Page Text
________________
ઉપગ્ર
૩૧૧
ઉપાયન
આડ-કથા, એપિડ (ખાસ કરીને મહાભારત જેવી મુશ્કેલી, “એસિડન્ટ’ (મ.ન) (૨) પીડા, આપદા. (૩) આખ્યાન-કથા(એતિહ્યમૂલક કથાનકમાં વચ્ચે વચ્ચે પંચાત. (૪) બાહ્ય લક્ષણ કે ચિન. (૫) ખાસ લક્ષણ, આવતી આડ-કથાઓ માટે આ સંજ્ઞા વપરાઈ છે.)
ગુણધર્મ. (૬) પદવી, ખિતાબ, ઇલકાબ. (૭) અટક, અવટંક. ઉપામ ન. [સં. ૩૫+] ટચ કે છેઠાની નજીકને ભાગ (૮) ઉપનામ, તખહલુસ. [માં આવવું, ભાં આવી ઉપાઘાણ ન. [સં. ૩૫મા-ઘાળ] સુંધવાની ક્રિયા. (૨) પવું (રૂ. પ્ર.) મુશ્કેલીમાં મુકાવું. ૦ માં પડું (રૂ.પ્ર.) ચૂમવાની ક્રિયા
પંચાત કરવી. ૦ વળગવી (રૂ.પ્ર) નકામી તકલીફ કે ઉપાચાર્ય પું. [ ૩૧ + માત્રા મુખ્ય આચાર્યની લફરું આવી પડવું. ૦ વહેરવી (- રવી) (રૂ.પ્ર.) આપહાથ-તળેને આચાર્ય, વાઈસનપ્રન્સિપાલ'
ત્તિને ભોગ બનવું] ઉપાટ કું. જિઓ “ઉપાડવું'.] આરંભ, શરૂઆત. (૨) ઉપાધિ-જન્ય વિ. [સ.] આપત્તિને લઈને ઊભું થાય
ઉપસાટ, સે. (૩) ભરાઉપણું. (૪) મૂકેલાં નાણાંમાંથી તેવું, આપદા કરાવનારું [-રિલેટિવિટી' (પ્રે.ભ.) ૨કમ ઉપાડવાપણું. (૫) વેચાણના પદાર્થોમાંથી થતું વેચાણ, ઉપાધિ-તંત્ર-તા (-તન્નતા, સ્ત્રી. [સં] સાપેક્ષતા, અનુબદ્ધત્વ, ખપત, ઉઠાવ
ઉપાધિ-દાન ન. [] પદવ-પ્રદાન, પદવી આપવાની ક્રિયા ઉપાઠ-અધિકારી મું. [+{., પું] બક વગેરેમાંથી ઉપાડ ઉપાધિ-ધારી વિ. [૪, .] પદવી-ધર
કરવાની સત્તા ધરાવનારે અમલદાર, ડ્રેઇગ, ઓફિસર” ઉપાધિ-પત્ર પું, ન. [સ, ન] પદવી આપ્યાનું પ્રમાણપત્ર, ઉપામેલ ( ડય -કચસ્ત્રી. [ જુઓ “ઉપાડવું' + મેલવું'. “ડિગ્રી–સર્ટિફિકેટ ઉપાડવું અને મૂકવું એ, લે-મેલ, લેન્ક
ઉપાધિ-ભત વિ. સિં] ઉપાધિ-રૂપ થઈ પડેલું , ઉપાહવું .સ. કિ. જઓ ‘ઉપડવુંમાં. (૨) બેંકમાંથી ઉપાધિ-રહિત વિ. [સ.] સર્વ પ્રકારની ઉપાધિથી મુક્ત, નાણાં મેળવવાં. ઉપાટવું કર્મણિ, ક્રિ. ઉપાઠાવવું પુન - ઉપાધિ વિનાનું
[અધ્યારુ પ્રે, સ. કિ.
ઉપાધિ છું. [સં. વાષ્પા૫] શિક્ષક (જની પદ્ધતિને), ઉપઢિાવવું, ઉપહાવું જુઓ “ઉપાડવું'માં.
ઉપાધિ-રૂ૫ વિ. [સં] ઉપાધિમય
[થિયરી' ઉપાડે ૫. સં. [૩સ્થાન->૩wામ-] ઉત્પાત, ઉપદ્રવ, ઉપાધિ-વાદ ૫. [સં] સાપેક્ષતાને સિદ્ધાંત, “રિલેટિવિટી ધાંધલ. (૨) નિર્વીશ જ એ. [૦ કર, ૦ કાઢ (રૂ.પ્ર.) ઉપાધ્યક્ષ છું. [સં. ૩૫+ગથ્યક્ષ] સભાનું સંચાલન કરનાર ખેતરમાં બેલી ૨૫ કરિયું વગેરે કાઢતાં એમાં ભરાતો અધ્યક્ષની સહાયમાં કામ કરનાર ગૌણ અધ્યક્ષ, “વાઇસકચરો સાફ કર. ઝાલા (રૂ. પ્ર.) બીજાને ઘણી ચેરમેન.” (૨) લોકસભાના કે વિધાનસભાના અધ્યક્ષથી ઉપાધિ કરવી. • લેવો (રૂ. પ્ર.) કલેશ કંકાસ કર, તરતના ઉતરતા દરજજાને અધ્યક્ષ, “ડેપ્યુટી સ્પીકર'. ધાંધલ મચાવવું.
(૩) ઉપ-નિયામક, ડેપ્યુટી ડિરેકટર’. (૪) મહાશાળામાં ઉપાણ વિ. [સં. – [+મારા., ખાસ કરીને સમાસના તે તે વિષયના મુખ્ય અધ્યાપક નીચેને અધ્યાપક ઉત્તર-પદે, જેમકે “પ્રસંગોપાત્ત] પ્રાપ્ત, આવી મળેલું. (૨) ઉપાધ્યાપક છું. [સં. ૩૫+મથ્થાપ] મહાશાળામાંના તે તે ઉઠાવેલું, ઉપાડેલું
વિષયના મુખ્ય અધ્યાપકને સહાયક અધ્યાપક, વ્યાખ્યાતા, ઉપાન-શાસ્ત્ર વિ. [સં.] હથિયારથી સજજ થયેલું
લેકચરર' ઉપાદાન ન. [સ. ૩૫+ગાઢાન] ગ્રહણ, સ્વીકાર. (૨) ઉપાધ્યાય પું. [સં. ૩૬+માથ-શિક્ષણદાતા] (સર્વસામાન્ય) સમાવેશ. (૩) અવયવ, ઘટક, કૅસ્ટિટયુઅન્ટ’. (૪) શિક્ષક, શિક્ષણ આપનાર શિક્ષક. (૩) કેલે. (૪) જેનામાં કાર્યનું એવું કારણ કે જે કાર્યમાં ઓતપ્રોત રહેલું હોય, શાસ્ત્ર શીખવનાર સાધુને આપવામાં આવતી એવી સમવાયી કારણ. (દાંત) (૫) સુખના સાધનનું જ્ઞાન, ઉપાધિ ધરાવનાર સાધુ. (જૈન).
કે•ઝ' (રા. વિ.) ઉપાધ્યાય-વૃત્તિ શ્રી. સિં.] શિક્ષકને ધંધો. (૨) શિક્ષકના ઉપાદાન-કારણ ન. [સં] સમવાયી કારણ, મેટીરિયલ ભરણપોષણ માટે બાંધી આપવામાં આવેલું અનાજ ઉપાદાન-લક્ષણ સ્ત્રી [સં.] વાસ્વાર્થ નથી ગુમાવે એવી વગેરેના રૂપનું વતન
રીતે લક્ષણાને સંબંધ, અજહસ્વાર્થી લક્ષણ. (કાવ્ય.) ઉપાખ્યો જુઓ “ઉપાધિ.” ઉપાદાન-વસ્તુ સ્ત્રી. સિં, ન.] ઉપાદાન તરીકે રહેલો ઉપાન ન. [સં. ૩ઘન, પું] પગરખું, જેડે, ખાસડું મલ પદાર્થ, “મેટીરિયલ” (આ.બા.)
ઉપાન ન. મકાનની અટ ઉપાદાન-કંધ (-સ્કધ) મું. [૪] રૂપ વેદના સંજ્ઞા સંસકાર ઉપાય પું. [સંકg+માથ] ઇલાજ, (૨) યુક્તિ, તદબીર. અને વિજ્ઞાન એવા વાસનાવાળા પાંચ સ્કંધમાં પ્રત્યેક (૩) ચિકિત્સા. [૦ ચાલ (રૂ.પ્ર.) કરેલા ઉપાયની સ્કંધ. (બૌદ્ધ)
સફળતા થવી. લે (રૂ.પ્ર. યુક્તિ અજમાવવી. (૨) ઉપાદેય વિ. સિં. ૩૧ખ્યા-રે] સ્વીકારી શકાય તેવું, લઈ ઉપચાર કરવા]
[રાજનીતિના ચાર પ્રકાર શકાય તેવું, સ્વીકાર્ય. (૨) પસંદ કરવા લાયક. (૩) ઉપાય-ચતુય ન. [સં.] સામ દામ દંડ અને ભેદ એ (લા.) પ્રશસ્ત, ઉત્તમ
ઉપાય-જ્ઞ વિ. [સં] ઉપાયનું જ્ઞાન ધરાવનાર ઉપાદેયતા સ્ત્રી, -ત્વ ન. [સં] ઉપાદેયપણું
ઉપાયન ન. [ સં. ૩૫ + અન] નજરાણું, ભેટ-સોગાદ (રાજા ઉપાધિ સ્ત્રી [સ. ૩૬+માધિ, મું.] બહારથી આવી પડેલી મહારાજાઓને આપવામાં આવતું તે). (૨) નજરાણા-ભેટ
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |