Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 321

ઉખેળાવવું
ળાવવું પુનઃપ્રે., સક્રિ ઉખેળાવવું, ઉખેળાવું જુએ ‘ઉખેળવું' માં, ઉખેળા હું. [જુએ ‘ઉખેળવું + ગુ. એ’ફૅ. પ્ર.] ઉખેળવું એ, (૨) (લા.) કલંક ઉઘાડું પાડવું એ, (૩) મનમાં આવેલા વિચાર બહાર કાઢવા એ
ઉખૈઢિયા પું. એખરાડા, ખરેટો ઉગઢણું ન. ‘ઊગટનું’ + ગુ. પ્રસંગે વરકન્યાને શરીરે લગાવવામાં હળદર, પીઠી
[
ઉગટાવવું જુએ ‘ઊગટનું’માં ગઢાવવું જુએ ‘ઉગાડવું’માં, ઉ(-ઊ)ગમ પું. [સં. ઉર્દૂ-મ> પ્રા. રૂમ] ઊગવું એ. (૨) ઉત્પત્તિ, જન્મ. (૩) ઉત્પત્તિસ્થાન. (૪) આરંભ, શરૂઆત ઉ(-ઊ)ગમ-કાલ(-) પું. [+ર્સ.] આરંભ-કાળ
૨૬
અણું' રૃ.પ્ર.] લગ્ન આવતી ભીની કરેલી
ઉગમણુ (ણ્ય) સ્ત્રી, [સં. મન≥ પ્રા. કમળ, ન.] ઉગમ. (૨) વંદેશા
ઉગમણું વિ. [સં. વ્-ગમન > પ્રા. મનમ] પૂર્વ દિશાનું (-ઊ)ગમન્દાસ્ત વિ. [řા.] ખંતીલું. (૨) કામગરું (-ઊ)ગમન્દાસ્તી શ્રી. [ફા.] ખંત, (૨) કામગરાપણું ઉ(-ઊ)ગમસ્થાન ન. [+Á.] ઉત્પત્તિ-સ્થાન, મૂળ ઉગવણી સ્ત્રી. લેણાની ઉધરાઈ, ઉધરાત, વસૂલાત. (૨) મહેસૂલની વસૂલાત. (૩) ઉધરાણી ઉચંટ (ઉગટય) સ્ત્રી, ઉગટણું, પીઠી ચેાળવાની ક્રિયા ઉગાઢ પું. [જુએ ‘ઉગાડવું”.] ઊગવાની ક્રિયા ઉગાઢવું જુએ ‘ઊગવું’ માં, ઉગાઢાવું કર્મણિ., ક્રિ. ગઢાવવું ઉગાઢાવવું પુનઃપ્રે., સ. ક્રિ
ઉગાઢાવવું, ઉગાઢવું જએ ‘ઉગાડવું”માં,
ગામવું સ.ક્રિ. [સં. ગુરૂ-સમય-> પ્રા, [[મ-] મારવા માટે ઊંચું કરી ખતાવવું. ઉગામાવું કર્મણિ,, .િ ગામાવવું પ્રે., સ. ક્રિ.
Jain Education International_2010_04
ર] બકારી-ઊલટીમાંથી
ઉગામાયું, ગામાથું જુએ ‘ઉગામવું’માં. ઉગાર` પું. [સં. ગુરૂ-ગાર્> પ્રા. બહાર નીકળેલું પ્રવાહી ઉગારને પું. [જુએ ‘ઉગારવું”.] ફસાયેલી કે મૂંઝાયેલી સ્થિતિમાંથી બચાવ-છૂટકારા-રક્ષણ, ઉદ્ધાર ઉગારણ વિ. [જુએ ‘ઉગારવું + ગુ, ‘અણુ’ કતુ વાચક ટ્ટ, પ્ર,] ઉગારી લેનાર, અચાવી લેનાર [પુનઃપ્રે., સ.ક્રિ. ઉગારવું જુએ ‘ઊગરવું’માં, ઉગરાનું કર્મણિ, ક્રિ. ઉગારાવવું ઉગારાવવું, ઉગારાયું જુએ ‘ઉગારવું’માં, ઉગારા પું. જિઓ ‘ઉગાર’ + ગુ. ‘એ’ સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ઉગાર, બચાવ, છૂટકા. (૨) ખચી જવાના ઉપાય, [−રે પઢવું (રૂ. પ્ર.) જમે રહેવું. (ર) ખાકી રહેવું, ખચવું. -રે પાઢવું (રૂ. પ્ર.) જમા રાખવું. (૨) મચાવવું] ઉગારાને પું. [જુએ ‘ઊગવું' દ્વારા.] ચૈામાસામાં ઊગતા અને ફાલતા નાના છેડવાઓને જથ્થા, ઉગાવે ઉગવું જુએ ‘ઊગવું’ માં,
ઉગાવે હું. [જુએ ઊગવું’ દ્વારા.] ઊગવાપણું, ચાલ, ઉગારા ઉચ વિ. [સં] આકરું, પ્રચંડ, પ્રખર, સખત, (૨) તીક્ષ્ણ,
ઉઘરાળા
દાહક. (૩) ખળવાન, મજબૂત, પ્રખળ. (૪) (લા.) ક્રેાધી, ગુસ્સેદાર
ઉગ્રકા વિ. [ર્સ, પું.] ઉગ્ર કામ કરનારું ઉગ્ન-તર વિ. [સં.] વધારે ઉગ્ર [ભાવ. (કાવ્ય.) ઉગ્રતા સ્ત્રી. [સં.] ઉગ્રપણું. (૨) તિરસ્કાર બતાવનાર એક ઉથમત-ાદ પું. [સં.] ધર્મમાં અત્યંત વિશુદ્ધતા લાવવી જોઇયે એ પ્રકારને મત-સિદ્ધાંત [ધેારિટન' (સં. ૨ ભટ્ટ.) ઉગ્રમતવાદી વ. [સં., પું.] ઉગ્રમતાવાદમાં માનનારું, ઉગ્નાતિ-ઉથ વિ. [ + સં. મતિ-વ્ર, સંધિ વિના] અત્યંત ઉગ્ર, ઉગ્રથી પણ કાંય ઉગ્ર, પ્રચંડતમ
ઉગ્રામ્સ પુ. [ä, મō] એક જાતીા પીળે। પાસાદાર ઝેરી પદાર્થ, પિકરિક ઍસિડ'
ઉઘડાવવું જુએ ‘ઊઘડવું’–‘ઉધાડવું’માં.
ઉધરવું સ. ક્રિ. લાકડાને સંઘાડે ચડાવી નખલાથી ઉતારવું. ઉઘરાવું કર્મણિ, ક્રિ. ઉઘરઢાવવું કે, સક્રિ ઉઘરાવવું, ઉઘરડાવું એ ‘ઘરડવું’માં. ઉધરાઈ સ્રી, જિએ ઉધરાવ્યું + ગુ. ‘આઈ' કૃ.પ્ર.] મહેસૂલ-કર–સાંથ-દેવું-દાન-ફાળા વગેરેની વસૂલાત ઉઘરાણિયા પું. જિઓ ‘ઉઘરાણું' + ગુ. ‘છ્યું' કૃ. પ્ર.] ઉઘરાણીનું કામ કરનારે માણસ
ઉધરાણી સ્ત્રી. [જુએ ‘ઉઘરાણું' +ગુ. ઈ’સ્વાર્થે, ત.પ્ર.] લેણાની માગણી, લેણું એકઠું કરવાનું કામ. (ર) કાઈ પણ વસ્તુ પાછી લેવાની વારે ઘડીએ કરવામાં આવતી માંગ. (૩) એ પ્રકારની યાદી આપવી એ, રિમાઇન્ડર', (૪) એ રીતે આવેલી વસૂલાત ઉઘરાણી-પાઘરાણી સ્ત્રી. [જુએ ‘ઉઘરાણી'ના હિંવિ] ઉધરાણી અને વસૂલાતને લગતું કામકાજ ઉઘરાણું ન. જ઼િએ ‘ઊઘરાવું’ + ગુ. ‘અણુ’ ?. પ્ર.] ધણાં માણસે પાસેથી ઉઘરાવીને એકઠું કરવાની ક્રિયા, ફંડફાળા. (ર) ફાળામાં ભરાયેલી રકમ
ઉગરાત (૫) સ્રી. [જુએ ‘ઊધરાયું’દ્વારા.] ઉઘરાવવાની ક્રિયા, ધરાઈ. (૨) એ રીતે થયેલી વસૂલાત ઉઘરાત-દાર (ઉધરાય-) પું. [ + ફા. પ્રત્ય] ઉઘરાતનું કામ કરનાર માણસ, (૨) મહેસૂલી અમલદાર, વસૂલાતી અધિકારી, તહેસીલદાર
ઉધરામણી સ્ત્રી. [જએ ‘ઉધરાવવું’ + ગુ. ‘આમણી' કૃ.પ્ર.] ઉધરાવવાનું કામ, વસૂલાત, (૨) વસૂલ કરવાના દર ઉઘરામણું ન. [જુએ ‘ઉધરાવવું’ +ગુ. ‘આમણું' રૃ. પ્ર.] ઉધરાવવાનું કાર્ય, ઉધરાવી ભેગું કરવાની ક્રિયા ઉઘરાવતા(રા)વવું જએ ‘ઉધરાવવું’માં. ઉઘરાવવું સ. ક્રિ. સં. ઉદ્ઘાë-> પ્રા. રિદ્રારા] જુદે જુદે ઠેકાણેથી જુદી જુદી વ્યક્તિ પાસેથી નાણાં કે અનાજ વસ્ત્ર વગેરે મેળવી એકઠાં કરવાં, તે તે માગીને એકઠું કરવું. (૨) ચાંપતી માગણી કરવી, તકાદો કરવા. ઉઘરાવાયું કર્મણિ, ક્રિ. ઉઘરાવતા(-રા)વવું છે., સ.ક્રિ. ઉઘરાળા પું. [જુએ એઘરાળા’.] પ્રવાહી પદાર્થના અથવા લાના ડાઘ. (ર) વાસણમાં અંદરની દીવાલે ચેટલે ખરટા. (૩) પીરસવાની પહેાળા મેાંની અને ટૂંકા દાંડાની