Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 290

કડી-ધંકદી
(રૂ.પ્ર.) આંકડીથી બારણાં-ખારી વાસવાં. ૦ રાખવી (રૂ.પ્ર.) સામા પ્રત્યે શત્રુતાની લાગણી રાખવી] આંકડી-ધૂ કડી સ્ત્રી. (લા.) આંટીધૂંટી, દાવપેચ આંકડેદાર વિ. [જુઆ આંકડા॰' + કા. પ્રત્યય] દર્ વસે ઠેરવેલ રકમનેા આંકડા ભરનારું, આંકડિયું આંકડેફાંહું વિ. [જુએ! ‘માંકડા’ + જુએ ફાંકડું'.]
૨૪૫
અભિમાન, મગરૂરી. [॰ અધર અને અધ્ધર, ॰ ઊંચા ને ઊંચા (રૂ.પ્ર.) મિજાજ કે તારની પ્રબળ પરિસ્થિતિ. (ર) અભિમાન, ગર્વ, મગફરી. ॰મારવેા (રૂ.પ્ર.) પરેશાન કરવું. (૨) ડંખ દેવે!. ૦ નમવેા (રૂ.પ્ર.) નરમ પડવું, ગર્વ જવા] કસ પું. સં. -> પ્રા. અન્ન- + ગુ. ‘હું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જુએ ‘આકડો.' [વાની ક્રિયા આંકણુ` ન. [ર્સ, મન>પ્રા. મંળ] આંકવું એ, આંકઆંકણુ ન. ઊપણતાં સારું સારું અનાજ જુદું પાડવાપણું, ખળામાં સારું અનાજ એકબાજુ કરવું એ આંકણી સ્ત્રી. [ જુએ ‘આંકવું’ + શું ‘અણી' ભટ્ટ પ્ર.] આંકવાની ક્રિયા. (૨) આંકવાની પટ્ટી. (૩) કસ કાઢવાની, રીત, કસેાટી. (૪) કિંમતના અડસટ્ટો, અંદાજી કિંમત. (૫) અમુક કર લેવાના ઠરાવ, જમાબંધી આંકણી? સ્ત્રી. આખ્યાનનું કડવું. (૨) પદ-પ્રકારની ગ્રેચ ચીજની ટેક, ઢાળ. (૩) દાણા સાફ કર્યાં પછી
ખેડૂત
ખળામાં રહેવા દે તે ભાગ આંકણી સ્ત્રી. પેટમાં આવતી ચૂંક, આંકડી આંકણીદાર વિ. [જુએ આંકણી' + ફા. પ્રત્યય] આંક કનાર, કિંમત કરનાર, મૂચના અંદાજ આપનારઆંકણું ન. [સં. જૂન- > પ્રા. મંળત્ર-] આંકવાનું આાર. (૨) દાગીના ઉપર ચીતરવા માટેનુંસેાનીનું એજાર. (૩) સુતારનું લીટી કારવાનું એાર આંકણુંરે ન. દાણા વાવલતાં ધારની પછવાડે પડતા આખે પાતળા ઝીણા દાણા
ફ્રેંકફરક હું. [જુએ આંક॰' + ક.'] આવતા સરાસરીના તારાના છેલ્લે એક આંકડા જે સટ્ટામાં મેળવી અંદાજ ખેલાય છે તેવા સટ્ટો. (૨) ભાવના આંકડાએની થતી વધઘટ ઉપરના સટ્ટો [મક્કમ નિશ્ચયવાળું આંક-બંધી વિ. [જુએ ક’+ ખાંધવું' દ્વારા.] (લા.
Jain Education International_2010_04
આંખ
કલું ન., -લે પું. [સં, મો-] એક જાતની વનસ્પતિ, કાલ
(લા.) ખરી તક ઉપર થતું
આંકડે-મંદી(-ધી) વિ. [જુએ. ‘આંકડો '+કા. પ્રત્યય;, ધ’ સાદયે] ઠરાવેલ રકમના આંકડા ભરનાર, આંકડિયું આંકડે પું. [જુએ ‘આંક’ + ગુ, હું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] સંખ્યાની નિશાની, આંક. (૨) લેણદેણ સંબંધી ગણીને તૈયાર કરેલા હિસાબ, ભરતિયું, ‘ખિલ’. (૩) લેણદેણને હિસાબ. (૪) વરને આપવાના ચાંલ્લે, પરઠણ, [॰ પાઠવે (રૂ.પ્ર.) લખવું. (૨) કિંમત આંકવી. સૂકા (૨.પ્ર.) કિંમત આંકવી એ આંકડા ભણવા (રૂ.પ્ર.) સામાન્ય જ્ઞાન મેળવવું]
આંકવા પું. વાંક, વળાંક
આંકશને પું, છેડેથી વળેલે સળિયા, (૩) માછલાં પકડવાના ગલ. (૩) વીંછીની પૂંછડી કે જેનાથી એ ડંખ દે છે. (૪) નૈ।
આંકશ-બાણુ ન. [સં, આા-હૂઁ + સં.] ખેંચેલું તીર આંસ પું. (સં. મકરા > પ્રા. અંત] દાખ, કાબૂ, (૨) પરાધીનતા. (૩) હાથીના અંકુશ, કાંતાર આંકળ સ્રી. [સં. મદ્દો હું.] એક વનસ્પતિ, અંકાલ
વળ. (૫) (લા.) ક્રોધ, ચીસ, ગુસ્સા. (1) ગર્વ, અહંકાર,આંકાડે(-દે)ડી સ્ત્રી. [ જુએ ‘આંકડા’+ (-દ્યા)ડી.']
આકડાનું જીંડવું, વિકુળ, (૨) એક વેલેા. (૩) એ વેલાનું ફળ આંકિક (આર્કિક) વિ. [સં.] આંકડા સંબંધી, અંકને લગતું. (૨)આંકડામાં જણાવેલું, સંખ્યામાં દર્શાવેલું. (૩) આવક અને ખર્ચના હિસાબ રાખનાર, હિંસાખનીશ, ‘એકાઉન્ટન્ટ’
આંકુડી, આંકે (ડય) સ્ત્રી. [જૂ.ગુ.] આંકડી, છેડે વાળેલા અણીદાર સળિયે
આંકવણી સ્ત્રી. [જુએ ‘આંકવું’ + ગુ. ‘અવણી' કૃ.પ્ર.] આંક નક્કી કરવા એ, કિંમત નક્કી કરવી એ, ‘ઍલેટમેન્ટ’ આંક-વાડા હું. [જુએ ‘આંક’+ વાડે.’] માર્ગના વળાંકનું ઠેકાણું [અંક-ગણિત આંક-વિદ્યા સ્રી, જિએ આંક’+સં.] આંકડાશાસ્ત્ર, આંકવું સ.ક્રિ. ર્સ. ૬ ≥ પ્રા. મં] ‘નિશાની પાડવી, ચિહન કરવું. (૨) છાપ લગાવવી. (૩) (આખલાને) ડામ દેવા. (૪) સીધી લીટીએ ઢારવી. (૫) મહ્ત્વ ઠેરાવવું, કિંમત કરવી. (૬) અંદાજ કાઢવા, અડસટ્ટો કરવે. અંકાવું (અડ્ડાવું) કર્મણિ, ક્રિ, અંકાવવું (અડ્ડાવવું) છે., સક્રિ
આંકેલ વિ. [જુએ ‘આંકવું’ગુ. એલ' બી. ભૂ. કૃ.] નીલ પરણાવી ખેતીના કામ વગેરેમાં ન લેવાય તેવા ઢાંઢા ઉપર ત્રિશૂળના ડામવાળા (આખલે ). (૨) (લા.) તાાની, કામાં ન હોય તેવું
આંકા હું. [સ, બહુi- >પ્રા. અંમ-] નિશાનીની નાની લીટી, નિશાની તરીકે કરેલેા કાપે. (૨) હદ, પ્રમાણ આંકાર પું. [સં. અરા > પ્રા અંજ્ઞ-(લની સ્વરતા થતાં)] અંકુશ
આંકાડી સ્ત્રી. [જુએ આંકડી.’] ઝાડ ઉપરથી ફળ ઉતારવાને બનાવેલી છેડે આંકડીવાળી લાકડી, વેડે આંકાલ ન., "લી સ્ત્રી. [સં. મજ્જો પું.] પીપળ જેવું એ નામનું એક ઝાડ, અંકાલ, આંકલું [કેલિયું આંકાલિયું ન. [જુઆ આંકડો” દ્વારા.] આંકડાનું જીંડવું, આંશિ(-સિ)યાં ન., ખ.વ. પાંસળાં, છાતીનાં હાડકાં, (૨) (લા.) વધારે શ્રમ. (૩) સખત મહેનતથી ઊપજતા શ્વાસ આંખ (-૨) સ્ત્રી. [સં, મક્ષિ>પ્રા. મણિ ન.] જોવાની ઇંદ્રિય, નેત્ર, નયન, ચક્ષુ. (૨) આંખના આકારનું ચિહ્ન (જેમકે શેરડી, નાળિયેર, તેપ વગેરેમાં). (૩) (લા.) જોવાની શક્તિ, નજર. (૪) ધ્યાન, દેખરેખ. [અને કાન વચ્ચે ચાર આંગળના ફેર (૩.પ્ર.) કાને સાંભળેલા કરતાં નજરે જોયેલું વધુ સાચું. ૰આગળ (-ચેં) (રૂ.પ્ર.) હાજરીમાં, ખરૂ. ૦ આઢા કાન કરવા (રૂ. પ્ર.) સાંભળ્યું કે જોયું ન જોયું કરવું, ચશમાી. આલવી (૬.પ્ર.) આંખનાં દર્ફે આવવું,