Page Text
________________
ઉઘલાવવું
૨૭૭
ઉચાળે
કડછી, વંધે
ઉચકાવવું જઓ “ઊચકવુંમાં. (૨) (લા.) છીનવી લેવું. (૩) ઉઘલાવવું જુએ “ઉઘલવું'માં..
ખૂબ ઠપકે આપ. (૪) કેાઈની મૂડી કે થાપણુ દબાવી ઉઘલા . જિઓ ઊઘલવું' + ગુ. “આવો’ ‘ક. પ્ર.) લગ્ન લેવી. (૫) પુરુષ સ્ત્રીની આબરૂ લેવી થઈ ચૂક્યા પછી વડે. (૨) (લા.) આનંદનો ઉછાળો, ઉચકો કું, જુઓ ઊંચું” દ્વારા.] ચારવાના ઈરાદાથી વસ્તુ ઉમળકાને ઊભરે
- ઉપર નજર રાખનારો માણસ, ચેરીના ઇરાદાવાળો આદમી. ઉઘાડ છું. [સં. ઉદ્-ઘાટ) પ્રા. શા] ઊઘડી જવાપણું, (૨) ફાટેલ મગજને કે છકી ગયેલો માણસ. (૩) હરામખુલ્લું થવાની ક્રિયા. (૨) વાદળાં હટી જતાં આકાશનું ખેર, ઠગ, લુ , બદમાશ. (૪) દો, ઠગાઈ, લુચ્ચાઈ ખુલું થવાપણું. (૩) (લા.) પ્રકાશ, તેજ, (૪) ન, લાભ ઉચકાઈ સ્ત્રી. [ + ગુ. “આઈ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ઉદ્ધતપણું. ઉઘાડ-ઢાંક (ઉધાડય-ઢાંકય) સ્ત્રી. જિઓ “ઉઘાડવું + ઢાંકવું'.] (૨) અવિચાર [પાડવું. (૪) વિખેરવું. (૫) મન ખસેડવું ઉઘાડવું અને ઢાંકી દેવું એ
ઉઘાડવાનું કામ ઉચટાવવું જુઓ “ઊચટમાં. (૨) ખલેલ નાખવી. (૩) ૬ ઉઘાઠણી સ્ત્રી. [જ “ઉઘાડવું + ગુ. આણી” ક. પ્ર.] ઉચણાવવું એ “ઊચણ'માં.
[(૨) શુદ્ધ ઉઘાઠ-૫શું વિ. [જુઓ “ઉઘાડું + “પગ' + ગુ. “ઉ” ત. પ્ર.] ઉચરલ વિ. [સં. ૩૦૨ + દ્વારા'] ઉચ્ચ પ્રકારનું, એક. ઉઘાડા છે પગ જેના તેવું, ખુલ્લા પગવાળું, જેડા નથી ઉચરાવવું જ ઊચરવુંમાં. પહેર્યા તેવું, અડવાણું
ઉચલન ન. [સં લગ્નન] અનાજ સૂપડે ઉપણવાની ક્રિયા ઉઘાટબાર વિ. જિઓ “ઉઘાડી + બાર + ગુ. “ઉં” ત...] ઉચલ(-ળા)વવું જ “ઉચલમાં . (૨) (લા.) છીનવી લેવું, ઉઘાડાં બારણાંવાળું, (૨) ન. ખુલ્લો માર્ગ, નાઠા-આરી, (૩) પડાવી લેવું વરાળ-યંત્રમાં વધારાની વરાળ બહાર નીકળી જવા અને ઉચલિયું વિ. [જુઓ “ઊંચું' દ્વારા] ઊંચે સાદે બોલનારું હવા આવવા દેવાનું બાકું
ઉચલાવવું જુએ “ઊચવવુંમાં. ઉઘા-ભી (ઉધાડ-ભીષ્ય) સ્ત્રી. [જુએ “ઉઘાડવું + ભીડ.] ઉચળવવું જુઓ “ઉચલમાં. જુઓ “ઉધાડ-વાસ'
[ઉઘાડા માથાવાળું ઉચંત (ઉચત) વિ. જિઓ “ઊંચું' દ્વારા.] ઉપર-ટપકે રહેલું ઉઘાડન્મથું વિ. [જ “ઉધાડું + સં. મસ્તર-> પ્રા. મરથમ-] ઉચંત ખાતું (ઉચત- ન. [+ જુએ ખાતું'.] ઊચક ખાતું, ઉઘા-વાસ(ઉઘાડય-વાસ્ય) સ્ત્રી. [જએ “ઉઘાડવું'+વાસવું'.] કાચું નામું ઉઘાડવું અને બંધ કરવું એ, ઉઘાડ-ભીડ
ઉચંબળવું (ઉચબળ- અ. જિ. ઊછળવું. ઉચંબળાનું ઉઘાહવું એ “ઊઘડવું”માં. [સ. ઉદ્-ઘાટ-> પ્રા. કવાર (ઉચબ-) ભાવે.કે. ઉચંબળાવવું (ઉચખ) પ્રે., સ. ક્રિ. મળે છે જ.] ઉઘાડાવું કર્મણિ, ક્રિ. ઉઘા(-9)ઢાવવું ઉચંબળાવવું, ઉચંબળાવું (ઉચખ-) એ “ઉચંબળવુંમાં. પુનઃ પ્રે, સ. કિં.
ઉચાક(ગર વિ. નેકરીમાંથી છૂટું થયેલું, બરતરફ ઉઘાઢાવવું, ઉઘાડવું જ “ઉઘાડવું'માં.
ઉચાટ પું. અકળામણ (૨) ચિતા, ફિકર. (૩) (લા) ઉઘાડું વિ. [સ. ૩ ઘાટિત-> પ્રા. વારિક-ખુલ્લું થયેલું, અધીરાઈ
જેના ઉપર આવરણ નથી તેવું, ઢાંકેલું નથી તેવું. (૨) ઉચાટવું અ. ક્રિ. (જુઓ “ઉચાટ,’-ના.ધા.] ઉચાટ થવો. વાસ્યા વિનાનું. (૩) લુગડાં-ઘરેણાં –જેડા પહેર્યા વિનાનું, ઉચાટવું ભાવે, જિ. ઉચટાવવું છે., સ. ક્રિ. અડવું. (૪) પ્રગટ. (૫) સ્પષ્ટ, ખુલેખુલ્લું, ચાખે ૨ાખું, ઉચાટાવવું, ઉચાટવું એ “ઉચાટવું'માં. [ઉચાટવાળું -હાં હાંકયાં આપવાં (રૂ. પ્ર.) મનની બધી વાત કહેવી. ઉચરિયું વિ. [ ઓ “ઉચાટવું,' + ગુ. “યું? કુ.પ્ર.] ૦ કરવું, ૦ કહેવું (કેવું) (રૂ. પ્ર.) શરમ રાખ્યા વિના ઉચાહવું એ “ઊચડવું'માં. સ્પષ્ટ કહેવું, દબાયા વિના કહેવું. ૦ થવું, ૦ પઢવું (રૂ. પ્ર.) ઉચાપત (ત્ય) સ્ત્રી. સિ ૩ દ્વારા] ખોટી રીતે નાણાં ઉપાડી છતું થયું. (૨) ફજેત થવું. ૦ પાઠવું (રૂ. પ્ર.) જાહેરમાં સૌ જવાની ક્રિયા, એળવવાપણું. (૨) ઉઠાઉગીરી, ચાવી જાણે એમ ફજેત કરવું. ફટાક, ફંગ (૯) (રૂ. પ્ર.) ઉચારવું સ. ક્રિ. [જ ઉચ્ચારવું'.] બલવું. ઉચારાનું તદન ઉઘાડું. (૨) ધણી ધારી વિનાનું. ૦ બેલવું (રૂ. પ્ર.) કર્મણિ, ક્રિ. ઉચારાવવું પ્રે., સકિં. સાફ સાફ કહેવું. ૩ ચેક, ડે છેગે, - બારણે (રૂ. પ્ર) ઉચારાવવું, ઉચારવું જુઓ “ઉચારવુંમાં. ખુલી રીતે, તદ્દન જાહેરમાં બરડે (રૂ. પ્ર.) સહન ઉચાળવું અ. કેિ. સિં. ૩--> પ્રા. ૩ના] ઉચાળા કરવાની પર્ણ તૈયારી સાથે, એકલા હાથે. -ડે હિસાબ લઈ દૂર થવું. (૨) સ. ક્રિ. દૂર કરવું, કાઢી મૂકવું, ઘરવખરી (રૂ. પ્ર.) ચાખી વાત, એ હિસાબ]
સહિત ખસેડવું. (૩) ઉપાડવું, ઊંચું કરવું. ઉચાળા ઉઘાડું-પુરા-ઘા ડું વિ. જિએ “ઉઘાડું ને દ્વિર્ભાવ ] તદ્દન ભાવે, કર્મણિ, ક્રિ. ઉચાળાવવું છે., સ, કિ. ઢાંકયા વિનાનું, નાગુંગું
[પુનઃ પ્રે., સ, ક્રિ. ઉચાળાવવું, ઉચાળવું જુએ “ઉચાળવું'માં. ઉઘેહવું જુએ “ઊઘડવુંમાં. ઉડાવું કર્મણિ, ક્રિ. ઉઘેટાવવું ઉચાળે !. [સં. ઉન્ચા-> પ્રા. ફર્નેસ્ટમ-] ઘરને ઉઘેઢાવવું, ઉઘેટાવું એ “ઉડવુંમાં.
ટિકે લગતે જંગમ. સામાન, રાચરચીલું, ઘરવખરી. (સ્થારે મકાન ઉચકણ ન. [ ઓ “ઊંચકવું' + ગુ. “અણ” ક. પ્ર.] અટકણ, ખાલી કરવાનું થાય ત્યારે જ “ઘરવખરી” માટે આ શબ્દ ઉચકામણ ન, અણુ સ્ત્રી. [ ઓ “ઊચકવું' + ગુ. આમણ” વપરાય છે.) [-ળા ભરવા (રૂ. પ્ર.) મકાન ખાલી કરી -આમણી કૃ. પ્ર.] ઉપાડવા બદલનું મહેનતાણું
બીજે રહેવા જવું. (૨) બરતરફ થવું. (૩) મરવાની અણી
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |