Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 442

કટાર
કટી-૫૮
કાટ ચડાવે તેવું. (૨) કાટ ચડે તેવું. (૩) જુએ કટાણું.” તાવડો કટાર સ્ત્રી. [દે. પ્રા. ટ્ટાર] એક નાનું કાતિલ બે-ધારું કટાહાકાર છું. [સં. વટહું + માર], કટાહાકૃતિ સ્ત્રી, હથિયાર, કટારી. (૨) છાપકામમાં લખાણમાં વપરાતું { [ + સં. યાતિ] કડાયાને આકાર, (૨) વિ. કડાયાના આવું ચિહ્ન
આકારનું, “કડિયાના ઘાટનું કટાર સ્ત્રી. [અર. કિતાર ] લશ્કરી પદ્ધતિએ હારબંધ કટિ(ટી) સ્ત્રી. [સં] શરીરને મધ્ય ભાગ, કેડ, કહ, કમર, ઊભા રહેવું એ (૨) વર્તમાનપત્ર વગેરેમાંનું ઉભું કેલમ, (૨) હાથીનું લમણું. (૩) મકાનની ઊભણી, “પિલબ્ધ” (૩) કોઇક, કઠે
- કમિટી)-તટ ન. [સં.] કેડને ભાગ, કમર, કલાને ઉપરને ભાગ કટાર-ડી સ્ત્રી, [ જુઓ “કટાર” - ગુ. “ડી' સ્વાર્થે ત, પ્ર.] કટિ(-ટી)-ત્રણ ન. [સં.] કમર-પટે, કમરબંધ. (૨) કેડ નાની કટાર. (૨) (લા.) વાંકાઈ, વક્રતા, આડાઈ
ઉપર બાંધવાનું લૂગડું કટાર-(સ્પ્રબંધ (પ્રબંધ) મું. [જ કટાર' + સં. ] ચિત્ર- કટિ(-ટી) દેશ છું. [સં.] કેડનો ભાગ, કમર, કટિ-તટ કાવ્યના કટારના આકારમાં સમાઈ જાય તે પ્રકારની કટિ-ટી-પટ . [. કેડ ઉપ૨નું વસ્ત્ર યોજનાવાળી લોક-રચના. (કાવ્ય.).
કટિ(-ટી-પ્રદેશ, કટિ(-ટી-પ્રાંત (પ્રાન્ત) છું. [સં.] જુઓ કટારબૂટી સ્ત્રી, જિએ “કટાર + “બી.”] કટારના ધાટના “કટિ-શ.'
[(લા.) સજજ, તૈયાર, ઉઘતા બુટ્ટા ઉપાડથા હોય તેવી અમદાવાદી કાપડની એક જાત, કટિ(-ટીબદ્ધ વિ. [સં.] કેડ બાંધીને તૈયાર થયેલું. (૨) અમદાવાદી મશરૂ (અત્યારે હવે નથી થતી.)
કટિબદ્ધતા સ્ત્રી. [સં.] કટિબદ્ધ હેવાપણું કટાર-લેખક વિ, પું. [ઓ “કટાર + સે, મું. વર્તમાન- કટિબંધ (બન્ધ) મું. [સં.] કમરબંધ, કમરપટો. પત્રની કટારમાં લખાણ આપનાર, કેલિમિટ
(૨) સારણગાંઠ માટે પટ્ટો. (૩) ગરમી અને ઠંડી કટારિયું વિ. [ જુએ “કટાર + ગુ. ઈયું” ત. પ્ર.] કટારના ખ્યાલ બતાવવા વીના ગેળા ઉપર આડી ગોળ લીટીજેવા આકારનું, અણીવાળું. (૨) ન. કટારીના આકારના એથી પાડેલા પાંચ માંહેને પ્રત્યેક ભાગ, પવીને ઝોન” પટાવાળું ઘાઘરા કે ચણિયા બનાવવાનું એક રેશમી કટિ-ટી)-બંધન (-બન્ધન) ન. સિં] કેડ ઉપર બાંધવાનું કાપડ ( અત્યારે હવે નથી થતું.)
વસ્ત્ર કે દેરડું કટારી સ્ત્રી [દે. પ્રા. ટ્ટારમાં] જુએ “કટાર.' (૨) કટિ(-ટી)-ભાગ કું. [સં] જુઓ “કટિ-તટ.” (લા.) કટારીના ઘાટનું સહેલાણ માટેનું નાનું વહાણ. કટિ(-)-ભૂષણ ન. [સં.) કેડનું ઘરેણું, કટિ-મેખલા, કંદોરે (૩) હેકે બનાવનારનું એ નામનું એક સાધન
કટિ-ટી)-મેખલ-ળા) સ્ત્રી, સિ.] કેડ ઉપર બાંધવાની દેરી, કટારી-દાર છે. જિઓ ‘કટારી' + ફા. પ્રત્યય. કટારીવાળું. કંદરે, રશના (૨) . કટારીના આકારના પટાવાળું એક રેશમી કટિયાણું વિ. જિઓ “કટાણું.'] ન ગમે તેવું, અપ્રિય લૂગડું, કટારિયું
કટિયું ન. ઝીણી જાતનું ગ૬. (૨) ઝીણી જાતનું ચીભડું કટાવ ૫. [ સં. વર્ત- > પ્રા. ના વિકાસમાં ] કાપ, કરિ -ટી-લંક (-લ) પું. [સં. + જ “લંક.] કેડનો ધા. (૨) કોતરણી. (૩) ગંજીફાની રમતમાં અમુક જાતનાં વળાંક કે મરેડ પાનાં ન હતાં એ, કટાબ. (૪) નાના ટુકડે, ચીપ. કટિ(-ટી-વાત, -યુ . [.] કેડમાં થતા વાના રોગ (૫) ચીરે. (૬) પતંગનો પેચ લડાવો એ. (૭) લણણી, કટિ-ટી-વેદના સ્ત્રી, [સં] કેડમાં થતે દુખાવો ઇંડાં કાપવાં એ. (૮) વિભાગ
કતિ-રી-વ્યાધિ છું, સ્ત્રી. [૪, .] કેડને રોગ કટાવર ૫. છવીસથી વધુ અક્ષરેના માપના આવર્તનાત્મક ક(િ-)-શલ (ળ) ન. [૩] કેડમાં શળ નીકળવાને રોગ, ગણવાળ છંદઃપ્રકાર. (પિં. )
(૨) કેડ ઝલાઈ જવાનો રોગ, ટચકિયું કટાવદાર વિ. [જ “કટાવ' + ફા. પ્રત્યય કોતરકામવાળું, કન્ટિ )- ખલા (- લા) સ્ત્રી, [સં.] કેડ ઉપર પહેરકાતરાણીવાળું
જિઓ “કટાવ. વાને નાની ઘૂઘરીવાળે કંદરે કરાવ-બંધ (બ) પું. [ જુઓ ‘કટાવ' + સ ] કલિ-ટી)-સૂત્ર ન. [સ.] કેડે બાંધવાનો દરે. (૨) પારસીની કટાવવું એ “કટાવું”માં.
કસ્તી, (૩) કંદોરે [એટલે કે કેડ સુધીનું નાહવું એ કરવું અ. ક્રિ. [ સં. શર્ત > પ્રા. ટ્ટ દ્વારા હિં.] કપાવું કટિ(રીસ્નાન ન. [સં.] શરીરના નીચેના અડધા ભાગનું (આ ધાતુરૂપ વ્યાપક નથી.)
કટિંગ (કટિ) ન. [.] કાપવું એ, કાપણું. (૨) કાપી કટાવું અ. ક્રિ. જુએ “કાટ ચડવ, કાટવાળું થવું. નાખેલી ચીજને કાપલો. (૩) ખડક કે ઊંચા ટીંબા(૨) કાટ ચડવાને લીધે છાસ કદી વગેરેનું બેસ્વાદ થઈ 1 ટેકરામાંથી ખોદી કાઢેલો ભાગ. (૪) વર્તમાનપત્રમાંથી જવું. (૩) (લા.) ખિન્ન થવું, નાખુશ બનવું. કટાવવું | સમાચાર કે લેખને તે તે કાપી લીધેલે ભાગ છે, સ, કિં.
કટી જુએ “કટિ.” કટાસણું ન. [સં. શાસન-] ઘાસ દર્દકે ઊનનું આસનિયું કટી-તટ જુએ “કટિં-તટ.” કટાસન ન. [ સં. ૮ + માસન] કટાસણું. (૨) સાદડી કટીવાણુ જુઓ “કટિ-ત્રાણ.” કટાહ પું, ન. [સે, મું.] કોચલું, કેટલું, (૨) કાચબાની કટી-દશ જુએ “કટિદેશ.” પીઠના હાડકાનું કેટલું, ઢાલ. (૩) કડાયું, કડિયું, પણી, કટી-પટ જુએ “કટિ-પટ.”