Page Text
________________
ઉગત
s
ઉદ્દગત વિ. સિં] ઊંચે ગયેલું, ચડેલું. (૨) બહાર નીકળેલું. ઉ ષ છું. [સં.] ઊંચેથી બોલવાની ક્રિયા, મેટા ઊંચા
(૩) ઉદય પામેલું. (૪) ઊગેલું, અંકુરમાંથી કૂટેલું. (૫) ઊંચું અવાજ. (૨) જાહેરનામું, જાહેરાત, ઢંઢેરો(૩) (લા.) ઉદ્ગતિ સ્ત્રી. [સં.] ઊંચે જવાપણું. (૨) બહાર નીકળવાપણું લોકવાયકા, ચાલતી-ઊડતી વાત ઉદગમ પં. [સં.] ઊંચે જવું એ, ચડવાની ક્રિયા. (૨) બહાર ઉદ્ઘેષણ ન., –ણ સ્ત્રી. [સં.] જાહેરાત, કંરે, “પ્રેકનીકળવું, એ, ઉત્પત્તિ. (૩) ઉત્પત્તિનું સ્થાન, ઊગમ. (૪) ફાલ. મેશન' (૫) આરંભ. (૬) સૃષ્ટિના આરંભ, સૃષ્ટિ-મંડાણ, “જેનીસિસ' ઉદૂષણુ-ચિત્ર ન. [સં] જાહેરાત માટેનું છાપેલું ચિતરામણ, ઉદગમન ન. [સ.] ઊંચે જવું એ. (૨) ઊગવું–નીકળવું એ ઉ ષવું સ. ક્રિ. [સં. ૩ટૂ-gg-ઘોળું, તત્સમ] જાહેર કરવું ઉદ્દગમસ્થાન ન. સિં.] નદી-નાળાનું) નીકળવાનું મૂળ ઠેકાણું ઉર (ઉ૭) વિ. [સં] ઊંચા કરેલા દંડવાળું, લાકડી ઊંચી ઉત્પત્તિસ્થાન, મૂળ
[ખબ, બહુ રાખી ચાલનારું. (૨) (લા.) ઉદ્ધત, શિક્ષાની પરવા ન ઉદ્દગાઢ વિ. [સં.] ખૂબ જ ઘાટું. (૨) અર્થાત, અતિશય, કરનારું, તે છડું, નિરંકુશ ઉદ્દગાતા . [સં.] યજ્ઞમાં સામવેદની ઋચાઓ ગાનાર બ્રાહ્મણ, ઉદૃઢતા (ઉડતા) સ્ત્રી. [સં.] ઉદ્ધતપણું, દાંડાઈ, દોંગાઈ યજ્ઞમાં વરાયેલા ચાર પ્રકારના મુખ્ય સ્થાનમાં સામપાઠી ઉદ્દામ વિ. [સં.] બંધન વિનાનું, નિરંકુશ. (૨) સ્વછંદી, આચાર્ય
બિહારની બાજુ તરફ જનારું ઉ ખલ. (૩) તદ્દન સ્વતંત્ર બળવાખોર વિચાર કે માનસ ઉદ્દગામી વિ. [સે, મું.] ઊંચી બાજ તરફ જનારું. (૨) ધરાવનાર, જહાલ, ‘એકસ્ટ્રેમિસ્ટ’, ડાબેરી (આ, બા.), ઉદ્ગાર પં. [] (મોઢામાંથી કાઢવામાં આવતો) વનિ, ‘લેટિસ્ટ' (અ. .) ઉચ્ચાર, બેલ. (૨) ઓકી કાઢેલી ચીજ, એકાણ. (૩) ઉદ્દામ-તા સ્ત્રી. [સં.] ઉદ્દામપણું ઘૂંક. (૪) કફ
ઉદ્દામ-પક્ષ . [સં.] આકળા સ્વતંત્ર-બળવાર વિચાર ઉદ્દગારચિહન ન. [૪] આશ્ચર્થ વગેરે લાગણી બતાવતું ધરાવનારે એક રાજકીય પક્ષ, જહાલ પક્ષ !' આ પ્રકારનું વિરામચિહન. (ભા.)
ઉદામપક્ષી વિ. સં., મું.] ઉદ્દામપક્ષનું અનુયાયી ઉદ્ગારાત્મક વિ. [ + સં. માત્મન્ + ] ઉગારથી યુક્ત, ઉદ્દામ-વાદ . [સં.] કોઈ પણ જાતનું રાજકીય બંધન ન ઉદગાર-રૂપે વ્યક્ત થયેલું
માનનારે મત-સિદ્ધાંત ઉગીત વિ. સિં.] ઊંચેથી ગાયેલું. (૨) ન. સામગાન. (૩) ઉદ્દામવાદી વિ. [સ., પૃ.] ઉદામ-વાદમાં માનનારું, બિન
છું. સંગીતના એકાવન વર્ણાલંકારોમાંને આઠમે વર્ણાલંકાર, જવાબદારીવાળી સ્વતંત્રતા મેળવવાને મત ધરાવનારું (સંગીત.)
ઉદ્દામ-વૃત્તિ સ્ત્રી. [સં.] ઉદ્દામ-પ્રકારની લાગણી, જહાલ-વલણ ઉગીથ ન. સિં] સામવેદની ઋચાઓનું ગાન, સામાન, ઉદ્દાલક કું. [સં.] ઉપનિષદ-કાલને એ નામને એક ઋષિ, (૨) સામવેદને ઉત્તરાશ્ચિક-ઉત્તર ખંડ. (૩) એમૂ-કાર આરુણિ કવિને એ પુત્ર. (સંજ્ઞા.) ઉદગીથ-વેના લિ., પૃ. સિં] સામવેદની ગાનપદ્ધતિને ઉદિષ્ટ વિ. [સં] બતાવવામાં આવેલું, ચીધેલું. (૨) જેના જાણકાર બ્રાહ્મણ, ઉગાતા
સંબંધમાં કહેવામાં આવ્યું હોય તેવું, સંબધિત. (૩) ઉદ્દપ્રીવ વિ. [સં.] ઊંચી કરેલી ડોકવાળું, ઉત્કંઠ
ગોઠવેલું, રચેલું, પજેલું. (૪) મનમાં ધારેલું. (૫) ન. ઉદઘાટક વિ. [સં] ઉદઘાટન કરનારું, ઉઘાડનારું. (૨) ધારણા, માનસિક વલણ પ્રસિદ્ધિમાં મૂકનારું
ઉદ્દીપક વિ. [સં.) દીપાવનારું, જાગૃતિ લાવનારું. (૨) ઉદ્દઘાટન ન. સિં.) બંધ કે ઢાંકેલું ઉઘાડવાની ક્રિયા. (૨) ઉત્તેજિત કરનારું, ઉત્સાહિત કરનારું. (૩) રસશાસ્ત્રની પ્રસિદ્ધિમાં મૂકવાની ક્રિયા, ઈન-ગરેશન'. (૩) આરંભમાં દષ્ટિએ રસને ખડો કરવામાં ઉપયોગી (સાધન સામગ્રી). પરિચય આપવો એ, “ઈન્ટ્રોડકશન’ (મ. સૂ)
(કાવ્ય.) (૪) ઉદ્દીપ્ત કરનારું, “કૅલિસ્ટિક (અ. ત્રિ.) ઉદ્દઘાટનક્રિયા સ્ત્રી. [સં] ઉદ્ધાટન કરવાનું કાર્ય
ઉદ્દીપન ન. [૪] જાગૃતિ. (૨) ઉત્તેજના, રસની જાગૃતિમાં ઉદ્દઘાટન-સમારંભ (-૨ષ્ણ) પું. [સ] કઈ વિશિષ્ટ મકાન ઉદીપક સાધન-સામગ્રીએ લાવી મુકેલી પરિસ્થિતિ. (કાવ્ય). કે ઇમારતને પહેલ-વહેલો ઉપયોગ કરવા નિમિત્તે કરવામાં (૩) ઉત્તેજના, કેટલીસિસ (અ. ત્રિ). આવતે જાહેર ચા ખાનગી મેળાવડે, “ઈન-એગરેશન ઉદ્દીપન-વિભાવ ૫. [સં.] રસમાં ઉદ્દીપન કરનારી સાધનફંકશન’
[જાહેર કરેલું સામગ્રી (કાવ્ય.) ઉદ્ઘાટિત વિ. [સં.] ઉઘાડું કરેલું. (૨) પ્રકાશિત કરેલું, ઉદીપિત વિ. [સં.) જેનું ઉદ્દીપન કરવામાં આવ્યું છે તેવું ઉદૃઘાત !, [સં.] ઘા, ફટકે, પ્રહાર. (૨) અથડામણ, આઘાત ઉદ્દીપ્ત વિ. [સ.] પ્રકાશી ઊઠેલું, ઝળહળી ઊઠેલું. (૨) ઉદ્દઘાતક વિ. [સં.] ઘા--ફટ મારનાર, પ્રહાર કરનાર. (લા) ઉશ્કેરાયેલું (૨) અથડાવનાર, આઘાત કરનાર. (૩) આરંભ કરનાર, ઉદપ્તિ સ્ત્રી. [સ.] પ્રકાશ, ઝળહળાટ. (૨) (લા.) ઉશ્કેરાટ (૪) સંસકૃત પ્રકારની નાટય-રચનાઓની પ્રસ્તાવનાના છેલા ઉદેશ . [સં] ધારણા, લક્ષ્ય, ઇરાદે, આશચ, મેટિવ. વાકયને બીજા જ સંદર્ભમાં રજૂ કરતા (પાત્ર-પ્રવેશ). (નાટ.) (૨) હેતુ, કારણ, “ જેકટિવ'. (૩) પ્રતિજ્ઞા, સિદ્ધ ઉદ્ઘાતિત વિ. [સં.] નાશ પામેલું
કરવાનું છે તેનો ઉલ્લેખ, “ટેલિૉજી' (તર્ક) ઉદૂઘર્ષ વિ. [સં.] નીરસ રીતે કંઠમાંથી બહાર પડેલું. (૨) ઉદ્દેશક વિ. [સ.] ઉદેશ કરતું, આશય બતાવતું. (૨) દાખલ . ઉચ્ચારણને એક દોષ, (વ્યા.)
આપી સમઝાવનારું. (૩) દાખલા-રૂપ. (૪) પં. ઉદાહરણ
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |