Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 357

ઉપાયું
સેાગાદના તે તે પદાર્થ
ઉપાયું વિ. સં, પાવિતñ-> પ્રા. ઉÇામ-] ઉત્પન્ન કર્યું. (જ. ગુ. નું ભૂતકાળે રૂપ) ઉપાર્જ કે વિ. સં. ૩૫ + અનૈ] ઉપાર્જન કરનાર, કાંઈ ક પણ ધંધા કરી નાણું પેદા કરનાર યા મહેનત કરી વિદ્યા મેળવનાર [કમાઈ, કમાણી ઉપાર્જન ન. [સં, ૩૫ + અજ્જૈન] કમાવું એ, મેળવવું. એ, ઉપાર્જનીય વિ. [સં, ૩૫ + અનૈનીથ] ઉપાર્જન કરવા જેવું, કમાઈથી મેળવવા જેવું [કમાઈને મેળવવું ઉપાર્જોવું સ, ક્રિ., [સં. ૩૧+ અને તત્સમ] ઉપાર્જન કરવું, ઉપાર્જિત વિ. [ર્સ, ૩૫+ અતિ] જેનું ઉપાર્જન કરવામાં આવ્યું છે તેવું, કમાઈને મેળવેલું. (૨) વારસામાં મળેલું ઉપાલંભ (–લમ્ભ) [સં. sq+ મા-હમ્મ] શિખામણ કે ઠપકારૂપે કાંઈ કહેવું એ, ઠપકા ઉપાવવું જુએ ‘ઉપાનું’માં,
ઉપાવું૧ અ. ક્રિ. [સં. ૩+માઁ~ાઁ ના વિકાસમાં] (ખાસ કરીને બકરીનું) ઋતુમાં આવ્યું
ઉપાડુંર અ. ક્રિ. [ જુએ ‘ઉપાયું’ ઉપરથી ધાતુરૂપ] ઉત્પન્ન થવું. ઉપાવવું કે., સ. ક્રિ
ઉપાશ્રય પું. સં. ૩૬ + માત્ર] ખાસ કરીને જૈન સાધુ– સાધ્વીઓ વગેરેને માટેનું આશ્રયસ્થાન, અપાસરા, શ્રાવક શ્રાવિકાઓ જ્યાં જઈ ધર્મધ્યાન કરે તેવું સ્થાન, પૌષધશાળ ઉપાશ્રિત વિ. [સં. ૩૫ + આશ્રિત] જેના આશરો લેવામાં
આન્યા હોય તેવું. (૨) આશરે આવીને રહેલું, આશ્રિત ઉપાસક વિ. સં. ૩૫ + મા] ઉપાસના કરનાર ઉપાસન ન., “ના સ્ત્રી. [સં. ૩૫ + આસન, ના] આરાધના સેવા ભક્તિ આદિથી કરવામાં આવતી ધ્યાન વગેરે પ્રક્રિયા ઉપાસની વિ. [+]. ઈ.' ત.પ્ર.] ઉપાસક ઉપાસનીય વિ. સં. ૩૫ + આસનૌથ] ઉપાસના કરવા-કરાવા જેવું, ઉપાસ્ય
ઉપાસવું સ. ક્રિ. [સં. ૩-માસ્ક પાસે બેસવું, તત્સમ] ઉપાસના કરવી, આરાધનું. (૨) (લા.) ખૂબ વાપરવું. (૨) (૩) તેાકરી કરવી, ખિદમતમાં રહેવું. ઉપસાવું કર્મણિ, ક્રિ. ઉપાસાવવું પ્રે., સ. ક્રિ [ભાર્થે ઉપસંગ (-સ) પું [સં. ૭૧ + મા-સ] ખાણ રાખવાના ઉપાસાવવું, ઉપાસાણું જ ઉપાસનુંમાં.
ઉપાસિકા સ્ત્રી, [સં. + ૩૫ + માત્તા] ઉપાસના કરનારી, ખિદમત કરનારી (સ્ત્રી) [કરવામાં આવી છે તેનું ઉપાસિત વિ. [સં. ૩૫ + મતિ] જેની ઉપાસના-ખિદમત ઉપાસિતન્ય વિ. સં. ૩વ + આસિતથ્] ઉપાસના કરવા જેવું, ઉપાસનીય, ઉપાસ્ય [કરનાર ઉપાસી વિ. [સં. ૩૫ + મશીન ] ઉપાસક, ઉપાસના ઉપાસ્ત્રન. [સં. ૩ + યજ્ઞ દૂર ફેંકવાનું હથિયાર] તે તે નાનું હથિયાર, સહાયક નાનું હથિયાર [હાડકું ઉપાસ્થિ ન. [સં. ૩૫+મ]િ નાનું કાચું યા તરુણ ઉપસ્ય વિ. [સં. ૩૫ + ચારવ] ઉપાસના કરવા જેવું, ઉપાસિતન્ય, (૨) ઇષ્ટ (દેવ-દેવી તે તે વિભૂતિ) ઉપાસ્ય-દેવ પું. [સં.] ઉપાસના કરવા માટેને ઇષ્ટદેવ
Jain Education International_2010_04
કાર
ઉપદ્રવજા
ઉપાસ્ય-ભાવ હું. [×.] ઇષ્ટદેવ તરફની પ્યતાની લાગણી ઉપાસ્ય-ભેદ પું. [સં.] કયા દેવની ઉપાસના કરવી એ વિશેનેા મતભેદ [હેનાથીઝમ' (ચં, ન.) ઉપાસ્યોઃતા-વાદ પું. [સં.] એકદેવ-વાદ, એકશ્વરવાદ, ઉપાસ્યોષ્ટતાવાદી વિ. [ર્સ, પું.] ઉપાસ્યશ્રેષ્ઠતા-વાદમાં માનનાર, એકેશ્વરવાદી, ‘હેનેાથીઇસ્ટ' (ચં. ન.) ઉપાસ્ય-સાક્ષાત્કાર પું. [સં.] પેાતાના ઇષ્ટદેવના પેાતાને થયેલા સાક્ષાત્ અનુભવ. (ર) રહસ્યવાદ, ‘મિસ્ટિસિઝમ’ (ન. .દે) [ ઇષ્ટદેવ અને એને ભક્ત ઉપાસ્યાપાસક વિ. [ + સં. ગુરૂત્તTM] ઉપાસ્ય અને ઉપાસક, ઉપાહાર પું. [સં. ૩૫ + આહાર] હળવા ખારાક, નાસ્તા (જેમાં પૂરું જમણ નથી.)
ઉપાહાર-ગૃહ ન. [સં.] ચા-પાણી નાસ્તા વગેરે પૂરું પાડનારું સ્થળ, ‘હાટેલ,' ‘રેસ્ટારાં' ‘ ફ્રન્ટિંન', ‘કાફેટેરિયા’ ઉપાંગ (ઉપા) ન. [સં. sq+ મ[] અંગનું અંગ, ગૌણ અંગ, હરકાઈ નાનું અંગ. (ર) પેટા-વિભાગ. (૩) પુરવણીની પુરવણી. (૪) વેદનાં અંગાને પૂરક એવાં પુરાણ ન્યાય મીમાંસા અને ધર્મશાસ્ત્રમાંનું તે તે શાસ્ત્ર. (૫) જૈન ખાર અંગ --સૂત્રગ્રંથો ઉપરાંતના આગમ-ગ્રંથામાંના તે તે. (જૈન). (૬) ક્રિ.વિ. [સં.] નજીક, પાસે ઉપાંગ-લલિતા (ઉપા‡-) સ્ત્રી. [સં.] આષાઢ સુદિ પાંચમને દિવસે જેનું વ્રત કરવામાં આવે છે તે દેવી. (સંજ્ઞા.) ઉપાંગ-ત્રિરાય (ઉપા~) પું. [સં.] સર્વદેશ વિધાન અને એકદેશ વિધાન તેમજ સર્વદેશ નિષેધ અને એકદેશ નિષેધ વચ્ચેની વિરુદ્ધતા, ‘સબ-ઍક્ટિન્ડ પોઝિશન' (મ. ન.) (તર્ક.) [ધાર, કાર, કિનાર ઉપાંત (ઉપાત) હુઁ. [ર્સ. ૩૫ + મત] નજીકને છેડા. (૨) ઉપાંત્ય (ઉપાન્ડ્સ) વિ. સં. ૩૧ + અહ્ત્વ] તદ્દન છેલ્લે આવેલાની પહેલાંનું, પેનટિમેઇટ' [બેપરવા, લાપરવા ઉપેક્ષક વિ. [સં. ૩+Ëક્ષ] ઉપેક્ષા કરનારું, બેદરકાર, ઉપેક્ષણ નં. [સં. ૩૫ + ળ] ઉપેક્ષા, બેદરકારી, એપરવાઈ [ઉપેક્ષ્ય ઉપેક્ષણીય વિ. [સં. ૩૫ + ક્ષળી] ઉપેક્ષા કરવા જેવું, ઉપેક્ષવું સ. ક્રિ. [સં. ૩૫ + ક્ષ . તત્સમ] ઉપેક્ષા કરવી, બેદરકારી બતાવવી. ઉપેક્ષાનું કર્મણિ, ક્રિ, ઉપેક્ષાવલું છે. સ..
ઉપેક્ષા શ્રી. [સં. હવ્ + ક્ષા] બેદરકારી, બેપરવાઈ, લાપરવાઈ, (૨) ઉદાસીનતા, વિરક્તિ. (૩) નિઃસ્પૃહતા. (૪) મધ્યસ્થ ભાવ, શત્રુ તરફ સરખી લાગણી હોવાપણું. (યાગ.) (૫) અનાદર, તિરસ્કાર
ઉપેક્ષાવવું, ઉપેક્ષાવું જુએ ‘ઉપેક્ષનું’માં. ઉપેક્ષિત વિ. સં. વૃક્ષિત] જેની ઉપેક્ષા કરવામાં આવી છે તેવું [-કરાવા જેવું ઉપેક્ષ્ય વિ. [સં. રઘુ + i] ઉપેક્ષીય, ઉપેક્ષા કરવાઉપે'દ્ર (ઉપેન્દ્ર) પું. [સં, વ્ + X] પૌરાણિક આખ્યા ચિકા પ્રમાણે અદિતિના પુત્ર ઇંદ્ર પછી અદિતિમાં જન્મેલા વિષ્ણુના અવતાર, વામન ઉપેદ્રવજ્રા (ઉપેન્દ્ર-) શ્રી. [સં.] ત્રિષ્ટુભ વર્ગને અગિયાર