Page Text
________________
૩૯૫
કટક-ક
કજી સ્ત્રી. [૩] વર, દુશ્મનાવટ. (૨) વાંકાપણું, આડાઈ. કટકટાવવું જએ “કકટવું.” (૨) દાંત કચકચાવવા. (૩) (૩) એબ, દેષ
ઢેરને જલદીથી હાંકવાં કજરા, -ની સ્ત્રી, એક પ્રકારની ઉત્તમ જાતની માછલી કટકટિયું વિ. [ઓકટકટ' + ગુ. “ધયું' ત. પ્ર.] કટકટ ક-કાવિશ વિ. વાંકુંચૂકું [(૨) ક-સમય, ક-વખત કરનારું, ટકટકિયું. (૨) તકરારી, કજિયાખેર. (૩) પાછ, ક-જોગ છું. [સ. -થો] ખરાબ સંગ, ખરાબ પરિસ્થિતિ. કબજો' (ડ) સ્ત્રી. [સં. + જ એ “જેડ.'] અઘટિત કટક-ડું ન. [. + ગુ. ડું સ્વાર્થે ત. પ્ર.] કટક, સેના,
જેડી, ઉમર વચ્ચે મેટા તફાવતવાળાં પતિ-પત્ની, કજોડું લશ્કર. (પદ્યમાં.) (૨) વિ. ઝધડે કરવાના સ્વભાવનું, ક- ૨ વિ. [ સં. ૩ + જ એ “જોડવું.”] અસમાન, લડકણું અણસરખું, જોડી ન જામે તેનું
કટકણું વિ. [ ઓ “કટકવું' + ગુ. અણું” ક. પ્ર.] તરત ક-જે જુઓ “કજાડ.”
અટકી જાય તેવું, બટકણું, બરડ
[દળ, સેના ક-જેડું ન. [સ, યુ + જુઓ ‘ડું.'] ઉમર ઉપરાંત સ્વભાવ કટકબ્દલ(ળ) ન. [સ, સમાનાર્થને દ્વિર્ભાવ ] કટક, રૂપ વગેરેમાં સમાન ન હોય તેવાં પતિ-પત્ની, કોડ કટક-બેટક ન. [.જએ “ક ” + બટકો.”] કટકો–બટકો કે જેર ન. [સં. ૩ + જુઓ “જો.'] બેટું જોર, ન દેવાના ખાઈ લે એ, થાડું ઉતાવળે ખાઈ લેવું એ. (૨) નાસ્તે, ઠંગે
પ્રકારનું જોર, અણછાજતું બતાવાતું બળ. (૨) વિ. જેર કટક-મુખ ન. [સં.] સૈન્યને મોખરે, સેનાને આગલી વિનાનું, નબળું
હરોળને ભાગ. (૨) અઠ્ઠાવીસ પ્રકારના અભિનયામાં ક-જેરી વિ. [+ગુ. “ઈ' ત.પ્ર.] નબળું, તાકાત વિનાનું એક. (નાટય) ક-જે વિ. [+ગુ. “ઉ” ત.ક.) ખેઠું જોર કરનારું. (૨) કટકવું, બટકવું અ, કિં. [૨વા. બટકવું, (ડાળીઓનું), તૂટી નબળું, કમજોર
[કસ્તરવાળો ભાગ પડવું, વચ્ચેથી ભાગી પડવું (“કટ' અવાજ સાથે). કટકાવવું કોસણ ન. દળવા માટે દળણું તૈયાર કરતાં વધેલો કાંકરી પ્રેમ, સ. ક્રિ.
[સૈન્ય, લરકર. (પદ્યમાં) કાજલ ન. [સં.] મેસ. (૨) આંજવાની મેસ, કાજળ, કટકાઈ સ્ત્રી. [સં. + ગુ. “આઈ' સ્વાર્થે ત. પ્ર. ] કટક, સેના,
આંજણ [વાળું થયેલું. (૨) (લા.) કાળા રંગનું કટક-બૂકલા પું, બ. વ. [જ એ “કટકે,” દ્વિર્ભાવ.] ટુકડેકરજલિત વિ. [સં] કાળું મેસના રૂપમાં કરેલું, કાજળ- ટુકડા થઈ જવા એ, વિનાશ કજલી સ્ત્રી. [સ.] ગંધક અને પારાનું કરેલું મિશ્રણ. (૨) કટકાયું ન. ઘમંડ, અકડાઈ, અક્કડબાજ પણું. (૨) કરડાકી. એક જાતની માછલી
(૩) મર્મવચન, વક્રોક્તિ, વ્યાજસ્તુતિ જજલી-ગૌરીવ્રત ન. [સં.] શ્રાવણ વદિ ત્રીજને દિવસે કટકાવવું જ “કટકવુંમાં. કરવામાં આવતું હિંદુ સ્ત્રીઓનું એક વ્રત, (સંજ્ઞા) કટકિયાલ (-કચ) સ્ત્રી, એક જાતનો કઠણ વેલે કટ' () સ્ત્રી. રિવા.] બાળકે વરચેની કામચલાઉ કટકિયું વિ. [સં. ટકા + ગુ, ઇયું” ત. પ્ર. ] લશ્કરને શત્રુતા, કશે, કિટ્ટા
લગતું
કટકી બટકી પડે તેવું, બરડ કટર ક્રિ. વિ. [રવા.] કટ' એવો અવાજ થતો હોય કટકિયું વિ. [ જુઓ “કટકવું' + ગુ. મું” . પ્ર.]
એમ. [૧દઈને, ૭ લઈને (રૂ.પ્ર.) “કટ’ એવા અવાજથી] કટકિયું ન. [ જુઓ “કટકું' + ગુ. ઈયું' વાર્થે ત. પ્ર.] કટર ૫. [.] કાપ. (૨) વેતરવાની રીત
થોડા ભાગમાં કરેલું નાનું છાપરું. (૨) મેટા મકાનના ધાબા કટક ન. [સં] કડું, વલય, “આમલેટ. (૨) સૈન્ય, લક૨. ઉપર એક ભાગમાં કરેલો નાને એરડે, કેટલું (૩) લશ્કરી છાવણ. ૦ના ઘેટા (રૂ.પ્ર.) દુઃખ ઉપર કટકિય કું. [સં. વટ + ગુ. “ધયું' ત. પ્ર..] સૈનિક, દુઃખ. ને ભાગનું (રૂ.પ્ર.) લશ્કરમાં ભરતી કરવા જેવું ઢો, લડયે. (૨) સૈન્યનાં કામકાજ કરનાર તેમજ (વખાણમાં). કીડી ઉપર કટક (૨. પ્ર.) નજીવી બાબતને દાણાપાણ પૂરાં પાડનાર તે તે માણસ. (૩) હેમકંદ (છોડ) માટે બેટી ધાંધલ કરવી એ, નાની વાતને બહુ મોટું કટકી . [સં. શટ ન. ] સેના, લશ્કર. (પદ્યમાં) સ્વરૂપ આપવું એ].
કટકી સ્ત્રી, [ જુઓ કટકા + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય ] તદ્દન કટ-કટાકટય-કટ) સ્ત્રી [રવા.] કંટાળાભર્યો અવાજ, (૨) નાનો ટુકડે. (૨) સાગઠી, કાંકરી. [૦ કરવી (રૂ. પ્ર.) દાંતની કચકચાટી. (૩) (લા.) ટક ટક, ચિડવણું. (૪) ખાયકી કરવી-ખાવી ] ક્રિ. વિ. “કટ કટ' એ અવાજ થાય એમ
કકું ન. [ જુઓ કટકે.'] નાના ટુકડે. (૨) નાનું ખેતર કટકવું અ. ક્રિ. રિવા.] “કટ કટ' એ અવાજ થ. કટ- (૩) મકાનના ધાબા ઉપર એકાદ ખૂણાને નાને કટાવવું છે, સ, કિં. ટિકટકાટ ઓરડે, કટકિયું
[(૨) કટક-બટક કટકટાક પું. [૨વા.) “કટ કટ' એવો અવાજ. (૨) કટકટાટ, કકું-બટકું ન. [ જુએ “કટકું' + બટકું.'] નાનો ટુકડે. કટકટાટ પું. [ ઓ ‘કટકટવું' + ગુ, “આટ' કુ.પ્ર.] “કટ કટ કટકે કું. [રવા, “કટ’ એવા અવાજથી તટી છૂટે પડત એવો અવાજ. (૨) ટકટકાટ, ટેકવું એ, ટાંકણું
હોવાથી ] ટુકડે, કકડે, થાડે ખંડિત ભાગ કટકટારે મું. જિઓ ‘કટકટવું + ગુ. “આરે' ઉ.પ્ર.] કટકેક વિ. [ ઓ “કટકો' + ગુ. “ક” સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જુઓ ‘કટકટાટ.”
કટકા જેવડું થોડુંક
હદ્ર સ્ત્રીઓનું એક વ્રત.
:)
...
૧ વિ. [સં. વીટી *
:
ડે તેવ, બરડ
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |