Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 353

ઉપરા
૩૦૮
ઉપવનનવિદ્યા
ઉપરાયે પં. જિઓ ઉપર દ્વારા.3 અક્ષર-વણે ઉપર કરવામાં ઉપર, ઉપરા-ઉપર
[નાનો-મોટે કાંકરે આવતી લીટી, શિરોરેખા
ઉપલ . [સં.] અણઘડ પથ્થર, પથ્થરને ગડો. (૨) ઉપરાલ કિ. વિ. [ઓ “ઉપર” દ્વાર.] ઊંચે
ઉપલક કિં.વિ. જિઓ ઉપલું” દ્વારા.] ચેપડામાં નાંખ્યા ઉપરાવતું વિ. [જ “ઉપર” દ્વારા.] અક્કડ, અભિમાની વિનાનું, અધ્ધર રાખેલું, ઉપર-ટપકે. ઉપરાવરી વિ. જિઓ “ઉપર” દ્વાર.] કજિયાખોર, લડકણ, ઉપલક-ખતું ન. [+જુઓ “ખાતું.'] ઉપર-ટપકે રાખવામાં વઢકણું
આવતો હિસાબે, “સપાસ એકાઉન્ટ ઉપરાવવું સ.કિ. જિઓ “ઉપ૨',-ના. ધા.] કાંકરીવાળી ઉપલક-હિસાબ !. [+ જુએ “હિસાબ.'] ઉપર ટપકે ચીજને પાણીમાં નાખી કાંકરી તળે બેસી જાય એટલે વસ્તુને અધરિચા ગણતરી ઉપર ઉપરથી લઈ લેવી. (૨) ઝાટકવું, પણવું
ઉપલકિયું વિ. [+ગુ..ઈયું ત.પ્ર.] અધ્ધરિયું, ઉપર-ચેટિયું ઉપરાળ ૫. જિઓ, “ઉપર” દ્વારા.] લાભ, ફાયદો ઉપ-લક્ષ ન. [ સં. ૩૮ર્શ ], -ક્ય ન. [ સા ] અનુઉપરાળું જ “ઉપરાણું.
સંધાનાત્મક દૃષ્ટિ, અનુસરણાત્મક નજર [સંકેત કરતું ઉપરાંકે જુઓ “પરાંઠે', [(૨) વળી, બીજું, સિવાય ઉપ-લક્ષક વિ. [સં.] બતાવનારું, જણાવનારું. (૨) તું, ઉપરાંત ઉભ. [હિં, મરા.) વધારામાં, અધિકમાં, વિશેષમાં. ઉપ-લક્ષણ ન.. [સં] દર્શન, નિરીક્ષણ. (૨) નિર્ણતતા. ઉપર અવ્ય. [સ, એ. ગુ.માં સ્વીકારેલા સં. તત્સમ શબ્દોમાં (૩) વ્યાખ્યા, “ડિસ્ક્રિશન' (રા. વિ.). (૪) હોદો, પદવી,
પૂર્વ પદમાં પૂર્વગ જેમ ઉપર અર્થ આપે છે.] ઉપર સ્થાન. (૫) એકથી બીજાને જુદું પાડનારું ચિહ્ન. (વેદાંત.) ઉપરિ-તન વિ. [સ.] ઉપરની બાજુએ આવેલું, ઉપર (૧) વાસ્થાર્થ સાથોસાથ લક્ષ્યાર્થનું જ્ઞાન. (કાવ્ય) રહેલું, ઉપરનું
ઉપ-લક્ષિત વિ. [સં.] ઉપલક્ષણથી દર્શાવાયેલું ઉપરિ-નિર્દિષ્ટ વિ. [સં.] ઉપર બતાવેલું
ઉપલબ્ધ વિ. [સં] મળેલું, મેળવેલું. (૨) (લા.) ઉપરિયામણ જ “ઉપરામણ.”
જાણવામાં આવેલું
‘પર્શેશન” (મ.૨.) ઉપરિયું ન. જિઓ “ઉપર” + ગુ. “ઇડ્યું.” ત. પ્ર.] ગાડાના ઉપ-લબ્ધિ સ્ત્રી. [સં.] પ્રાપ્તિ, લાભ. (૨) (લા.) જ્ઞાન, ઓછાડને ઉપર બાજને ભાગ
ઉપલબ્ધિ -કરણ ન. [સં.] અનુભવ કે સમઝ પામતી ઉપરિસ્થિત વિ. [સં.] ઉપર રહેલું
ઇદ્રિય, “સેનસ-સેલ' (વિ. ધ્રુ.) ઉપરી વિ, પુ. [ જ “ઉપર” + ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.] ઉપરને ઉપલબ્ધિ -બિંદુ (-બિન્દુ) ન. [સ., .] અનુભવને સમઝ
અધિકારી. [૦ અધિકારી, ૦ અમલદાર, ૦ સાહેબ એ ઇદ્રિયના જે અંશમાં થાય છે તે બિંદુ, “સેસ–સેન્ટર' રીતના પ્રયોગ].
