Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 347

ઉપ-ગુણ
૩૦૨
ઉપટાવવું
બે અર્ધવાળો માત્રામેળ છંદ. પિં)
ઉપચાર કરો એગ્ય છે તેવું ઉપ-ગુણ છું. [સં.] પેટા-લક્ષણ, ગૌણ લક્ષણ. (૨) કોઈ ઉપ-ચિત વિ. [સં.] એકઠું કરેલું, ભેગું કરેલું. (૨) શક્તિમાં રાશિને સંખ્યાત્મક કે વર્ણાત્મક અવયવ, ગુણક, વધેલું
[રી ઈમેઈજ' (મ.ન) કે-એફિશન્ટ.” (ગ)
[ઉપ-શિક્ષક ઉપ-ચિત્ર ન. [સં.) મૂળ ચિત્ર ઉપરથી લીધેલું ચિત્ર, “એકઉપ-ગુરુ છું. [સં.] મોટા શિક્ષાગુરુની સહાયમાં રહેલ ગુરૂ, ઉપ-ચીયમાન વિ. [સં.] એકઠું કરવામાં આવતું, જમા ઉપ-ગૂહન ન. [સં] આલિંગન, ભેટવાની ક્રિયા
કરતું
[પેગંબ્રા'. (જો.) ઉ૫-ગૃહ ન. સિં] મુખ્ય મકાનની નજીકમાં બાંધેલું મકાન, ઉપ-રછાયા સ્ત્રી. [સં.] ઓળાનો એળો, ઝાંખો ઓળો, આઉટ હાઉસ”
ઉપ-જઠર ન. [i, ., ન] પેડુ ઉપરનો અને ખાસ ઉપગ્રહ છું. [સં.] મેટા ગ્રહની આસપાસ ફરતો એને તે કરીને પેટ ઉપરનો ભાગ, એપિગૅટ્રિઅમ’ તે ગૌણ ગ્રહ. (૨) ગૌણ કટિને અનય તે તે આકાશીય ઉપજઠરીય વિ. [સં.] પેટના નીચેના ભાગને લગતું, અધિગ્રહ (ધૂમકેતુ જેવો)
[છેડે જોડેલું લખાણ બસ્તિક, ‘હિંપિગેસ્ટ્રિક ઉપ-ગ્રંથ (ગ્રન્થ) ૫. [સં.] પુરવણી, પરિશિષ્ટ, વધારાનું ઉપજણ ન. જિઓ “ઊપજવું + ગુ. “અણ” ક. પ્ર.] ઊપજવું ઉપ-ગ્રામ ન. [સં. ગ્રામ પં] જુઓ “ઉપ-ગામ'.
એ. (૨) ચલણ, કામ કરવાનો મુખ્ય અધિકાર ઉપઘાત . સિં] ઈજા, શારીરિક ઘવાવાપણું. (૨) ઉપજત વિ. [જ એ “ઊપજવું + “તું” વર્ત ક. નું અવિકારી અથડામણ, (૩) નાશ
[નાનું ચક્ર રૂપ.] ઊપજતું. (૨) સ્વયંભૂ, સહજ, “પોન્ટોનિયસ' ઉપ-ચક્ર ન. સિં] મુખ્ય ચિની આસપાસ ફરતું તે તે (પા.ગો.). (૩) ત્ય) સ્ત્રી. ચલણ, ઉપજણ ઉપ-ચક્ષુ ન. [ + સં. વક્રુત્] ઉપનેત્ર, ચક્ષુ
ઉ૫-જન ન સિં, પું] ઘરમાંનાં મુખ્ય માણસે સિવાયનું ઉપ-ચય પું. [સં.] જ, ઢગલો. (૨) સંચય, એકઠા સહાયક અને ગૌણ તે તે માણસ કરવાપણું. (૩) લાભ. (૪) વૃદ્ધિ, ઉમેરો. (૫) લગ્ન- ઉપ-જનિત વિ. સં.] પેદા કરેલું. (૨) જમીનની અંદરના કુંડળીમાંનું ૩ ૬ ૧૦ અને ૧૧ એ ચારમાંનું તે તે ભાગમાં બનેલું, હિપજીન સ્થાન. (જો.)
[‘એસાઈન્ડ ઉપજાઉ વિ. [જ “ઊપજવું' + ગુ. “આઉ કુ. પ્ર] ઉપચયન્કત વિ. [સં.1 સેપવામાં આવેલું, સૌપચયિક, ઉપજ ક૨ના૨, ઉત્પાદક. (૨) રસાળ ઉપચય-ભાવ પું[સં.] લગ્નકુંડળીમાંના ૩ ૬ ૧૦ ૧૧ ઉ૫-જીત વિ. સિં.] પેદા થયેલું એમાંના તે તે સ્થાનને ભાવ કે ફળ. (.)
ઉપ-જાત (૨) સ્ત્રી. [+ સં. કા]િ પેટા-જાત ઉપચય-શક્તિ સ્ત્રી. [સં.] વધારાનું બળ, કન્સ્ટ્રકશન” (મન) ઉપ-જાતિ સ્ત્રી. [૪] પિટા-જાતિ, ગૌણ જાતિ, પેસિસ ઉપચય-રસ્થાન ન. [સં.] જાઓ “ઉપચય(૫).
(ભ.૨.). (૨) ત્રિટુભ પ્રકારના ઉપેંદ્રવજૂ તથા જગતીઉપચયાપચય પું. [+. ] વૃદ્ધિ અને ઘટ, વધારે- જાતિના વંશસ્થ અને ઇદ્રવંશા એ જેડકાંનાં ચરણના ઘટાડે. (૨) ચડતી-પડતી
સંમિશ્રણથી થતી તે તે પ્રદેરચના. (પિં). (૩) ભિન્ન ઉપચરણ ન. [સં.] નજીક જઈ રહેવું એ. (૨) સેવા
ભિન્ન પ્રકારનાં વૃત્તો અને દેશનાં ચરણના મિશ્રણથી થતી ઉપ-ચરિત વિ. [સં.] સેવેલું, પૂજેલું. (૨) લક્ષણાથી દેરચના. (પિં.) જાણેલું (કાવ્ય)
ઉપજાવવું એ “ઊપજવું”માં. પિડજીભ, “યુલા' ઉપ-ચર્યા સ્ત્રી, [૩] નજીક ૨હી કરવામાં આવતી સેવા, ઉપજિહવા શ્રી. [સં.] જીભના મૂળ પાસેની નાની જીભ, પરિચર્યા
[‘
ક ટિવ' (મ.ન.) ઉ૫-જીવ પું. સં.] નાનાં નાનાં જીવજંતુ ઉપચાયક વિ. [સં.] ઉપચય કરનારું. (૨) સર્જનાત્મક, ઉપ-જીવક વિ. [સ.1 અન્યને આધારે જીવનાર, સેવા-* ઉપચાથી વિ. [, .] ઉન્નતિ પામતું
પરિચર્ચા કરી જીવનારું, નોકર-ચાકર ઉપ-ચાર છું. [સં.] વિધિસરનું આચરણ, “ફેર્મેલિટી'. (૨) ઉપ-જીવિકા સ્ત્રી. [સં.]કેઈ ને આધારે ચાલતે જીવનનિર્વાહ
માન આપવું-સત્કારવું એ. (૩) બહારનો વિનય, (૪) ઉપજીવી વિ. [સં., .] જ “ઉપ-છવક'. દર્દીની દવા વગેરે હરેક પ્રકારની સારવાર, વેરાપી.' (૫) ઉપ-જય વિ. [૪] બીજાને આધારે જીવવા પાત્ર. (૨) શરીરે ચંદન વગેરે પડવાની ક્રિયા. (૬) લક્ષણ દ્વારા ગૌણ. (૩) આશ્રિત થતો અર્થબોધ. (કાવ્ય)
ઉપ-જ્ઞા સ્ત્રી. [૪] સ્વયંપ્રેરણાથી થતું જ્ઞાન, સ્વયંભૂ જ્ઞાન ઉપચારક વિ. [સં.] ઉપચાર કરનારું, ચિકિત્સક, થેરા- ઉપટણ, શું ન. [ઓ “ઉપરવું + ગુ. “અણ”—અણું” પિસ્ટ’. (૨) સેવા કરનારું. (૩) પં. સેવક, પરિચારક, કુ. પ્ર.] નાહવા પહેલાં શરીરે તેલ વગેરે ચાળવાની ક્રિયા. નેકર
(૨) શરીરે ચાળવાનો પદાર્થ ઉપચાર-શાસ્ત્ર ન. [સં.] દર્દીની દવા વગેરેથી કરવાની સાર- ઉ૫ટામણી સ્ત્રી. [જએ “ઊપટવું' + ગુ. આમણી” ક. પ્ર.]
સંભાળ કેવી રીતે લેવી એનું શાસ્ત્ર, “થેરાપ્યુટિસ” દસ્તાવેજ. (૨) લગ્ન-ખત. (૩) સુરત બાજુ વેવાઈની ઉપ-ચારિકા સ્ત્રી. [સ.] સેવિકા, પરિચારિકા
આગળ વાંચવામાં આવતી કન્યાનાં સગાંની યાદી (નાગરી ઉપ-ચારી વિ. [સં., પૃ.] ઉપચાર કરનાર
રિવાજ)
[માં નાખવું ઉ૫ચાર્ય વિ. [સં.] ઉપચાર કરવા-કરાવા મેગ્ય, જેને ઉપટાવવું જુએ “ઊપટવું'માં. (૨) દિલગીર કરવું, અફસ