Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 328

ઉઝોલવું
૨૮૩
ઉડજલું
વું
જ
5] ઉછે. આ
છે. “આમણ
ઉલવું અ. ક્રિ. ઊછળવું. ઉલવું ભાવે, કિ, ઉઝા- હિંદુઓ તેમજ પારસીઓમાં વ્યક્તિના થયેલા મરણ પછીના લાવવું છે., સક્રિ.
નજીકના દિવસે સગાંસંબંધીઓની સાથે નીકળી ધર્મસ્થાનમાં ઉઝેલાવવું, ઉઝેલાવું જુઓ “ઉઝેલવેમાં
જવાની ક્રિયા. [૦કરવું (રૂ.પ્ર) પાયમાલ કરવું કે થવું] ઉટ-કટારી સ્ત્રી, રો મું, ઉટક(-) (કન્ટો) ૫. [સં. ઉઠવણ . જિઓ “ઊઠવું” + ગુ. “અવણું” પ્ર.] ચડાઈ, ૩] એક જાતની એ નામની એષધિ-વનસ્પતિ, હુમલો ઊંટકટ
[કામ ઉઠવણું જુઓ “ઉઠમણું. ઉટકણ ન. [જુએ “ઊટકવું + ગુ. “અણુ” ક. પ્ર.] ઊટકવાનું ઉઠંગવું (66) અ. કિ. અઢેલીને બેસવું, એકંગવું, ઉટકણું ન. [જુએ “ઉટકવું' +ગુ “અણું” ક. પ્ર.] ઊટકવાનું અઠીંગવું, ઉઠંગવું (ઉઠવું) ભાવે, કિં. ઉઠંગાવવું (ઉ. વડવાઈ કે કોઈ ઝાડની ડાંખળી ચા નાળિયેરના છાલાનું ઠાવવું) પૃ., સં. ક્રિ. કરેલું સાધન
ઉઠંગાવવું, ઉઠંગાણું (ઉઠી જ ઉઠગવું માં. ઉકાઈ જી. [જઓ “ઊટકવું' + ગુ. “આઈ' ક. પ્ર.], ઉઠાઉ, ગીર વિ. [જ ઊઠવું + ગુ “આઉ' કૃ. પ્ર.
ઉટકામણ ન. [ઓ ઊટકવું + ગુ. “આમણુ” ક. પ્ર.] + ફા. પ્રત્યય] નજર ચુકાવી પારકી ચીજ ઉઠાવી જનારું વાસણ ઉટકવા-માંજવાનું મહેનતાણું.
ઉઠાઉગીરી સ્ત્રી. [+ ફા. પ્રત્યય] ઉઠાવગીરપણું, તફડંચી ટકારવું સ.ક્રિ. [૨વા.] અપમાન કરવું. (૨) ધું વાળવું, ઉઠાવું જ “ઊઠવું”માં. (૨) ખસેડવું, કાઢી મૂકવું. (૩) ચૂંથી નાખવું. (૩) ખેદણી-નિંદા કરવી. (૪) યુક્તિથી છાની ઊંધમાં રહેલાને જગાડવું. [-ડી દેવું (રૂ.પ્ર.) સામાને વાત કઢાવી લેવી. (૫) લૂંટી લેવું. ઉટકારવું કર્મણિ, કિં. ખર્ચમાં ઉતારવું. -ડી મૂકવું, ડી મેલવું (રૂ.પ્ર.) કરાતી ઉટકારાવવું છે, સ. ક્રિ.
ક્રિયામાંથી અટકાવી કાઢી મૂકવું. -ડી લેવું (રૂ. પ્ર.) કામ ઉસકારાવવું, ઉટકારાવું જ “ઉટકારવું'માં.
કરતતું થંભાવી દેવું] ઉટકાવવું જુએ ઊટકવું'માં.
[પર્ણકુટી ઉઠાણ ન. [સં. ૩થાન > પ્રા. ફાળ] ઊઠી જવાની ક્રિયા ઉટજ ન. [સ., પૃ., ન.] ઘાસપાલાનું બનાવેલું ઝુંપડું, ઉઠાણું ને, જિઓ “ઉઠાણ + ગુ. “ સ્વાર્થે ત..] ન ફૂટે ઉટપટાંગ વિ. આધાર વિનાનું, ઉમંગ, ગપથી ભરેલું તેવું કાચું ગમડું, ગમડાની ઊપસી આવેલી કાચી ગાંઠ ઉટપ(-)ણું ન. ખુશબોદાર ચીજોને શરીરે લેપ. (૨) ઉઠામણી સ્ત્રી [જઓ “ઉઠવું” + ગુ. “આમણી” કુ.પ્ર.] ઉઠાવવા-- એવી ચીજોનું પ્રવાહી મિશ્રણ, ઊટણું
ઉપાડવાનું મહેનતાણું ઉટવાવવું, ઉવાવાયું જુઓ “ઊંટવાવું'માં.
ઉઠાવ છું. [જએ “ઊઠવું” + ગુ. “આવ' કુ.પ્ર.] ઊપસી આવેલે ઉમંગ (ઉટ) વિ. ઉટાંગ, આધાર વિનાનું (કથન) [ગપી દેખાવ, ઊપસી આવીને દેખાતો ભાગ કે અંશ. (૨) વપરાશ. ઉગી (ઉટગી) વિ. [+ ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.] ગડું મારનાર, (૩) ઉપાડ, ખપત ટાંક છું. જિઓ “ઉટાંકવું.] અડસટ્ટો, અંદાજ, (૨) તેલ, ઉઠાવણી સ્ત્રી, (સં. ૩થાનિકI>પ્રા. ઉઠ્ઠાવાયા] ઉઠાવવું જખ, વજન. (૩) (લા) કહપના, તરંગ, બુદ્દો
એ. (૨) (લા) ઉશ્કેરણી. (૩) બળ ઉટાંકવું સ.ક્રિ સિં. ૩૬ + ટ = ૩, ટાંકણેથી ખેદી અક્ષર ઉઠાવ-દાર વિ. જિઓ ઉઠાવ'+ ફા. પ્રત્યય] ઊપસી લખવા] (લા.) અંદાજે તેલ કરો-માપ કરવું. ઉટાંકવું આવેલો દેખાવ આપતું, દેખાવવાળું કર્મણિ, જિ. ઉટાંકાવવું છે.. સ. ક્રિ.
ઉઠાવવું જુઓ “ઊઠવું”માં. [‘ઉઠાડવું' સિવાયના અર્થોમાં.] ઉટાંકાવવું, ઉટાંકાવું જ “ઉટાંકવુંમાં
ઉપાડી લેવું, ઊંચકી લેવું. (૨) ખસેડવું, લઈ જવું. (૩) ઉટાંકે પું. [જઓ “ઉટાંક” + ગુ. ‘આ’ સ્વાર્થે ત...] ઉટાંક, પ્રવર્તાવવું. (૪) ચારથી વસ્તુ ઉપાડી ચાલ્યા જવું. (૫) અડસટ્ટો, અંદાજ
(કામ કરવાની જવાબદારી ઉપાડવી ટાંગ વિ. જિઓ “ઉટાંગ'.] જ “ઉટંગ'.
ઉઠાવું જુઓ “ઊઠવું'માં. ઉટાંચે પું. એક પગ અધ્ધર રાખી ગોળાકારે કરવામાં આવે ઉઠાવે છે. જિઓ ઉઠાવ' + ગુ. ઓ' સ્વાર્થે ત...] ઉપાડ, એ એક નૃત્યપ્રકાર
ખપત. (૨) (લા.) તરંગ, બુદો, બનાવટી વાત ઉટાંટ વિ. બંધ-બેસતું ન હોય તેવું. (૨) ઉદ્ધત, માથાભારે ઉઠાંતરી સકી. [જુઓ 'ઊઠવું’–‘ઉઠાવવું' દ્વારા ધ્યાન ચૂકવીને ઉટાંટિયું ન., યે પું. મેટી ઉધરસને રોગ, હડકી વસ્તુ કે ધન ઉપાડી ચાલ્યા જવું એ. [ ૯ કરવી, ભણવી ઉધરસ, કૂતરી
(રૂ.પ્ર.) ઉચાપત કરી દૂર ચાહયા જવું]. ઉટી-તીગણ સ્ત્રી. એ નામની એક વનસ્પતિ, એટીગણ ઉઠિયાણ વિ. [જ “ઊઠવું' દ્વારા.] (લા.) આબરૂ ગુમાવી ઉદંકન (ઉદન) ને. [સં. ૩૬ +ટન, સંધિથી] ટાંકણેથી છે તેવું. (૨) નઠાર, ખરાબ
ખોદવાની ક્રિયા, એવી રીતે ખોદીને અક્ષર પાડવાની ક્રિયા. ઉડકટ ડું કાપડ છાપવાના કામમાં વપરાતો એક જાતને (૨) બેંધી લેવાની ક્રિયા, ટાંકી લેવાની ક્રિયા. (૩) લાકડાને ટુકડો કે બીજું
પ્રિ .] ઊડે તેવું ટાંચણ, નોંધ
ઉકણું (ઉડ'કર્ણવિ. [જઓ “ઉડવું' ગુ. “ક” સ્વાર્થે + “ણું” ઉદંકિત (ઉકિત) વિ. [સ. સ્ + રgિ, સંધિથી] જેનું ઉકાવવું જ “ઊડકવુંમાં,
ઉરંકન કરવામાં આવ્યું છે તેવું. (૨) નેધેલું, ટાંકેલું ઉદ(ડુ) ગણું છું [સ ૩ડુ] તારાઓને સમૂહ ઉમ(-4)ણું ન જુએ ઊઠવું' +ગુ. “અ(-)ણું ઉ.પ્ર.] ઉજલું વિ. [. “ઊડવું દ્વાર.] પક્ષી, પંખી