Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 360

ઉભયાત્મક
૩૧૫
G(8) મર
એટલે રકમ કે પરેમાણમાં હોય તેવું. (ગ).
ભર્યા વગરની પિલી ઘૂઘરી ઉભયાત્મક વિ. [ + સં. મારમન+] બેઉ રૂપે રહેલું ઉભારો પં. [જએ “ઉભરાવું' + ગુ. ‘આ’ ક. પ્ર.] ઉફાણે, ઉભયાનુગામી વિ. [+ સં. અનુગામી, મું] જુઓ ‘ઉભયપક્ષી'. ઉભરો. (૨) ચૂલામાં લાકડાં છાણાં સામાં નાખવાં એ, ઉભયાનુમત વિ. [+ સં. અનુમત ] બંને પક્ષેને માન્ય રહેલું ઉબાળે. (૩) (લા.) આવેશ, જુસ્સો ઉભયાન્વયી વિ. [+ સં. અશ્વવી, પું] બેઉ બાજુ સંબંધ ઉભાવઢિયે પં. આગેવાન, અગ્રણી, નેતા ધરાવનારું, બેઉ વસ્તુને જોડનારું. (૨) કઈ પણ બે પદ કે ઉભાવું જુએ “ઊભમાં. બે વાક્યોને જોડનારું (૫૬)-નશબ્દો કે પદોના આઠ પ્રકાર ઉભાળ વિ. [ ઓ “હીશું' + ગુ. આળ'. ત. પ્ર.] ઉભેડું, પાડવામાં આવ્યા છે તેમાંનો આ એક પ્રકાર) (વ્યા.) ઊભું હોય તેવું. (૨) ઢાળ પડતું. (૩) ન. કડીનું પાણી ઉભયાવિત વિ.[ + સં. મન્વિત] બેઉ સાથે સંબંધ ધરાવ્યો જવાનું ઢાળ પડતું મઢ. (૪) સ્ત્રી. ચડાવ હોય તેવું
[બેઉ રીતે કામ આપનારું ઉભાંગ, હું વિ. અક્કડ, અભિમાની ઉભયાર્થ વિ. [+ સં. અર્થ] બેઉ બાજુના હેતુવાળું. (૨) ભાંભરો છું. અંતરનું દુઃખ વ્યક્ત કરવાની ઇચ્છા ઉભયાલંકાર (-લાર વિ. [+ર્સ મóાર] જેમાં શબ્દ ઉભિધાન (અન્ય) શ્રી. વહાણમાં હંજાને નીચેને ભાગ જેમાં
અને અર્ય એ બેઉના અલંકાર છે તેવું (કાવ્ય વગેરે) રહે છે તે ગરેડીઓવાળું સંથામાં જડેલું લાકડું. (વહાણ.) ઉભયાલા૫ છું. [+ સં. મહાપ] બે વચ્ચેનો વાર્તાલાપ, ઉમે વિ. [સં. ૩મg] એ “ઉભય'. સંવાદ, “ડાયાલેગ' (ન. .)
[ઓરડે ઉભેટે ૫. ખેતરની વાડ તેડીને પડેલે માર્ગ. (૨) બે ઉભરકે પું. [સં., જુઓ “ઉભરાવું' દ્વારા.] મકાન વચ્ચેનો માર્ગ ભેળા થતા હોય તેવી જગ્યા ઉભરણ ન. [ જુઓ “ઊભરાવું' + ગુ. “અણ” ક. પ્ર.] ઉભેડુ વિ., પૃ. જિઓ “ઊભુ + ગુ. “એવુ ત. પ્ર.] ઉભરે, ઉભરાવું એ. (૨) આથો આવવા એ, ખમીર ચડવું ઉભડિયે, દહાડિયો
એ. (૩) (લા.) જેશ, આવેશ [જ “ઊભણી'. ઉમેહું વિ. જિઓ “ઊભું' + ગુ. “એડું ત. પ્ર.] ઊભું રહેલું, ઉભરણી સ્ત્રી..[ એ “ઊભરાવું' + ગુ. “અણી” ક. પ્ર.](લા.) સીધું ઉભેલું, ટટ્ટાર. (૨) ઢાળ વગરનું. (૩) ને. ભીંત ઉભરાટ પું, શું ન. [જુઓ “ઉભરાવું' + ગુ. “આટ-આણ” ઉભેર(-૨) વિ. [જુઓ “ઉભું' + ગુ. એર-રું' ત. પ્ર.] ત. પ્ર.] ઊભરો. (૨) ખમીર આવવું એ. (૩) (લા.) ઊભું રહેલું
જિઓ “ઉભેડુ'. શ, આવેશ
ઉભે, વિ, પૃ. [જએ “ઊભું + ગુ. એરુ' ત. પ્ર.] ઉભરામણ ન. [ જુએ “ઉભરાવું' + ગુ. ‘આમણુ” ક. પ્ર.] ઉભેર જુઓ “ઉભેર”. ઊભરાવું એ, ઊભરે. (૨) (લા.) જોશ, આવેશ, (૩) ટેળે ઉભેળવું સ, જિ. જુઓ “ઉબેળવું'. ઉભેળાવું કર્મણિ, ક્રિ. મળવાપણું. (૪) ગભરાટ, ગરબડ, અવ્યવસ્થા
ઉભેળવવું છે., સ. કિ. ઉભરાવવું, ઉભરાવાવું એ “ઊભરાવું'માં.
