + ગુ. આરો' ક. પ્ર.] પાછું કણકરુ . એક મટી જાતને વાંસ [બાળકને કણછાટ આપવાની શરતે અનાજ વગેરે વધારીને આપવાને કરાર. કણ-કણ (કય-કશ્ય) સી. [૬ “કણકણવું] કચવાયેલા (૨) ધીરેલાં નાણાંને વધારે
કણકણ અ. જિ. [૨૧] દુ:ખ કે અસંતોષને કર્ણાટ કઢાવવું, કહાવું જુઓ “કાઢવું”માં.
કરવા, કણવું. (૨) (લા.) ધીમે ધીમે બોલવું. (૩) કઢાવું જ “કહેવું'માં.
બબડવું. (૪) સહેજ કંપવું. કણકણવવું છે, સ.કિ. કઢાહ ન. હળની આડે રાખવાનું સાધન. [૦કર (રૂ.પ્ર.) કણ-કણહાર છું. [સં.] દાણાનો ઢગલો
હળ વગેરે ખેતીનાં ઓજાર નીચે કઢામણું નાખવું કે જડવું] કણકણ-૭) શ્રી. [જ “કણકણવું + ગુ. ‘આ’–‘ઈ’ કઢાળ' ન. જિઓ “કાઢવું' + ગુ. “આળ' ઉ.પ્ર.] ખેતરમાં પ્ર.], અણુટ, પૃ. [+ગુ. “આટ-આટે” ફ. પ્ર.]
જવા આવવા માટે વાડમાં રાખેલું છીંડું, ખેડીબારું. (૨) કણછાટ વાડ કે કેટ ઉપર જવાનું પગથિયું
કણકણી જુઓ “કણકણા.” કરાળ વિ. [સં. ૩ + જુએ “ઢાળ.] જેને ઢાળ બરાબર કણકણે પું. જિઓ “કણકણવું' + ગુ. “એ” કૃમ.] કણછટ
ન હોય તેવું, ખરાબ ઢાળવાળું. (૨) ઊભા કાળનું, કરાડ કણકવું અ. જિ. [૨વા,] કચુડ કચુડ થવું. (૨) ઊંઘમાં કઢિયા-ચેલ વિ. [સ વયિત-> પ્રા. વઢવ + પ્ર.] બલવું. (૩) રિબાવું, તલસવું કહેલું, સારી રીતે ઉકાળેલું, કઠાણું
કણ-કસાઈ કું. [સ. + એ “કસાઈ.'] (લા.) સડેલા દાણા કઢિયે પં. [જ “કાઢવું' + ગુ. ઈયું” કુ.પ્ર.] (લા.) વેચનારે વેપારી (જંતુઓને એમાં વિનાશ થતે હેઈ) ગેલો, નોકર. (૨) ગંજીફાનું એક પાનું-ગુલામ
કણકા (કશ્યકા) સકી, સિ. કળિT] પ્રસાદને નાના ટુકડે. કહી સકી. [સં. વવયિતાપ્રા . #ઢિયા] બાજરી કે ચણાનો (પુષ્ટિ .)
