Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 364

ઉલાળિયું
૩૧૯
ઉકલાસી
ઉલાળે ફેરવવા માટે કરેલી વાંકી સળી
ઉકા-પાત ૫. [સં.] આકાશમાંથી ખરતા તારાઓનું પડવું ઉલાળિયું ન. [જુઓ “ઉલાળવું' + ગુ. ઈયું” ક. પ્ર.] (લા) એ. (૨) (લા) મેટો ઉત્પાત, અણધારી આપત્તિ
અધવચ મૂકી દેવાપણું. (૨) કાઢી નાખવું એ, રદ કરવું એ. ઉકા-મુખ ન. [૪] જવાળામુખી પર્વતનું જેમાંથી અગ્નિ (૩) દેવાળું
બહાર નીકળે છે તે મોટું ઉલાળિયે મું. [જઓ “ઉલાળિયું.'] ઉલાળો. (૨) અધ્ધર ઉકા-વૃષ્ટિ સ્ત્રી. [સ.] ખરતા તારાઓનું વિશેષ પ્રમાણમાં ફેંકવાપણું. (૩) (લા.) જવાબદારી. ફેંકી દેવાપણું. (૪) પડવું એ
પ્રેિમ, સ્નેહ દેવાળું
ઉક્ત સ્ત્રી. [અર.] મૈત્રી, રસ્તી. (૨) મહોબત, યાર, ઉલાળી સ્ત્રી. [ઓ “ઉલાળો' + ગુ. “ઈ' પ્રત્યય] ના ઉબણ વિ. [સં.] ધ૬, જાડું, થીજેલું, ધાટું. (૨) ઘણું, ઉલાળ (લાકડાનો યા લોઢા-પિત્તળ વગેરે ધાતુને)
પુષ્કળ. (૩) મજબૂત, પ્રબળ. (૪) તેજસ્વી, પ્રકાશવાળું. ઉલાળે પું. [જુઓ “ઉલાળવું' + ગુ. “એ” ક. પ્ર.] બારણાં (૫) તીક્ષણ, આકરું. (૬) ઠઠારાવાળું, ભપકાદાર વાસવા ઠેકા ઉપર ઊલળતું લાકડાનું બારણાની બહાર ઉ૯લર જ “ઉલેર'. હાથાવાળું યંત્ર. (આ “આગળ નથી.)(૨) અધર ફેંકાવા- ઉલવું અ. કિ. બંધ પડવું, પૂરું થવું. (૨) કમી થઈ જવું. પણું. (૩) પાણીની વાઢ, મિ. (૪) (લા.) જવાબદારી ઉ૯લવું ભાવે., ક્રિ. ઉ૯લાવવું છે., સ.ક્રિ. ફેંકી દેવાપણું. (૫) દેવાળું
ઉસવું [સ. ૩ત્ + સ્, સંધિથી, તસમ] જુઓ “ઉલ્લાસઉલાં પું. આંચકો. (૨) ધક્કો, હેલો [ગઠીમડું 4. ઉલસાનું ભાવે, ફિ. ઉલસાવવું છે., સ.કિ. ઉલાંટ (૩).સ્ત્રી. [જુઓ “ઊલટવું. ઊલટાઈ જવાપણું, ગુલાંટ, ઉલસાવવું, ઉલસાડું જુઓ “ઉલસવું માં. ઉલાંટ-ગુલાંટ સ્ત્રી, [+ એ “ગુલાંટ.] ગોઠીમડું. (૨) ઉ૯લસિત વિ. [સ. ઉદ્ + સિત, સંધિથી] ઉફલાસવાળું, એ નામની એક રમત, ગુલગુલાટિયું
હર્ષ પામેલું ઉલુક ને. [સં.) ઘુવડ
ઉલંઘન (ઉલઘન) ન. [સં. સન્ + દાન, સંધિથી] ઉખલ(ળ) ૫. [સં.] ઉખળિયો, ખાંડણિયો
ઓળંગી જવાની ક્રિયા, વળોટવું એ.(૨) (લા.) હદ બહાર ઉપી જી. [સં.] મહાભારતમાંની એક નાગકન્યા કે જે જવાપણું, અતિક્રમ. (૩) અનાદર, (૪) શાસન કે હુકમને અજુનને પરણું કહી છે. (સંજ્ઞા)
ભંગ, આજ્ઞાભંગ, બ્રીચ’, ‘ઇનિજમેન્ટ, કૉન્ટ્રાવેશન'. ઉલેખે ક્રિ. વિ. અલેખે, નકામું, નિરુપયોગી રીતે. (૨) (૬) અપરાધ, ગુને કારણ વગર, નાહક
ઉલંઘવું (ઉલધ-) સ, ઝિં. [સં. ૩સ્ + ૪ઘ સંધિથી, ઉલેચ, પૃ. ચંદર
તત્સમ] ઉલ્લંઘન કરવું. “હું ઉલ્લં” અને મેં ઉલ્લં’ ઉલેચ, , [જઓ “ઉલેચવું' + ગુ. ‘ડું સ્વાર્થે ત. પ્ર.] એમ કર્મણિ અને કર્તરિ બેઉ પ્રકારે ભ. છે. ને પ્રગ ઉલેચણિયે પું. [+ ગુ, “અણ' કૃમિ. + ગુ. ઈયું ત..], થાય છે.) ઉ૯લંઘાવું (ઉલ્લફઘા-) કર્મણિ, ચા ભાવે, કિ. ઉલેચણી સ્ત્રી. [+ગુ. “અણી” કુ.પ્ર.], ઉલેચ . ઉલધાવણું (ઉલધા-) પ્રે, સ.ક્રિ. [+ ગુ. “અણું કે પ્ર.] ભરાયેલું પાણી ઉલેચવાનું બહાર ઉ૯લંઘાવવું, ઉલંઘાવું (ઉલકધા-) જુએ “ઉલ્લંઘવુંમાં. કાઢવાનું સાધન
ઉલ્લવિત (ઉલધિત) વિ. સિં. ઉસ્ + ઢાંgs, સંધિથી] ઉલેચવું સ. ફિ. [સં. ૩-રત્ર પ્રા. ૩જીવ- ખાલી જેનું ઉલ્લંઘન કરવામાં આવ્યું છે તેવું કરવું] ભરાયેલું પાણી રફતે રફતે બહાર કાઢવું, પાણી ઉ૯લા૫ છું. [સં. ૩ત્ + ઢા, સંધિથી] ઘાટ પાડીને ખાલી કરવું. ઉલેચાવું કર્મણિ, ક્રિ. ઉલેચાવવું છે, સ. કિ. બોલવું એ. (૨) કટાક્ષ કે તિરસ્કારનું વચન, વક્રોક્તિ. (૩) ઉલેચવાણું, ઉલેચવું જ “ઉલેચમાં.
દુઃખ ભય શોક કે માંદગીથી અવાજમાં થતા ફેરફાર, (૪) ઉલ્લે, મું. જિઓ ‘ઉલેચ + ગુ. “ઓ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] નિંદા, બદગઈ જુઓ ઉલેચ
[‘ઉલેચ. ઉલ્લા૫ક લિ. [સં. ૩ + અવા, સંધિથી] ઉહલાપ કરનારું ઉલેચે છું. [ “ઉલેચવું' + ગુ. ઓ' ક. પ્ર.] જુઓ ઉલાપન ન. [સં. ૩ત્ + સાવન, સંધિથી] જુઓ “ઉલાપ'. ઉલેતું વિ. આથમતું. (૨) ઉતરતું
ઉલ્લાલવું, ઉલ્લવું જ “ઉફલ'માં. ઉલેમા જુઓ ‘ઉલમા'.
ઉ૯લાસ છે. [સં. ૩૬ + ઢાલ, સંધિથી] હર્ષ, પ્રસન્નતા, ઉલેર વિ. વધવાના વલણવાળું. (૨) ઉમરે ઉછાળા મારતું. ખુશાલી, આનંદ. (૨) ભભકો, પ્રકાશ. (૩) એક અર્થાલંકાર. (૩) ઊંચું થયેલું દેખાતું
(કાવ્ય.). (૪) સંસ્કૃત ગ્રંથમાં ગદ્ય કથાનકના પ્રકરણની ઉલેંવું (ઉલૅડવું) સ. ક્રિ. રેડવું. ઉલેંટાવું (ઉલૅડા-) કર્મણિ, સ્વીકારવામાં આવેલી સંજ્ઞા કિં. ઉલંકાવવું (ઉલૅડા-) પ્રે., સ. ક્રિ.
ઉલ્લાસવું અ. ક્રિ. [સ., ૩રસ્કાર, ના. ધા., તત્સમ] ઉકલાસ ઉલેંડાવવું, લેંટાવું (ઉલૅડા- જુઓ “ઉલેંડવુંમાં. અનુભવ, પ્રફુલ થવું. (૨) હરખાવું. (૩) ઝળકવું ઉલકા સ્ત્રી. [સ.] સળગતું લાકટિયું, ઊંબાડિયું, ખેરિયું. ઉ૯લાસિત વિ. [સં.] આનંદિત, પ્રકુલિત. (૨) પ્રકાશિત. (૨) આકાશમાં દેખાતો ખરસ્તો તારે. (૩) જવાળામુખી- (૩) ફુલું, યાદ આવેલું માંથી નીકળતા અંગારે. (૪) (લા.) મેટો ઉત્પાત ઉલાસિની વિ, સ્ત્રી. [સં.] ઉલાસી (સ્ત્રી) ઉકાગ્નિ પું. [+ સે, મરિન] ખરતા તારાના પ્રકાશ ઉલ્લાસી વિ. [સં., .] ઉલાસવાળું, પ્રફુલ્લિત. (૨)