Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 278

આર્લમનું
આલખવું (-લાવું) સ. ક્રિ. [સં. મા-વ્, તસમ. ભૂ. - માં કરે રચના] આધાર લેવા, ટેકા લેવે. (૨) આશરેા લેવા, આંખનું, પહોંચવું, પકડવું. આલ ખાવું (લમ્બાવું) કર્મણિ, ક્રિ. આણંબાવવું (-લખ્ખાવવું) પ્રે., સ. ક્રિ આણંબાવવું, આલેખાવું (લમ્મા-) જુએ આલેખવું’માં. આ-લખિત (–લખિત) વિ. [સં.] આધાર લીધેા છે તેવું. (૨) આશ્રિત. (૩) પકડી રાખેલું ટિકા, ‘ક્રમ’ -૩ અની (લમ્બિની) વિ., સ્રી. [સં.] ઉચ્ચાલનમાં મૂકેલા આલંબી (–લમ્બી) વિ. [સં., પું.] આધાર રાખીને રહેનારું. (૨) આશ્રયી. (૩) ટીંગાઈને રહેનારું, લટકી રહેનારું
અન્લભ (--લમ્સ) પું., -ભન ન. [સં.] વધ, કતલ. (૨)
હિસા
[ઉમદા, મહાન આલા વિ. [અર. અમ્લા] સૈાથી ઉત્તમ, સર્વશ્રેષ્ઠ. (૨) આદ્યાત પું. [અર.], ૬ પું. સાધન-સામગ્રી, એજાર. (૨) વહાણના સઢ દારડાં વગેરે સામાન. (વહાણ.) આલાત(૦૬)-ખાતું ન. [ + જુએ ‘ખાનું’.] વહાણમાં દોરડાં
વગેરે રાખવાની કોટડી
આલાત-ચક્ર ન. [સં. માત = અડધું સળગેલું ઈંધણું, એને ફેરવવામાં આવે એ. દ. ખા.એ મહાત પરથી માહાત = અર્ધા સળગતા ઈંધણાને લગતું સ્વીકારી] (લા.) વિભ્રમ, વિપચ્ય-જ્ઞાન, ભ્રમણા, ભ્રમ, ઇંદ્રજાળ, હેફ્યુશિનેશન' (દ.ખા.) આલાન ન. [સં.] હાથીને ખાંધવાના ખંભેા. (૨) હાથીને ખાંધવાનું ઢરડું. (૩) હાથીનું બંધન
-લાપ પું. [સં.] વાતચીત, સંભાષણ. (૨) રાગના મુખ્ય સ્વરના વિસ્તાર કરવાનો અને એ રાગના ઔાં શુદ્ધ સ્વર મેળવી રાગનું ચાખું સ્વરૂપ બતાવવાની ક્રિયા. (સંગીત.) આલાપક વિ. [સ.] ગાનાર [(સંગીત.) આલાપચારી સ્ત્રી. [સં.] આલાપ કરી ગાવાની ક્રિયા. આલાપ-દાર વિ. [+ ફા. પ્રત્યય.] રાગને આલાપીને ગાનારું આલાપદારી સ્ત્રી. [ + ક઼ા. પ્રત્યય] રાગને આલાપીને ગાવાની ક્રિયા, આલાપચારી
આલાપવું સ. ક્રિ. [સં., ના.ધા.] આલાપ કરવા. આલાપથી ગાવું, રાગ કાઢીને ગાવું. આલાપાવું કર્મણિ., ક્રિ. આલા પાવવું છે., સ.ક્રિ. થડકાર વિના ગાવાની ક્રિયા લાપ-સરણી સ્ત્રી. [સં.] એક શ્વાસે એકધારી કંઠના આલાપ-સંલાપ (-સલ્લાપ) પું. [સં.] વાતચીત, સંભાષણ આલાપાવવું, આલાપાવું જ આલાપવું’માં. આલાપિની વિ., સ્ત્રી, [સં.] એક શ્રુતિનું નામ. (સંગીત.). (૨) કરુણા શ્રુતિને એક અવાંતર ભેદ. (સંગીત.) (૩) એક
જાતની વાંસળી
આલાપી' વિ. [સં., પું.] આલાપ કરનાર આલાપી શ્રી. [સં. + ગુ. ‘ઈ' ત. પ્ર.] ગાંધાર ગ્રામની એક મઈના. (સંગીત.) આલારામ પું. [અં. ઍલાર્મ’-ચેતવણી] ધ્યાન ખેંચનારું ચાઊંઘમાંથી ઉઠાડવા નિમિત્તે રાખવામાં આવેલું ઘડિયાળમાંનું યંત્ર માલા(-g)-લીલું વિ. [સં. માદ્દેશ – પ્રા. શ્રમ + જએ ‘લીલું'.] સુકાણું-ન-સુકાયું હોય તેવું, લીલુંસૂ કું
Jain Education International_2010_04
આલેક
શ્રેષ્ઠ સ્વામી
લા-હજરત પું. [જુએ ‘આલા’ + અર, ‘હઝરત્’] સર્વ[ક્રિયા.] (લા.) બહાનાં આલાં-બાલાં ન., ખ.વ. [ફા. ‘આરી--ખલી’ હા–ના કરવાની આલિ(-લા`) સ્ત્રી. [સ.] સખી. (૨) પંક્તિ, હાર આ-લિખિત વિ. [સં.] આલેખેલું, રેખાંકન કરેલું, ચિત્રિત, ચીતરેલું [ધર્મશાસ્ત્રના જ્ઞાતા આલિમ વિ. [અર.] જ્ઞાની, જ્ઞાતા. (૨)પું. મજહબી પંડિત, આલિયાં-ખાલિયાં ન., અ.વ. [રવા.] મુશ્કેલી, સંકડામણ અલિગન (−લિન) ન. [સં.] છાતી સરસું ચાંપવાની ક્રિયા, ભેટરું, બથમાં લેવું એ [નાયબ મંત્રી
આલિંગ-મંત્રી (-લિ-મન્ત્રી) પું. [સં.] સહાયક મંત્રી, આલિ‘ગણું (–લિવું) સ. ક્રિ, ર્સ, માર્િ, તત્સમ. ભૂ. કૃ. માં કર્તરિ રચના] આલિંગન કરવું, ભેટવું, ખથમાં લેવું, આર્લિગાવું (આલિવું) કર્મણિ, ક્રિ. અલિંગાવવું (આલિાવવું) પ્રે., સક્રિ
આલિંગાવવું, અલિ ગાવું (આર્લિઙ્ગ-)જુએ આલિંગનું’ માં, આ-લિંગિત (-લિગિત) વિ. [સં.] ભેટવામાં આવેલું, આર્લિગેલું, બથમાં લીધેલું
અલિ'ગી (-લિઙગી) વિ. [સેં., પું.] આલિંગન કરનારું આલિ ́ગ્ય (—લિફન્ચ) વિ. [સં.] આલિંગન કરવા જેવું આલી જુએ ‘આલિ’. આલીૐ શ્રી. હાંશ, ઉમેદ આલી વિ. [અર.] ઉચ્ચ, મેાઢું, બન્ય આલી(-ળી)ગારું(-g) વિ. અટકચાળું, તફાની, મસ્તીખેાર આલી-જનાબ વિ. [જુએ ‘આલી' જનામ.'] મેાટી-ઊંચી પદવીવાળું, મેટા ઠાઠમાઠવાળું. (ર) નામદાર, હજર આલીજહાં, આલીાહ વિ. [અર. આલી-જાહ્] મેટા દરાવાળું, મેટા ઠાઠમાઠવાળું
૨૩૩
આલી-ફેરા ક્રિ. વિ. [જુએ આ’સ. દ્વારા + ‘મેરા’ સા. વિ., એ.વ. ના પ્રત્યયના લેપ. (સૌ.) ] આ કેરે, આ વાર, આ વખતે આલી(-લે)શાન વિ. [અર. આલીશાન ] ઊંચા પદનું, મે ભાવાળું, મેઢું. (૨) જબરદસ્ત, ખૂબ મેટું. (૩) ભન્ય,
ભભકાદાર, વિશાળ, ગંજાવર
નામ.'
આલી-હજરત વિ. [જએ ‘આલા-હજરત'.] જુએ ‘આલી[ (હિંદી પ્રયાગ) આલુ` ન. [સં.] કંદ. (૨) અળવીના કંદ. (૩) ખટૅટૂં આલુ ૪એ ‘આલ્ ’.
અણુકી સ્ત્રી. [જુએ આલુ'.] રતાળુ -લંચન (બ્લુ-ચન) ન. [સં.] માથું ઢાઢી--મૂછના વાળ ખેંચી કાઢવાની ક્રિયા. (જૈન.) આછું-લીલું જએ આલા-લીલું.'
આલૂ ન. [ફા.] એક પ્રકારના લીલે। કે સૂકા મેવા, જરદાળુ આલ્કે-ફેરે ક્રિ. વિ. [‘આલૂ ક’ + ‘કેરે’ + બેઉને ગુ. ‘એ’ સા. વિ., પ્ર. (સૌ.) ] આ ફેરે, આ વખતે આલેક કે. પ્ર. [સં. -શ્ર્વ-પ્રા. મરુવ બ્રહ્મને ઉદ્દેશી] પરમહંસ સંચાસી વગેરેના એવેા ઉદ્ગાર, અહાલેક. (૨) આવાઓને ભીખ માગતી વેળાના ઉદ્ગાર