[વેપારી, કણિયે લેટ અને મસાલો ભેળવી વધારી ઉકાળેલ છાસની વાની. કણકિયા પું. જિઓ “કણક" + ગુ. “ઇયું ત.પ્ર.] દાણાને (૨) ખવાસને માટે મજાકમાં કે તિરસ્કારમાં કહેવાતી એ કશુ કી સી. જિઓ “કણકું' + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] દાણાના સંજ્ઞા. [ ૯ કરવી. (રૂ.પ્ર) ખુબ નુકસાન કરવું. ૦ છાંટણું નાના નાના ભાંગેલા કણ (ટે ભાગે ભાંગેલા ચેખા). (રૂ.પ્ર) મરજાદી વણવામાં સંભોગ માટે વપરાતે સાંક- [૦ તબઢાવવી (રૂ.પ્ર.) કણકીની બેંશ કરવી) તિક શબ્દ. ૦ દાનજી (ઉ.પ્ર.) ખુશામતિયું ને સ્વાદ કણકી-દાર વિ. [+ ફા. પ્રત્યય] કણકીવાળું, દાણાદાર, રવાદાર ચાખ (રૂ.પ્ર.) અનુભવ લેવો]
કણુનું ન. જિઓ સં. વાળ + ગુ. કું' સ્વાર્થે વ.પ્ર.] દાણા કઢી-ચ-૬) વિ. જિઓ “કઢી' + “ચાટવું' + ગુ. “” ક. ભરડતાં પડતો ઝીણે આખે કે પ્ર.] (લા.) ખુશામત કરનારું, માખણિયું. (૨) લાભ કણકે પું. [જ “કણકું.'] દાણે લેવાને ટેવાઈ ગયેલું, લાલચ
કણ-ગણ (શ્ય) ઝી. [સં. + એ “ગણવું.'] એરણમાં કઢી લીમ, કઢી-લબ છું. [જીઓ કઢી' + લીમડો- દાણા પડે તેવી સગવડ કરવી એ. (૨) એરણીમાં દાણા
લીંબડે.'] કઢી દાળ ચટણી વગેરેમાં જેનાં પાંદડાં વપરાય એરતાં એક બાજ વધારે દાણ પડવાપણું છે તે સુગંધીદાર મીઠો લીંબડે
કણ-ગરી જી. [સ. + ફા. “ગર” પ્ર. +. “ઈ' ત, પ્ર.] કયું જુઓ “કડાયું.” [ઉકાળેલું, કહેલું, કઢિયલ ઊપજ ઉપર ખેડૂત પાસેથી લેવાતી રાજ્યની બાબત, રાજ્યકયું વિ. જિઓ “કહેવું' + ગુ. એયું” ક.મ.] સારી રીતે હકની લેતરી કહે છું. [જ એ કહેવું’ + ગુ. ‘આ’ કુ. પ્ર.] ઉકાળો, કા. કણછ () સી. જિઓ “કણછવું.'] કણછાટ (૨) (લા.) ખવાસની મજાક કે તિરસ્કારને એ શબ્દ. કશુછવું અ. જિ. [રવા.] દુઃખથી ઊંહકારા કરવા, કણ(૩) માથામાં થતો દુખાવે, કઢાપ
કણવું. (૨) ઊંધમાં બેસવું. કણછાવું ભાવે, કિ. ક-ઠેર ન. [ + જુએ ઢોર.'] હલકું ગણાતું ઢોર-- કણજ પું, ન. એક જાતનું ઈમારતી ઝાડ અને લાકડું ગધેડું ખચ્ચર વગેરે
કણજરી પું. એક જાતની બાજરી કહેરખ વિ. [સ. વડોદ>પ્રા. ઢોર દ્વારા] કઠોર, કઠણ, કણજા(-) પં. ભાજી થાય તેવા પ્રકારને એક છોડ કણુ છે. [સ.] પદાર્થને નાનામાં નાના ટુકડે, (૨) રજકણ, કજિયું ન. [જ “કણછ' + ગુ. “ઇયું? ત..] કણજીનું (૩) લેહીના ટીપાને નાનામાં નાનો ભાગ. (૪) અનાજને તેલ [બિયાંમાંથી તેલ નીકળે છે તેવું એક ઝાડ દા. (૫) આંટણ, ડણ [-શે ચઢ(૮)વું (ઉ.પ્ર.) ડુંડામાં કણજી સ્ત્રી. [સં. વાનિયl>પ્રા. નિમા] જેનાં તેલીદાણા બાજવા. (૨) ફળનું પાક ઉપર આવવું]
કણજું ન. [જ એ કણજી' + ગુ. ‘ઉં' ત.પ્ર.] કણજીનું બિયું કશુ-શે) (-કય) સ્ત્રી. [સં. નિશા> પ્રા. શાળા ) કણજે પુ. એ નામને એક છોડ, કણેરો. (૨) એ નામનું ભિક્ષાર્થીને આપવામાં આવતે દાણે. (૨) બાંધેલો લેટ. એક બીજ' ઝાડ, મહાકરંજ
[કરાંજવું એ [ કરાવવી (ઉ.પ્ર.) ભિક્ષામાં દાણા પામવા. ૦ કઢવી કણઝ ડું, (-ઝથ) સી. [જુઓ કણઝવું'.] મળેત્સર્ગ માટે (રૂ.પ્ર.) ભિક્ષામાં આપવાને દાણાને ભાગ જ રાખવા. કણઝર છું. એ નામનું એક છેડ