Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 372

ઉડઈ
૩૨૭
ઊંડાર
અળથી
બહુ ચપળ
+ ચ
ઊટ (83) ઐી. જિઓ “ઊડવું' દ્વારા] પતંગ, કનકવો ઊડી જાય તે ક્ષાર ઊર-ઊ૮ (ઊડગ્ર-ઊડય) સ્ત્રી. જિઓ “ઊડવું',-તિભવ.](લા.) કણ-શેહ , જિઓ “ઊડર્ણ + શેહ'.] શેતરંજની સૂનું, અડવું
પ્રિ., સ. ક્રિ. રમતમાં પિતાનું મારું ઉપાડી પિતાના બીજા મહેરાથી ઊટકવું સ. ક્રિ. ઊટકવું. ઊઠેકાણું કર્મણિ, ક્રિ. ઉકાવવું સામાવાળાના પાદશાહને અપાતી શેહ ઊં-ઝૂત (ઊંડથ-yડય) જિ. વિ. જિઓ “ઝૂડવું,' કિર્ભાવ.] ઊટણું વિ. [ઓ “ઊડવું' + ગુ. “અણું કર્તાવાચક કામ.] આડું અવળું, અર્થ વગરનું, જેમ તેમ
ઊડનારું, ઊડવાના સ્વભાવનું, ઊડણ ઊઠ-દિયું વિ. [+ ગુ“યું' ત. પ્ર.] આડું અવળું કરનારું, ઊરત-કાંવરી સ્ત્રી, પવનને પાછળથી આવવાથી થતો અવાજ નિયમ વગર કામ કરનારું [.] ઊડવાની ક્રિયા ઊન્મ વિ. ઊંડ-મુંડ, ઊંધું ઘાલીને. (૨) એકાએક, છાનું ઊઢણ ન. [જ “ઊડવું' + ગુ. અણ” ક્રિયાવાચક 5. માનું ઉઠણ વિ. [ઓ “ઊડવું+ ગુ. “અણ” કવાચક કુ. ઉ .અ. જિ. [સં. -ટી-૩ = 3g>પ્રા. ૩ણું] જમીનથી
પ્ર.] ઊડનારું, ઊડે તેવું. (૩) (લા.) ઝડપી, વગવાળું. અધર રહી ઊંચે અવકાશમાં ફરવું. (૨) છલંગ મારવી, (૫) તરંગી, લહેરી. (1) ચેપી
કૂદવું. (૩) (લા.) શકું પડવું, ઝાખું થવું. (૪) વરાળ થઈ ઊઢણુ-ખાટલી સ્ત્રી. જિઓ “ઊડણ+ ખાટલી".] (લા.) જવું. (૫) ઝટકાથી જુદું થવું. (૬) દૂર થવું. (૭) રે ઊડવાનું જાદૂઈ વાહન
ભરાઈ ભડભડવું. (૮) નિષ્ફળ જવું. (૯) સંસાઈ જવું. ઊઢણ-ખિસકેલી સ્ત્રી. [જુઓ ઊડણ'+ “ખિસકેલી'.] એક (૧૦) અદશ્ય થવું. (૧૧) ફેલાવું. [તા કાગ ઝાલા, જાતની ઉડતી ખિસકોલી
-તાં પંખી પાટવાં (રૂ.પ્ર.) ગમે તેમ કરી પહોંચી વળવું. ઊટણુ-ગુટકે . [જુઓ “ઊડણ' + “ટકે.] હાથમાં રાખ- –તી અલ્લા (રૂ.પ્ર.) અણધારી પીડા. (૨) ઉપકારને બદલે
વાથી ઊડી શકાય તેવું બાંધેલું પાડ્યું [લિઝર્ડ અપકારથી વળાવે એ. -તીપૂરતી ખબર (રૂ.પ્ર.) અફવા, ઊણ-ઘો . [જુઓ “ઊડણ” + '.] ચંદન , “લાઇગ ગપ. -તી મુલાકાત (ર.અ.) ટૂંકા સમય માટે મળવા કઠણુ-ઘેડે યું. જિઓ “ઊડણ + “ડો'.] મંત્ર-તંત્રના આવવાનું. –તી વાત (.અ.) કર્ણોપકર્ણ સંભળતી આવેલી
બળથી બેસનારની ઈચ્છા પ્રમાણે આકાશમાં ઊતું જાદુઈ હકીકત. તું (રૂ.પ્ર.) [વર્તક] અચાનક, અણધાર્યું, વાહન. (૨) બહુ ચપળ અને ઝડપી બેડ
ઓચિંતું. (૨) અથિર, આધાર વિનાનું, ખાટું. (૩) ચેપી. ઊઢણ-ચાણન. [જુઓ “ઊડણ”+ “ચડવું+ગુ. અણ” કુ.પ્ર.] -તે રેગ (રૂ.પ્ર.) ચેપી રેગ. ઊડી જવું (રૂ.પ્ર.) નાશ
ઊડવું અને ચડવું એ. (૨) આંટા-ફેરા. (૩) જનમ-મરણ પામવું, અદશ્ય થવું. ઊડીને આંખે બાઝવું, ઊડીને આંખે ઊઠણ-દંત (–દણ્ડ) પૃ. [જુઓ “ઊડણ + સં] ઉડાડી લઈ વળગવું (રૂ.પ્ર.)(-આપે- એકદમ સુંદર દેખાવું. ઊડી પરવું જવાની શક્તિવાળી જાદુઈ લાકડી, પવન-લાકડી
(રૂ.પ્ર.) સામસામે લડી પડવું. ઊંડેલ,-લું (રૂ.પ્ર.) ાર ન ખાય ઊઠણ-દાવ ૫. જિઓ “ઊડણ+ “દાવ'.] અધરથી લેવાય તેવું. (૨) ફાટેલ મગજનું. (૩) લહેરી. (૪) વંઠેલું. (૫) તે કુસ્તીને દાવ. (૨) રમનારની મુનસફી ઉપર રાખ- અસ્થિર મનનું.] ઉઠાવું ભાવે, ઉદારવું-ફરવું, ઉઠાવવું વામાં આવતે દાવ
પ્રે, સ.કિ. બંનેના અર્થમાં ફેર છે; જુઓ તે તેના સ્થાને. ઊટણુ-પાવડી સ્ત્રી. [જ ઉડણપાવડી....] જે પહેર- હસવું સક્રિ. લોંચવું, ભેંકવું. (૨) સાથે સીવી લેવું. (૩) વાથી ઉડાય તેવી જાદુઈ પવિડી–ચાખડી
ભરી દેવું. (૪) નાખવું. ઊઠસાવું કર્મણિ, જિ. ઉઠસાવવું ઊટણુ-પીપળી સ્ત્રી. [ઓ “ઊડણ + પીપળી'.] ઝાડ છે, સક્રિ . ઉપર ચડ-ઊતર કરી રમવામાં આવતી એક રમત, આંબલી- ઊટ-સૂટ ક્રિ. વિ. [ જાઓ “ઊડવું,' –દ્વિર્ભાવ.] (લા.) એકદમ, પીપળી
ઓચિંતું, ખબર આપ્યા વિના, તેયારી વગરની સ્થિતિમાં, ટણ-લ(ળ) ન. [ઓ “ઊડણ" + સં.] ખાવાથી ઊડ- ભાન રાખ્યા વગરની સ્થિતિમાં. (૨) આડું અવળું, જેમ વાની શક્તિ આપનારું જાદુઈ ફળ
આવે તેમ
બાથ ઊટણુ-ભમરી સ્ત્રી. [ઓ “ઊડણ' + “ભમરી'.] (લા.) ઊઠળ શ્રી. બેઉ બાવડાંથી વીંટી ભેટી લેવાની ક્રિયા, બથ, ઊંડા પાણીમાં થતું વમળ
ઊઠળ વિ. રમતિયાળ (૨) મૂર્ખ, બેવકૂફ, અક્કલ વિનાનું ઊટણુ-કણ વિ. જિઓ “ઊડણ+ “ભંડું દ્વારા.] (લા) ઊ છું ઊણપ, અછત. (૨) નાશ, લેપ, (૩) ખેટ, નુકગુંચવણ ભરેલું. (૨) બંદોબસ્ત વિનાનું, અવ્યવસ્થિત, સાન. (૪) અગ્ય સમય, અકાલ અધ્ધરિયું
ઉઠા-ઊ(— થ), -ડી સૂકી. [જુએ “ઊંડને દ્વિર્ભાવ +-ગુ. “ઈ' ઊટણુ-માછલી સ્ત્રી. જિઓ “ઊંડાણ + “માછલી'.] ઊડી ક.પ્ર.] વારંવાર ઊડવાની ક્રિયા. (૨) (લા.) દેહાદેડ, ઘણી શકે તેવી દરિયાઈ માછલીની જાત
ઉતાવળ. (૩) ગરબડ, અંધાધુંધી. (૪) મારામારી ઊટણુ-મ(-ભાં)કટ ૫. જિઓ “ઉડણ + “મા(માંકડ'.] ઉડિયા સ્ત્રી. સિ. ક્રૂિ>પ્રા. મોઢવા] એરિસ્સા ઊડી શકે તે એક જાતને માંકડ
પ્રદેશની ભાષા, ઉત્કલી ભાષા. (સંજ્ઞા). ઊટણુ-રગ [જુએ “ઊડણ' + સં.] હવા અથવા પાણી ઊડી સ્ત્રી, મલખંભની એક રમત
દ્વારા ફેલાતો તે તે ચેપી રોગ, ઈફેકસસ ડિઝીઝ' ઊડી સ્ત્રી, જેની ઉપર વીંટાયેલા સૂતરને વણકર કેરવીને ઊટણુ-લવણ ન. જિઓ “ઊડણ' + સં.] ગરમ કરવાથી પટ્ટી ઉપર ચડાવે તે સાધન, દુતકલા. (૨) રેશમ કાઢવાની