ઉભેળાવવું, ઉભેળવું જ “ઉભેળમાં. ઉભાવહિયે . જિઓ “ઊભું' દ્વારા.] બાળકની રમતમાં ઉભેળ છું. [ઓ “ઉભેળ + ગુ. “ઓ' કુ. પ્ર.] અરધી દરેક ટોળીને આગેવાન, મુખ્ય રમનારો
ખંડાયેલી ડાંગર, કરડ
[રહેલું ઉભળાવવું જ ઊભળવુંમાં.
ભેડિયું વિ. જિઓ “ઊભું' દ્વાર.] સીધું ઊભેલું, ઊભું ઉભા . [૪ઓ ઊભું' દ્વારા.] ઊંચાઈ. (૨) વૃદ્ધિ, વધારે. ઉમકાવવું જ “ઉમકવું'માં. (૩) લા. એજ, પ્રકાશ
[ચમકદાર ઉમગાવવું એ “ઊંમગવુંમાં. ઉભાટિદાર વિ. [ + ફા. પ્રત્યય] ઊંચું. (૨) (લા.) ઉમચાડે . જિઓ “ઊમચવું' દ્વારા.] દબાણમાંથી છૂટવાની ઉભાહવું એ “ઊભવું'માં.
કોશિશ. (૨) સત્તાધારી સામે માથું ઊંચું કરીને બોલવાનો ઉભાણ ન. [દે. પ્રા. હેમુભાઇ, વિ. ઊભરાતું ] ઊભરે, પ્રયાસ આથો આવે એ
ઉમચાવવું એ “જમવું'માં. ઉભાણ સ્ત્રી. [જએ “ઊભવું' ક્યુ. આણી” ક. પ્ર.] ઊંચાઈ ઉમક વિ. ડાહ્યું, સમg. (૨) હોશિયાર, ચાલાક ઉભાત વિ. ભાત ઝાંખી પડી ગઈ હોય તેવું, ભાત વગરનું ઉમટાવવું જએ ઊમટમાં. ઉભાર મું. [ જુઓ “ઉભરાવું.”] ઉભરાણ, ઊભરો. (૨) ઉમદાવવું જ ‘ઉમડવું માં. ખમીર, આથો. (૩) (લા) ઊપસેલે ભાગ
ઉમરિયું જ “ઉબાડિયું. ઉભારણી સ્ત્રી. જિઓ “ઉભરણી.) ભાગ. (૨) ઊંચાઈ ઉમદા, -૬ વિ. [અર. ‘ઉમ્મહ + ગુ. “ઉ” સ્વાર્થ ત.ક.] ઉચ્ચ (૩) લા. ઊપજ, પેદાશ
કોટિનું. (૨) ખાનદાન. (૩) કિંમતી. (૪) સારું, શ્રેષ્ઠ ઉભારવું સ. જિ. [ ર્સ, ૩મા-> પ્રા. ૩મામ-] ઉમદાઈ સ્ત્રી. [+ ગુ. “આઈ ત. પ્ર.] ઉમદાપણું
ચડાવવું. (૨) કુલાવવું. (૩) સમઝાવવું. (૪) રાખમાં ઉમદાવવું એ “ઊમદjમાં. ભારેલા અગ્નિને તેજ કરવો. ઉભરાવું કર્મણિ, જિ. ઉમધાર પું. [+ ગુ. ઓ' સ્વર્ગે ત. પ્ર. ] ઉમળકે, ઉભારાવવું છે., સ. મિ.
આંતરિક હર્ષની લાગણી, ઉલટ, ઉમંગ, હોશ ઉભારાવવું, ઉભારાવું જુઓ “ઉભારવુંમાં.
ઉત-ઉંમર (ઉમ્મર) સ્ત્રી. [અર. ઉમ્ર ] વય, અવસ્થા. (૨) ઉભારી સ્ત્રી. [સ. ૩મારિતા > પ્રા. ૩મારા ] લાખ જિંદગી, આયુષ્કાલ, જીવનકાલ. [૯ થવી (રૂ.પ્ર.) ઘડપણ સુધી