Page Text
________________
ઊર્મિપ્રધાન
૩૩૪
ઊલટ-સવાલ
વ્યક્તીકરણ, ઇમેશનલ એકપ્રેશન' (મ. ન.)
ઊલચવું સ, ક્રિ. જઓ “ઉલેચવું'. ઊલચાવું કર્મણિ, ઊર્મિપ્રધાન વિ. સં.] જે કાવ્યમાં ઊર્મિની મુખ્યતા છે ક્રિ. ઉલચાવવું છે., સ. ક્રિ. તેવું, ઊર્મિમય, “લીરિકલ' (બ.ક.ઠા.)
ઊલછવું સ. ક્રિ. ઊલચવું, ખાલી કરવું. (૨) હાથથી ઉડાડવું, ઊર્મિમય વિ. [૩] જુઓ “ઉર્મિ-પ્રધાન’.
વિખેરવું. (૩) હાથથી છાંટીને વાવવું. ઊલછાવું કર્મણિ, જિ. ઊર્મિસાલા (-ળા) સ્ત્રી. [૪] તરંગની હારની હાર, મે ઉલછાવવું છે, સ. કિ. ઉપર આવતાં જ
ઊલછા સ્ત્રી, જિઓ “ઊલછવું' + ગુ. આ કુ. પ્ર.] હાથથી મિમાલી ૫. સિ.] સાગર, સમુદ્ર
છાંટીને બી વાવવાની રીત ઉમિ-માંદ્ય ( માન્ય) ન. [સં] હૃદયના ઉમળકાને બદલે ઊલઝ-પૂલઝ વિ. [ઊલઝનું દ્વિવ.ઓ જલવું'.]ગભરાયેલું ભાવનાનો અતિરેક, મંબ્રિડિટી’ (ઉ.જે.)
ઊલઝ(-ઝા)વું અ. ક્રિ. ગુંચવાવું, ગેટવાવું. (૨) પિચ પડવા, ઉમિંયુકતક ન. સિં] ઊર્મિકાવ્યની એકમ-રૂપ કડી કે ગોથ ખાવી (પતંગ વિશે). (૩) વાદ કર, ચર્ચા કરવી. શ્લોક, લીરિક (બ.ક.ઠા.)
(૪) ઝઘડવું. (૫) ચક્કરમાં પડવું. (૬) વીંટાવું. (૭) લીન ઊમિક્ષ કું. [સં.] હૃદયના આવેગાત્મક ભાવમાંથી મુક્ત ન રહેવું. ઉલઝાવાવું ભાવે, કિ, ઉલઝાવવું પ્રે.. સ. કિ. થવાની ક્રિયા, “ બ્રી-એકશન (ભ. ગો)
ઊલટ() શ્રી. જિઓ “ઊલટવું”.] (લા,) હાંશ, ઉમંગ, ઊમિયોગ્યતા સ્ત્રી. [સં.] હદયના આવેગ કે ઉમળકાની ઉત્સાહ. (૨) આનંદની લાગણી, હરખ. (૩) ઉસુકતા,
જાગૃતિ કે સભાનતા, “ઈમોશનલ સેસિબિલિટી' (મ. ન.) આતુરતા ઉર્મિલ વિ. + ગુ. માં સ્વાર્થે “લથી વ્યાપક થયેલો શબ્દ] ઊલટી વિ. જુઓ “ઉલટું [સમાસમાં “ઊલટું, “ઊલટ' જેને હૃદયમાં ઊર્મિઓ ઊભરાય છે તેવું, ઉત્કટ લાગણીવાળું, થાય છે.] ઊલટું, અવળું, ફરીને ઉલટાવવાનું લાગણીપ્રધાન, “સેન્ટિમેન્ટલ” (બ.ક.ઠા.)
ઊલટ-ગામી વિ. [ +સે,, .] ઊલટી દિશામાં જતું, પ્રતિઊમિલતા જી. [+ સં, ત, પ્ર.] ઊર્મિલ હોવાપણું ગામી
કસરત. (વ્યાયામ.) ઊર્મિલા સી. [સં] રામચંદ્રજીના ભાઈ લક્ષ્મણની એ નામની ઊલટ-ચાર ન. [+જુઓ “ચક્કર'.] મગદળની એક પ્રકારની પત્ની. (સંજ્ઞા.).
[પિતૃઓને એક વર્ગ ઊલટ-ચકાસણી ઝી. [+ જુએ “ચકાસણું'.] એક પક્ષની જીવ છું. [સ-] વડવાનલ. (૨) વાદળ. (૩) સાગર. (૪) ચકાસવાની ક્રિયા પછી સામા પક્ષ તરફની ચકાસણી, ઊલ (-ચ) સ્ત્રી. [૮. પ્રા. ૩છી ] લાંબા ઘાટના બેવડા ઊલટ-તપાસ, ફેરતપાસ. (૨) હિસાબ વગેરેની ફેર-તપાસ, ચલામાં પાછળનો ભાગ, એલે. [૦માંથી ચૂલમાં(-) “કાઉન્ટર ચેક' (રૂ. પ્ર.) એક ઠેકાણેથી નીકળી બીજે ઠેકાણે જઇને પણ ઊલટપાલ સ્ત્રી. [+ જ એ “ટપાલ'.] વળતી ટપાલ, લખેલા એવું જ દુઃખ થવાનું]
જવાબને ટપાલમાં આવતા વળતે જવાબ ઊલ (ય) સી. [. પ્રા. ૩ણી ] જીભ ઉપરની છારી કે ઊલટતપાસ, સણી જી. [ + જ એ “તપાસ, સણી] મેલ, એળ. [૦ ઉતારવી (૨. પ્ર.) જીભને મેલ જલિ- અદાલતમાં સામા પક્ષ તરફથી કરવામાં આવતી તપાસ, યાથી કે દાતણની ચીરીથી દૂર કરો] •
જેસ એઝામિનેશન” ઊલક (ક) સ્ત્રી. [રવા.] ઉલટી, વમન, બેકારી ઊલટ-દા છું. [+ જ દાવે.] મંડાયેલા દાવાની સામે ઊલકું ન. [રવા. ] ઓચિંતી દેડાદોડ થતાં લોકોમાં ફેલાતો માંડવામાં આવેલો દાવો, સામે દાવો ગભરાટ અને દોડાદેડી. (૨) બુમરાણ, ઘાંટાઘાંટ. [૦ ૫ણું ઊલટ-૫-૫)લટ વિ. [જુઓ “ઊલટવું” અને “પાલટવું' (. પ્ર) ખાલી બુમરાણ ને નાસભાગ થવો]
વળી દે, પ્રા. સમક્ષ૪, ૩રુટ્ટ-પટ્ટ; આ ઉપરd-પરdઊલ, બે પુ. નાળિયેરને ગર્ભ કે ઉપરનાં છાલાં વિના માંથી સ્વાભાવિક] ઊલટસૂલટ થયેલું, અવળાસવળી થયેલું. સૂકો એક કાણાવાળા ખાલી ગળે, ડે. (૨) હુક્કાની (૨) આડુંઅવળું, અ-વ્યવસ્થિત. (૩) અદલબદલ કરેલું. આખી નાળિયેરની કાચલી. (૩) ઝાડે જવા માટે (૪) સ્ત્રી. અ-વ્યવસ્થા, ગોટાળે કળશિયો, લટકો (એ નાળિયેરની આખી કાચલી પણ ઊલટલ્સ(-ભે) [ઊલટય-ભ (ભેરચ] ક્રિ. વિ. [ જુઓ “ઊલટ હોય, ધાતુને પણ હોય અને માટીને કરડો પણ,) + “ભરવું” ઉપરથી બેઉ અનુગ] ઊલટથી, ઉમંગથી, હોંશથી ઊલખેS. દેશી ની સાળમાં તેર મૂકવા માટે વણ ઊલટ-૨કમ સ્ત્રી. [ જુઓ ઊલટ' + “રકમ'.] ઉલટાવેલી કરના ડાબા હાથમાં રહેતો ગોળ ખાંચાવાળો હાથ રકમ, વ્યુત્કમપદ. (ગ)
[વ્યાક્તિ ઊલમ (-૨) સી. [જ ઓળગ”.] સેવા-પૂજા. (૨) ઊલટ-વાણી સ્ત્રી. [ જુઓ “ઊલટર+.] અવળવાણી, સેવા-ચાકરી
ઊલટવું અક્રિ. [૨. પ્રા. અટ્ટ પણ છે, પણ સ, ઉપયંa-> ઊગવું સ. ક્રિ. [દે. પ્રા. મો -સેવા, ભક્તિ-ના.ધા.] પ્રા. ૩છુટ્ટ સ્વાભાવિક, સરખા સં. પર્યરત-> પ્રા. ઓળગ કરવી, સેવા-ચાકરી કરવી. (૨) અ.ક્રિ, વારે વારે ઘટ્ટ-] ઊંધું થઈ જવું, પલટાવું. (૨) (લા.) ધસી આવવું.
આવવું. ઊલગાવું કર્મણિ, ભાવે, ક્રિ, ઉલગાવવું .સ.િ (૩) ટેળે મળવું. ઊભરાવું. ઊલટાવું ભાવે, જિ. ઉલટાવવું ઊલચ-વાલચ (ઊલવાલ) સી. [‘ઊલચને દ્વિર્ભાવ. છે., સ. ફિ. જ હલચલપેટમાં થતી બેચેની, દમાં થતી પેટની ઊલટ-સવાલ પું. [જ “ઊલટ' + સવાલ'.] અવળાવળા અકળામણ
સવાલ પૂછી લેવામાં આવતી જુબાની
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |