Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 320

ભક્તિ-પ્રકાર
૨૫
ઉખેળવું
સાંઢ
ઉક્તિબ્બકાર છું. [સં] બલવાની રીત, કહેવાની ઢબ ઉખડાવવું, ઉખાડાવું જુઓ “ઊખડવું” અને “ઉખાડવુંમાં. ઉક્તિન્ઝયુક્તિ સ્ત્રી. [૩] બલવું અને એને સામે ઉખાડે . જિઓ “ઉખાડ’ ક્યું. “ઓ સ્વાર્થે ત...] જવાબ આપે એ
દૂધપાક કે બીજે પાક કરતાં વાસણની અંદરની દીવાલે ઉક્તિ-રૂઢિ જી. [સં] રૂઢ શબ્દોને પ્રવેગ, છડિયમ' (ર.અ.) ચાટતા એધરાળ-ખરે ટે, ઉખડિયા ઉક્તિ-વિલાસ છું. સં.] બોલવાની છટા, રેટરિક” (૨. મ.) ઉખાણું ન, - . [સં. રૂપાણાનવ->પ્રા. વવવવાળમ- ઊંતિ-સંગ્રહ (સગ્રહ) પૃ. [સં] એકઠાં કરેલાં વચનને ૩વેવામ-, ન.] દષ્ટાંત-કથન. (૨) કાયડો, સમસ્યા
સંગ્રહ. (૨) વાકયોનો સંગ્રહ [બોલવાની આવડત ઉખામણું સ્ત્રી. જિઓ “ઉખાણું” દ્વારા.) લોકોક્તિ, કહેવત ઉક્તિ-સામર્થ્ય ન. [સં.] કહેવાની શક્તિ, વાકચાતુર્ય, છટાથી ઉખાણું ન. ભૂમિ-શમ્યા, જમીન ઉપરની પથારી ઉક્તો પસંહાર (સંહાર) પુ. [સં. ૩ર + -સંa] કરેલા ઉખારિયું ન. રેટિયામાં બે ચમરખાં વચ્ચે માળ સરખી
ભાષણને આપવાની ક્રિયા એિક પ્રકાર. (૪) જીવન રાખવા તેમજ ત્રાક આધી પાછી ન ખસે એ માટે રાખઉથ ન. [સં.] વાકય. (૨) વૈદિક તેત્ર. (૩) સામગાનનો વામાં આવતો આકડાને યા ડાંડલિયા ઘરનો કે એરડાના ઉસ(-ક્ષા) . [. કક્ષા નું ૫.વિ., એ. ૧. કક્ષા] ખલે, છોડને પલો કટકે, અખારિયે | દિવા
ઉિખેડવાનું મહેનતાણું ઉખાલ (૯૩) સ્ત્રી, ઊલટી, બેકારી, (૨) ઊલટી અટકાવવાની ઉખડામણ ન [ઓ “ઊખડવું + ગુ. “આમણ કુ. પ્ર.] ઉખાલ-જલાબ (ઉખાડ્યો . [+જુઓ “જુલાબ'.] કાગળિયું, ઉખડાવવું જુઓ “ઊખડવું'માં.
કેલેરા’ ઉપઢિયે પં. [જુએ “ઊખડવું' + ગુ “છયું” ક. પ્ર.] વાસણ ઉખાલ-૫૮-૫-૧)ખાલ (ય. હય) સ્ત્રી. [સં. ૩રક્ષાસાફ કરવા વપરાતા લેખંડને કે એ ચપટો કટકે, કક્ષા-] (લા.) ઊલટી અને ઝાડા. (૨) સખત ઊલટી એખરિયે. (૨) ખર્ટે
ઉખલવું અ.ક્ર. સિં, હર્ + ક્ષણ-ક્ષા-> પ્રા. લવલાટ ઉખરડું-શું ન. બીજાની વાત બહાર પાડવાપણું. (૨) (“ળ” નથી થય] ઊલટી કરવી. ઉખાલવું ભાવે, જિ.
વિ. ઉઘાડું, ખુલ્લું, અડવું. (૩) કાંઈ પાથર્યા વિનાનું ઉખલાવવું છે., સક્રિ. ઉખરડે પૃ. જુઓ ‘એખરાડે’. (૨) એક જાતનું ધાસ, ઉખાલાવવું, ઉખલવું જુઓ “ઉખાલવું'માં. કૂતરી ઘાસ
ઉખવું જઓ “ઊખવું”માં. ઉખાણું જુઓ “ઉખરડું.”
ઉખાળવું સ. ક્રિ. [દે.મા. ૩૧] ઉખેળવું, વીંટાયેલું ઉખરલો ૫. સ. 4 g] ઉખળિયો, ખાંડણિયે, ઊખલો કે સંકેલાયેલું ઉકેલવું. (૨) ખુલ્લું કરવું, ઉધાડું કરવું. (૩) ઉપરાય છે. સંછાંવાળે જમીન ઉપર પથરાતે એક વેલ (લા.) ભુલાયેલું તાજું કરવું. ઉખાળાનું કર્મણિ, ક્રિ. ઉપરાદિ જ એખરેડિ', [ખરે, ઉખડિયો ઉખળાવવું પુન:પ્રે., સક્રિ. ઉખરડું ન. વાસણમાં દહીં દૂધ કે અનાજને જામેલો ઉનાળાવવું, ઉખાળવું “ઉખાળવું'માં. ઉખરડું વિ. ઉધાડું, ખુલ્લું, અડવું, ઉખરડું
ઉખાળે ડું. જિઓ “ઉખાળવું' +ગુ. “એ” કુ.પ્ર.] (લા.) ઉખરા . જઓ “એખરાડો'–ાઘરાળે.'
દબાવી રાખેલે વિચાર કે વિચારો સમય આવ્યે બહાર ઉખરાવવું જુઓ “ખરમાં.
ખુલ્લા મૂકવાની ક્રિયા ઉખળામણ ન. જિઓ “ઊખળવું + ગુ. “આમ” . પ્ર.] ઉખાંખવું અ.ક્રિ. [૨વા.] ખારવું. ઉખાંખવું ભાવે, ફિ. ઉખળાવવાનું મહેનતાણું
ઉખાંખાવવું છે., સક્રિ. ઉખળાવવું જ “ઊખળવું'માં.
ઉખાંખાવવું, ઉખાંખવું એ “ઉખાંખવું”માં. ઉખળિયા . સિ. a> પ્રા. ૩૪ + ગ. “યું' ઉખાંગવું અ. ક્રિ. આરડવું, બરાડવું. ઉખાંગવું ભાવે., ક્રિ. સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ઊખળે, ખાંડણિયે, ઉખરલે
ઉખાંગાવવું છે,, સ.કિ. ઉપળિયાર છું. રાંધવા માટે વપરાતાં વાસણ સાફ કરવાનું ઉખાંગાવવું, ઉખાંગા જુઓ “ઉખાંગવું'માં. લોઢાનું ઓજાર. (૨) રસાઈમાં ઉપરતળે કરવાનું સાધન, ઉખેત પં. જિઓ “ઉખેડવું.] જુઓ “ઉખાડ', તથા
ઉખેવું જુઓ “ઊખડવું'માં. ઉખેડવું કર્મણિ, જિ. ઉખેઉખાર ૫. સિં, સાત) પ્રા. ૩વલાસ ખેદી નાખેલું; ભૂ.ક.] કાવવું પુન:પ્રે., સક્રિ. ઉખડી ગયેલ પિપડે. (૨) ખાડે. (૩) વસ્તી વિનાની ઉટાવવું, ઉખેડાવું એ “ઉખેડવુંમાં. વેરાન જગ્યા, રાન
ઉખે !. [જ એ “ઉખેડ’ મ્યુ. “એ” ક.પ્ર.] જાઓ “ઉખાડે'. ઉખાઠ-૫છા (ડ) સ્ત્રી. [+ જુઓ “પછાડવું'-] ધમપછાડ, ઉખેઢિયે પં. જિઓ “ઉખેડવું” + ગુ, “યું” ક.મ.] (૨) ઊલટ-પલટ. (૩) ગોટાળે, અવ્યવસ્થા. (૪) (લા.) ઓખાડિયે ચાડી ખાવાપણું
ઉખવવું સ. ક્રિ. [સં. રસ્તે પ્રા. સવવ, ના.ધા.] ઉખાવું જ “ઊખડવું'માં. (૨) (લા.) કંકાયેલી વાત કે લેપ કરવા, અર્ચા કરવી. (૨) સળગાવવું. ઉખેવા કર્મણિ,
એવું કાંઈ શરૂ કરવું, તાજું કરવું. (૩) પદયુત કરવ, કે. ઉખેવાવવું પ્રે, સ.ક્રિ. ઉઠાડી મૂકવું. ઉખાવું કર્મણિ, જિ. ઉખાટાવવું પન - ઉખેવાવવું, ઉખેવાવું જ “ઉખવવું'માં. છે, સ. ક્રિ
ઉખેળવું જ “ઊખળવુંમાં. ઉખેળાવું કર્મણિ, ક્રિ. ઉખે