[જાણી-સમઝી શકાય તેવું ઉપ-૨૮ વિ. [સં.) રોકવામાં આવેલું, અટકાવવામાં આવેલું ઉપ-લલ્ય વિ. [સં.] મળી કે મેળવી શકાય તેવું. (૨) લા ઉપરું વિ. [જુએ “ઉપર”+ ગુ. “ઉ” ત. પ્ર.] ઊભુ કરેલું, ઊભું. ઉપલીનતા સ્ત્રી. સ્ત્રી. [સં.] પ્રાપ્ત કરવાપણું (૨) ટટાર ઊભેલું. (૩) ન. અડાયું છાણું
ઉપ-લયમાન વિ. સં.] પ્રાપ્ત થતું –કરવામાં આવતું ઉપ-રૂપક ન. [સં.] નાટયશાસ્ત્રમાં સૂચિત દસ રૂપકે-નાટ- ઉપલસ(-સા)રી સ્ત્રી. [સં- કલ્પ-સારવા > પ્રા. ૩ષ્પ
પ્રકારે ઉપરાંતના ગૌણ નાટય-પ્રકારેમાનું પ્રત્યેક. (નાટય.) સામા] એક વનસ્પતિ, કસબ, પૂરી-મધુરી ઉપરેક કિ.વિ. જિઓ “ઉપર” દ્વારા.] ઉપરવટ થઈને, સામાની ઉપલાણ, શું ન. [જ “ઉપલું'.] ઉપરની બાજુને વાસ, મરજી વિરુદ્ધ થઈને
ઉપરવાસ. (૨) વિ. ઉપરની બાજુનું, ઊંચેનું ઉપ-રેખા સ્ત્રી. [.] ગૌણ રેખા કે લીટી
ઉપલાવવું, ઉપલાવાવું, એ “ઊપલાવુંમાં. ઉપરેખાંકિત વિ. [ + સં. અતિ] જેના ઉપર ગૌણ રેખા ઉપલિયું ન. મેટી ઉધરસ, ઉટાંટિયું. (૨) આંચકી, તાણ, કરવામાં આવી છે તેવું, ઓવર–લાઈન્ડ' (કિ. ઘ.) ખેંચ
[(૨) નાનું અડાયું છાણું ઉપરેટવું અ.ક્ર. ખણવું, ખેડવું. ઉપરેટાવું કર્મણિ, ક્રિ. ઉપલી સ્ત્રી. જમીનમાં નાખેલી ખાંડણી, ખાંડણિયો, લે છે. ઉપરેટાવવું છે., સ. કિ.
ઉપલું(-૯યું) વિ. ઉપરની બાજુએ રહેલું. (૨) પૂર્વે જણાવેલું ઉપરેટાવવું, ઉપરેટા ઓ “ઉપરેટ માં.
ઉપલેક કિ. વિ. [જઓ “ઉપલક'.] ઉપલક, ઉપર-ટપકે ઉપરેટું ન. મીઠાઈની એક જાત
ઉપલેટ-ચ) સ્ત્રી એ નામની એક વનસ્પતિ, કઠ ઉપરોક્ત વિ. સિં. ૩પરિ + ૩ ==ાવત., આ સં. ૩ ને ઉપ-લે૫ પં. ન. [સં.] લેપ કરવા-ખરડ કરવો એ. (૨) 5. “ઉપર” સાથે જોડી ઊભો કરેલો ગુ. શબ્દ] ઉપર કહેલું, લીંપવાની ક્રિયા, લીંપણ
[ઉપરવાળો ઉપર્યુક્ત, પૂર્વે કહેવામાં આવેલું [અડચણ. (૨) ઘેરે ઉપલે-૯) વિ., પૃ. [ “ઉપલું'.] (લા) પરમેશ્વર, ઉપ-રાધ છું. [સં.] અવરોધ, અટકાવવું એ, રોકવું એ, ઉપહયું જુએ “ઉપલું'. ઉપરોધક વિ. [સં], ઉપાધી વિ. [સે, મું.] ઉપરોધ ઉ૫યે જ “ઉપલો.” કરનારું
પેરેસાઈટ” (૨મ.) ઉપ-વક્તા પું. [સં.] મુખ્ય વક્તાને સહાયક થનારે ગૌણ ઉપ-રોહ પું. [સં.] પારકાને આધારે જીવવાનું, પરોપજીવિતા, વક્તા
[બગીચે, “પાર્ક ઉપર્યુક્ત વિ. [સ ૩૫રિ + ૩૨] ઉપર કહેલું, ઉપરોકત ઉપ-વન ન. [] વનનો ખ્યાલ આપતું ઉઘાન, બાગ, ઉપર્યપરિ સિ. કરિ ને ભિંવ, સંધિથી] એકબીજા ઉપવન-વિઘા સ્ત્રી. [સ.] બાગ-બગીચા બનાવવાની વિદ્યા