Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 338

ઉદર ળ
૨૯૩
ઉદ-ભવાની
ચિતા, ફિકર. (૨) કાળજી
એ નામનો એક ફિરકે. (સંજ્ઞા) (૩) શીખ સંપ્રદાયનો ઉદાળ પું, ઇચ્છા
એક ફિરકે. (સંજ્ઞા.).
[ઉદાસીનતા ઉદરીય વિ. સં.] પેટને લગતું
[(૩) ભવિષ્ય ઉદાસી* સ્ત્રી. [ ઓ “ઉદાસ” + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય] ઉદકે ૫. [સં.] અંત, પરિણામ. (૨) ભાવી ફળ, બદલે. ઉદાસીન વિ. [સં. ૩માલીન] ઉદાસ, “ઇપેસિવ, પેસિવ' ઉદ(-ધ)વસ(સ્ત) વિ. [સં. ૩-aa] ઉદધ્વસ્ત થયેલું, (કે. હ.), “ઇડિફરન્ટ'. (૨) નિષ્ક્રિય, બિન-અસરકારક ઉજજડ થયેલું, નાશ પામેલું
[વૃત્તાંત ઉદાસીનતા સ્ત્રી. [સં.]ઉદાસીનપણું, “ઇન્ડિફરન્સ' (વિ. ૨.) ઉદંત (ઉદન્ત) છું. [સં. ૩ અ7] સમાચાર, ખબર, હકીકત, ઉદાસી-પંથ (-૫-) પું. [ જુઓ ‘ઉદાસી” “પંથ.'] જુઓ ઉદાત્ત વિ. [સં. ૩+આd] ઉચ્ચ, ઉત્તુંગ, આલીશાન. (૨) “ઉદાસી (૨-૩
[અનુયાયી મહાન, ભવ્ય. (૩) ખાનદાન. (૪) ઉદાર. (૫) આરેહાવરે- ઉદાસીપથી (૫થી) વિ. [+ ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.] ઉદાસીપંથનું હાત્મક કે સાંગીતિક સ્વરભારમાંને ઊંચા (સ્વર)-ઉચ્ચા- ઉદાહરણ ન. [ સં. સન્ + મા-હૂળ] દાખલે, દષ્ટાંત. [લેવું ૨ણના બાહ્ય અગિયારમાંનો એક પ્રયન(વ્યા.) (૬)સ્વરના (રૂ. પ્ર.) ધડે લેવો, દાખલા પરથી શિખામણ લેવી] ત્રણમાંને ગાંધાર અને નિષાદ મળીને થ (સ્વર). (સંગીત.) ઉદાહરણભૂત વિ. [૪] દાખલા-રૂપે રહેલું (૭) ગાનના મુખ્ય સાતમાં એક ગમક એટલે વર કંપ. ઉદાહરણ-વાક્ય ન. [૪] દષ્ટાંતરૂપ કથન (સંગીત.). (૮) પં. એ નામનો એક અર્થાલંકાર. (કાવ્ય.) ઉદાહરણાર્થ વિ., ફિ. વિ. [+ સં. અર્થ] ઉદાહરણ- દષ્ટાંત ઉદાત્ત-ચિત્ત વિ. [સં] મોટા મનવાળું
કે ઉલેખ માટેનું, “ઇલસ્ટ્રેટિવ' ઉદાત્તતા સ્ત્રી. [સં.] ઉદાત્તપણું, “સબ્લિમિટી' (દ. બા), ઉદાહત વિ. [સં. સદ્ + આહૃત] વિષય તરીકે સુચિત, ઉદાહરણ લલિનેસ” ડો. માં)
તરીકે રજૂ કરવામાં આવેલું ઉદાત્ત-વર્ગ કું. [સં.] ઉચ્ચ કે અમીરે સમૂહ, “એરિસ્ટોક્રસી' ઉદાતિ સ્ત્રી, સિં. રત્ + માં-હૃતિ] ઉદાહરણ ઉદાન પું. [સં. ૩માન] શરીરમાંના પાંચ વાયુઓમાંને ઉદાળ પં. [સં. સા ] ગુજરાતમાં ભીલ વગેરે કામમાં ઊર્ધ્વબાજુ ગતિવાળો વાયુ. (૨) બુદ્ધ ભગવાને અને મહા કન્યાનું હરણ કરવાનો રિવાજ
શ્રાવકોએ ભિન્ન ભિન્ન સમયે કાઢેલા ઉદ્દગાર. (બી) ઉદાળવું સ. ક્રિ. [સં. હાથ>પ્રા. ૩] હરણ કરી ઉદાયુદ્ધ વિ. સિ ડાવુધ, બ.વી.] જેણે હથિયાર ઉગામ્યું છે જવું, ઉઠાવી લઈ જવું, ખેંચી લઈ જવું. ઉદાળવું કર્મણિ, તેવું, ઊંચકેલા-તાકેલા હથિયારવાળું
કિ. ઉદાળાવવું છે.. સ. ક્રિ. ઉદાર વિ. સિં] મેટા દિલનું, સુખી દિલનું, ખુહલા મનનું, ઉદાળાવવું, ઉદાળવું “એ” “ઉદાળવું'માં. લિબરલ'. (૨) દાન-શીલ
[દિલનું ઉદિત વિ. [સં., ૩૬ ૪ત ભૂ. કૃ] ઉદય પામેલું, ઊગેલું. ઉદાર-ચરિત વિ. [સં.] જેનું આચરણ ઉદાર છે તેવું, મેટા (૨) જોવામાં આવેલું. (૩) ખીલેલું. (૪) પ્રકાશવંતું, ચળકતું ઉદાર-ચિત્ત વિ. [સં.] ઉદાર ચિત્તવાળું, મોટા મનનું ઉદિત વિ. [સં. વેનું ભૂ. કૃ] કહેલું ઉદારતા સ્ત્રી. [સં] ઉદારપણું
ઉદીક્ષણ ન. [સ. ૩૨ક્ષણ] ઊંચી નજરે જોવું એ. (૨). ઉદારતાપૂર્ણ વિ. [સં.] ઉદારતાથી ભરેલું
વિલંબિત ત્રિતાલની સંજ્ઞા. (સંગીત.) ઉદાર-ધી વિ. [સં.] ઉદાર બુદ્ધિવાળું [ક. ઠા.) ઉદીચી વિ, શ્રી. [સં.] ઉત્તર દિશા ઉદારપક્ષી વિ. સિં, મું.] ઉદારમતવાદી, લિબરલ' (બ. ઉદીચીન, ઉદીય વિ. [સં.] ઉત્તર દિશાનું, ઉત્તર દિશાને ઉદારમતવાદ . [સં.] રૂઢિચુસ્ત ન રહેતાં નવા સુધારાને લગતું, ‘નર્ધન
અપનાવવાને મત-સિદ્ધાંત, “લિબરાલિઝમ' (દ. ભા.) ઉદયમાન વિ. સં.] ઊગતું આવતું, વૃદ્ધિ પામતું ઉદારમતવાદી વિ. [સે, .] ઉદારમત-વાદમાં માનનારું, ઉર્દુ વિ. ખુડલા આસમાની રંગનું લિબરલ' (દ. ભા.)
ઉદંબર (ઉદુમ્બ૨) ન. [, .] ઊંબરાંનું ઝાડ. (૨) પું. ઉદાર-વાદ પું. [સં.] જુએ “ઉદારમત-વાદ. (ના. દ.) ગુજરાતમાં એ નામની બ્રાહ્મણની એક જ્ઞાતિ અને એને ઉદારાત્મા વિ. [+ સં. મારHI] ઉદાર છે આત્મા જેનો તેવું પુરુષ. (સંજ્ઞા)
[અજવાળું ઉદારાશય પં. [+ સં. મારા] ઉદારતાથી ભરેલી ભાવના ઉદે . [સં. ૩] ઉદય. (૨) ચડતી. ઉત્કર્ષ. (૩) પ્રકાશ, ઉદારીકરણ ન. [સં.] ઉદાર થવાપણું, લિબરાલિ-ઝેશન’ ઉદેતી વિ, સ્ત્રી. [જુઓ “ઉદેતું” + ગુ. “ઈ' શ્રીપ્રચય) ઉદાય સ્ત્રી. ખેટ ભપકો, ખટાટોપ
ઉદયાત તિથિ
[પામેલું. (૨) ખીલેલું ઉદાવજ . [સ, હાવર્ત] પેટના ગેળો ચડવા રોગ ઉદેતું વિ. [સ. ૩ નું ઉત' (૧. ક) થઈ] ઉન્નતિ ઉદાહરણ ન. [સં. ૩ર્ + અવરો પાણીનું આવરણ ઉદેસાલમ ન. [અર. ઉદેસલીબ] ખ્રિરતી લેકે જે ઝાડના ઉદાવર્ત પું. [સ. ૩ + સમાવર્ત] પિટમાં ગળે ચડવાનો રોગ, લાકડામાંથી ક્રેસ બનાવે છે તે ઝાડમાંથી બનાવેલું એક ઉદાવજ
ઔષધ ઉદાસ વિ. [સં. કર્ઝા ], સિયું વિ. [+ગુ, “યું” સ્વાર્થ ઉદે-ઉદે કે. કે. [‘ઉદય ને દ્વિર્ભાવાત્મક ઉગાર] “વીજયી ત. પ્ર.] ઉપેક્ષાવૃત્તિવાળું, તટસ્થ, (૨) ખિન્ન, ગમગીન, બને” એ આશીર્વાદક ઉગાર શોકાતુર, દિલગીર. (૩) નિરાશ, નાસીપાસ
ઉદ-ભવાની છે. પ્ર. [“ભવાનીને ઉદય થાઓ] ભવાની ઉદાસી વિ. [સ., ] ઉદાસ. (૨) રામાનંદી સાધુઓને પ્રત્યેને ઉગાર. (૨) (લા) છું. હીજડે, પાવે