Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 361

(૩)મર-ભર
O
માં
પહેાંચવું. સામું(-મે) જેવું (સાસું, -મે) (રૂ. પ્ર.) સામાની મેટી ઉંમરનેા ખ્યાલ રાખી વર્તવું. આવવું (રૂ. પ્ર.) ઉંમર લાયક થવું, પુખ્ત ઉંમરનું થયું. -રે પહેોંચવું (પાંઃચનું) (રૂ.પ્ર.) વૃદ્ધ થવું. (૨) પરિણીત વહુને સાસરે જવાની ઉંંમર થવી ] (-F*)મર-ભર (-૨૫) ક્રિ.વિ. [+ગુ. ‘ભરવું' દ્વારા અનુગ] આખી જિંદગી, જીવનકાલ દરમ્યાન, વૃદ્ધ થયા સુધી ઉ(-)મર-લાયક વિ. [+જુએ ‘લાયક',] પુખ્ત ઉંમરે પહોંચેલું (૧૮ યા ૨૧ વર્ષ પહેાંચેલું) ઉમરખ પું., સ્ત્રી. ઊલટ, ઉમંગ, ઉમળકેા, હર્ષ, હાંશ ઉમરડી-ધુમરડી સ્ત્રી, [જુએ મરી' + સ્વાર્થે ગુ. ‘ૐ' ત.પ્ર. અને દ્વિર્ભાવ] ફેરફુદડીની રમત ઉમરહું ન. [જુએ ‘ઊમરું’ + ગુ. ‘ડ’ સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ઊમરાના ઝાડનું અંજીર જેવું ફળ, ઊમરું, ઊંખરું ઉમરા યું. [જએ ‘ઊમા' + ગુ. ‘' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ઊમરાનું ઝાડ, ઊંમર
ઉમરવટે જુએ ‘ઉપર-વટણા’. [માટે માણસ ઉમરાવ પું. [અર. ઉમરા] અમીર, શ્રીમંત માણસ, ઉમરાલાદો સ્ત્રી. [+žા. જાહ] અમીર માણસને પુત્ર ઉમરાવાદી શ્રી. [+ ક઼ા.] અમીર માણસની પુત્રૌ ઉમરાવ-દોર હું. [જુએ ‘ઉમરાવ’ + દેર’.] થાડા ઉમરાવેાથી ચલાવવામાં આવતી રાય્-પદ્ધતિ, અપજનસત્તાક રાજ્ય, ગાત્રપતિ-શાસન, ‘ઍલિગાકી' (ના.ઇ.) ઉમરાવ-શાહી સ્રી. [ + ક઼ા.] અમીરવર્ગ જેમાં પ્રભુત્વ ધરાવતા હેાય તેવી રાજ્ય-પરિપાટી, ‘ઘુડલ સિસ્ટમ’, ‘યુડાલિઝમ’માલવું સ. ક્રિ. મૂળમાંથી ઉખેડવું, ઉખેડી ખસેડવું. ઉમા(૨.૩.) લાવું કર્મણિ, ક્રિ, ઉમલાવવું કે., સક્રિ ઉમાલાવવું, ઉમાલાનું જુએ ‘માલવું’માં.
ઉમા-મહેશ્વર ન. [સં.] (લા.) મરી ગયેલાંની પાછળ પૂર ઘેલાં તેડાંને અપાતું વસ્ત્રોનું દાન [પ્રકારનું વસ્ત્ર ઉમામહેશ્વરી સ્ત્રી, [સં. + ગુ, ઈ 'ત.પ્ર.] ગંગાજમની ઉમા-વાસણ ન. [સં. + સં. વન ] સેાહાગી સ્ત્રીના મરણ પાછળ શય્યાદાન વખતે દીકરીઓને અને ભાણેજીએને વહેંચવામાં આવતાં કપડાં ઉમાઈ સ્રી, ઉપમા, (૨) નામના, કીર્તિ ઉષાઢ પું., દિયું ન. -ડી સ્ત્રી. ઊંબાડિયું [ચીડિયું મારું ન. ઊંબાડિયું. (૨) (લા.) વિ. ચડેલ મેઢાવાળું, ઉમારા પું. [જુઓ ‘ઉમાડ’ગુ. ‘ઓ’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.]ઊંબાડિયું
ઉમાલી વિ. હોંશીલું, ઉમંગૌ. (૨) આનંદી, લહેરી. (૩) છૂટે હાથે ખરચનારું, ઉદાર [ઉમંગ. (૨) ઉત્કંઠા ઉમાત્ર, વે પું. [ + ગુ, એ’સ્વાર્થે ત. પ્ર. ] ઉત્સાહ, ઉમાવળી સ્ત્રી, પચાસથી સે! ફૂટ ઊંચી વધતી એ નામની એક વેલ, ઊમળી
[ખરે ઉમરપ્ટ પું. [જએ ‘ઊંબરે' (ઊંબર)] ઘરના ઉંબર, ઉમલાવવું જુએ ‘ઊમલવું’માં.
ઉમલેટિયા પું., ખ.વ. કાખમાં ગલી-ગલી કરવી એ. (૨) ચૂંટલા, ચૂંટિયા, (૩) પેટમાં આવતી ચૂંક, આંકડી ઉમા યું જુએ ઊંબાડિયું'. ઉપસાવવું જુએ ઊમસવું”માં, હુમહાવવું જુએ ‘ઊમહવું’માં. ઉમળકાઈ સી. [જુએ ‘ઉમળકા' + ગુ. ‘આઈ’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ઉમળકા [સ્, ફૅ.] ઉમળકાવાળું ઉમળકા-બચુ‘* વિ. [જુએ ઉમળકા' + ‘ભરનું' + ગુ. યું' ઉમળકા-ભેર (-રથ) ક્રિ. વિ. [જુએ ‘ઉમળકા' + ભરભું' દ્વારા અનુગ.] ઉમળકાથી, ઉમંગથી, ઉત્સાહ ભેર ઉમળકા ધું. અંતરમાંથી ઊભી થયેલી લાગણી, ઉમંગ, ઉત્સાહ, હાંશ. [ ॰ આવે, ૰ લાવવા, ૦ આવવા (૩.પ્ર.) ખૂબ ઉત્સાહિત થવું] ઉમળાવવું૧-૨ જુએ ઊમળવું ૧-૨'માં. ઉમંગ (મ) પું. ઉમળકૈા, ઉત્સાહ, હાંશ, ઊલટ. (૨) આનંદ, હર્ષ
ઉમંગભેર (ઉમ-ભેરચ) ક્રિ. વિ. [ +જુઓ ‘ભરવું’દ્વારા અનુગ.] ઉમંગથી, ઉત્સાહથી, ઊલટ-ભેર ઉમંગવું (મ) અ. ક્રિ. [જુએ ‘ઉમંગ’,-તા. ધા.] હેાંશ બતાવવી. (૨) આનંદ બતાવવે, રાજીખુશી થયું. ઉમંગાયું
Jain Education International_2010_04
૩૧:
ઉમીય
(ઉમઙ્ગા) ભાવે., ક્રિ. ઉમંગાવવું (ઉમઙ્ગા) છે., સ. ક્રિ. ભંગાણું, ઉમંગાવું (ઉમ -) જુએ ‘ઉમંગનું’માં. ભંગી, -ગીલું (ઉમઙગી, ગીલું) વિ. [જુઓ ‘ઉમંગ’+ ગુ. ઈ'-‘ઈલું' ત. પ્ર.] ઉમંગવાળું [ઉછાળા ઉમંગેમિં (ઉમઙગાર્સિ) સ્ત્રી. [ + સં. મૈિં, સંધિથી] ઉમંગના ઉમંરવું (ઉમણ્ડનું) અ. ક્રિ. છલકાવું, ઊભરાવું. (ર) મગરૂર ઢાનું. [મંત ઉમંડ કરીને રેવું (ઉમડ ભ્રમણ્ડ-) (રૂ. પ્ર.) બ રેવું] ઉમાવું (ઉમડા-) ભાવે, ક્રિ. ઉમંઢાવવું (ઉમણ્ડા-) પ્રે., સ. ક્રિ.
ઉમંઢાવવું, ઉખંડાવું (ઉભણ્ડા-) જુએ ‘ઉમંડવું’માં. ઉમા સ્ત્રી. [સં.] ભગવાન શંકરનાં પત્ની, પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે બીજે જન્મે હિમાલય પર્વતનાં પુત્રી, પાર્વતી. (સંજ્ઞા.) ઉમા-કાંત (-કાન્ત), ઉમાધવ, ઉમાપતિ પું. [ર્સ.] મહાદેવ, શિવ
ઉમાવાડું ન. ખળતું લાકડું, ખેરિયું, ઉમાડિયું ઉમાસી વિ. હાંશીલું, ઉત્સાહી. (ર) આનંદી. (૩) ઉદાર ઉમાહ, લેા, ઉમાહેા પું. [જુએ ‘ઉમાહવું’ + ગુ. એ’ . પ્ર.] ઉત્સાહ, ઉમંગ
ઉમાહવું અ. ક્રિ. ઉત્સાહિત થવું, ઉમંગી બનવું. (ર) આનંદિત થયું. (૩) ઉદાર થવું. ઉમાહાવું ભાવે., ક્રિ. ઉમાહાવવું પ્રે., સ. ક્રિ.
[વાળું
ઉમાહાળવું, ઉમાહાવું જએ ‘માહવું'માં માહિયું વિ. [જુએ ‘માહ’ + ગુ. ‘ઇયું' ત. પ્ર.] માહઉમિયા સ્રી. [સં. ૩મા] જુએ ‘ઉમા'. ઉમિયાધીશ હું. [ + સં. શ્રીરા], ઉમિયા-પતિ, ઉમિયાવર પું. [ + સં.] ભગવાન શિવ, મહાદેવ ઉમિ-વલેણુ` ન. [સં. ≥િ પ્રા. ઉમ્મિ + જુએ ‘વલેણું’.] લાગણીને ખળભળાટ ઉમીદ જુએ ‘ઉમેદ’.
ઉમીહ પું. પશુને થતા એક રાગ