Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 249

આડું-અવળું
આણ-પાણ
રહેતું. (ર) ઊભું નહિ તેવું. (૩) પડખાભેર પડેલું. (૪) (લા.) હઠીલું. (૫) વાંધાખાર. (૬) વિરુદ્ધ, વાંકું. (૭) ઊંધી પ્રકૃતિનું. (૮) અંતરાય-રૂપ. (૯) ન. મકાનના છાપ
આશઢ, ॰વું વિ. [જુએ આડું' દ્વારા., + ગુ. ‘વું' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] (લા.) વ્યવહારમાં સીધું ન હોય તેવું, દાધારીંગું, કહે એનાથી ઊંધું ચાલનારું–કરનારું-વર્તનારું
ન
૨ામાં કે બીજા કાઈ પણ પ્રકારની ગાડી વગેરેની માંડણી-આાઢાઈ શ્રી.[+ગુ. આઈ ત. પ્ર.] આડેડપણું,
માં સીધું ન રાખવાનું હાય તેવું આડું લાકડા વગેરેનું સાધન. (૧૦) ગાડાનું ખલવું. (૧૧) (લા.) ભૂત, પિશાચ, મેલું, [નાં દોઢાં કરવાં (૩.પ્ર.) ખટપટ કરવી, સાટાંદેઢાં કરવા. ડી . જીલ કરવી (રૂ.પ્ર.) ખેલીને વચ્ચે વિઘ્ન નાખવું, વાંકું ખેલવું. ડી દાટે (ઢાટયે) (રૂ.પ્ર.) સારી પેઠે, "ડી વાટની ધૂળ (-વાટય) (રૂ.પ્ર.) નકામાં કાંકાં, ॰ આવવું (૩.પ્ર.)વિઘ્ન કરવું. (૨) બચ્ચાના પ્રસવ આડા-અવળે થવે. • ઊતરવું (રૂ.પ્ર.) અશુકન કરવાં. ॰ થવું (૧.પ્ર.) આરામ કરવા એક પડખે સૂવું, (ર) વિઘ્ન કરવું. (૩) સામા થવું. ॰ ને ઊભું લેવું (૩.પ્ર.) ખૂબ ધમકાવવું. ઊધડું લઈ નાખવું. ૦ પઢવું (રૂ.પ્ર.) આરામ કરવા. (૨) વચ્ચે વિરેાધ કરવા. ૦ ફાટવું (૩.પ્ર.) વચ્ચે વાંધે નાખવા, સીધા ચાલતામાં વિઘ્ન નાખવું. ॰ ભાંગવું (રૂ.પ્ર.) સરળતાથી પ્રસવ કરાવવે. ૰ વેતરવું (રૂ.પ્ર.) ખગાડી મૂકવું. -ડે આવવું (રૂ.પ્ર.) વિઘ્ન કરવું. -ડે ઊતરવું (૩.પ્ર.) અપશુકન કરવાં. -ડે દહાડે (દા:ડે)(૩.પ્ર.) નક્કી કરેલા દિવસ કે વાર-તહેવાર સિવાયના અન્ય દિવસે, 2 દિવસે, આડે દી, આડે દીએ (રૂ.પ્ર.) આડે દહાડે. -૩ દેણુ (૩.પ્ર.) જએ ‘આડા-દેણ’. ડેઢ (૩.પ્ર.) કડી વિના ગમે તેવી જમીનમાં થઈ. (૨) પ્રમાણમાં ખૂબ. (૩) ઢંગધડા વિના, -ડે હાથે (રૂ.પ્ર.) ખાટુંખરું ોયા વિના, અપ્રામાણિકતાથી. -શ આંક વાળવા (રૂ.પ્ર.) સર્વોત્તમ કામ કરી બતાવવું. (૨) અતિહીન ક્રોટિનું કામ કરવું. આ દહાડા (–દાઃ ડે) (૩.પ્ર.) કામના ચાલુ દિવસ કે વાર-તહેવાર સિવાયના દિવસ, - પંથ (પત્થ) (રૂ.પ્ર.) વામમાર્ગ. -। વહેવાર (--વૅ વાર) (૩.પ્ર.)જુએ નીચે આડો વ્યવહાર'. - વાઢ (૩.પ્ર.)આડાઈ ભરેલું વલણ. -। વ્યવહાર, -૪ સંબંધ (-સમ્બન્ધ) (રૂ.પ્ર.) વ્યભિચારને। સંબંધ, અનીતિમય સંબંધ. -જ્ઞ હાથ કરવા કે દેવા (રૂ.પ્ર.) અટકાવવું, રાકવું. (૨) ખચાવી લેવું. ૪ હાથ મારા (રૂ.પ્ર.) અપ્રામાણિકતાથી મેળવવું. આડું-અવળું વિ. જુએ ‘આડું' + ‘અવળું'.] ઊલટસૂલટ, ઊંધુંચવું, ઢંગધડા વિનાનું જેમતેમ. (ર) (લા.) અપેાગ્ય, અધતિ. (૩) ખેાઢું, જૂઠું. (૪) મુદ્દા ખહારનું, અપ્રસ્તુત. (૫) વજૂદ વગરનું, બિનપાયાદાર આડું-ઊભું વિ. [જુએ આડું’+ ‘ઊભું.’] પહેાળાઈ માં અને ઊઁચાઈમાં રહેલું. (૨) (લા.) વડીલ, મેટેરું આડું-તે(-તે)હું (-> (-તે )હું વિ. [જુએ આડું' + ‘2(-તે)ડું'.] પહેાળાઈમાં અને ત્રાંસાઈમાં રહેલું. (ર) (લા.) ઊલટસૂલટ, ઊંધુંચતું
આઠે ક્રિ.વિ.જિએ આડું'+ગુ. એ' સા.વિ., પ્ર.] વચમાં. (૨) (લા.) નડતરરૂપે. (૩) વિરુદ્ધમાં આશ હું જુએ આડું'.] નડતર, અટકાવ, વિઘ્ન. (૨) (લા.) આડાઈ, જીદ [સાધન આશ હું. વાણાને ૨ાસ સાથે બાંધી દ્વીલે પેચા કરવાનું
Jain Education International_2010_04
૨૦૪
દાધારીગાઈ [(ર) એ નામની એક ભટકત્તી જાતનું આડૅાઢિયું વિ. [જુએ ‘આડોડ’ + ગુ, ‘ઇયું’ ત.પ્ર.] આડોડ. આપું ન. [જુએ આડું'+ગુ. એપું' ત.પ્ર.] ફાઈના કામમાં આપેલી મદદ, એવી મદદથી કરી આપવાની સ્થિતિ આાશ(-સ)છુપાડૅાશ(-સ)! (આર્ડેશ(-સ)ણ્ય-પાડોશ(-સ)ણ્ય) શ્રી. [જુએ ‘પાડોશ(-સ)'ના દ્વિર્ભાવ] પડેાશમાં રહેનારી સ્ત્રી, પડેાશણ આશશ(-સ)-પાશ(સ) પું. [જુએ ‘પાડોશ(-સ)'ા ઢ઼િાંવ.] આજુબાજુના નિકટને લત્તો કે વાસ આશી(-સી)-પાડોશી(-સી) વિ. [જુએ ‘પાડોશી(સી)'મા દ્વિર્ભાવ] પડેશમાં રહેનારું, પડોશી આડાળવું અક્રિ. [જુએ આડું', ના.ધા.] આડે પડખે સૂવું. આડેળાવું ભાવે, ક્રિ. આળાવવું પ્રે., સ.ક્રિ. આોળાવવું, આળાવું જએ આડેળવું’માં. આાળે ક્રિ.વિ. [જુએ ‘આડું' દ્વારા + ગુ. એ' સા.વિ. પ્ર.] આડે પડખે, પડખા-શેર આઢ જુએ ‘આટ',
આઢક` પું. [સં.] એક હજાર ચેાવીસ મૂડીનું માપ, આઠ શેર અનાજ માય તેટલું માપ. (ર) સે। છપ્પન પલ બરાબર સાનાનું માપ
આઢકર (-કય) સ્ત્રી, [સં. માતી] તુવેર અને એની દાળ આવવું જુએ આઢવું.’
આઢવું અગ્નિ, ઢરને લઈ સીમમાં ચરાવવા જવું. (૨) ચારા માટૅ સીમમાં જવું. (૩) (લા.) રખડવું, રઝળવું, ભટકવું. અવવું પ્રે., સક્રિ
આઢિયું ન. [જુએ ‘અઢી’.] અઢી કારીનું એક જૂનું રૂપા-નાણું અઢિયા જુએ ‘આડિયા
આઢિયાર હું. [જુએ ‘આઢવું’+ગુ, ‘યું' કૃ.પ્ર.] શ્રેણ સાથે આઢવા જનાર ગોવાળિયા
આઢેલ વિ. જુિએ આઢવું' + ગુ. એલ' બી. બ. કુ.] (લા.) ખેં, ગમાર
આઢય વિ. [સં.] સમૃદ્ધ, ધનવાન. (ર) ભરપૂર, સંપન્ન આઢચ-તા સ્ત્રી. [.] આઢય હાવાપણું
આણુ (-ણ્ય) સ્ત્રી. [સં. આજ્ઞા > પ્રા. માળા, માળી] આદેશ, આજ્ઞા, હુકમ. (ર) શાસન, સત્તા, હકૂમત. (૩) (લા.) વિજય-દ્વેષણા. વિજયના ઢંઢેરા. [॰ કરવી (રૂ. પ્ર.) દેવદેવીનું નામ દઈ દુવાઈ આપવી. • દેવી (રૂ.પ્ર.) આણ કરવી, (ર) શપથ લેવડાવવા, પ્રતિજ્ઞા કરાવવી. ૦પ્રવર્તેવી, ૦ ફરવી (રૂ. પ્ર.) નવી સત્તા ઉપર આવતાં એનું શાસન પ્રવર્તેલું. (૨) જાહેરનામું નીકળવું. ૦પ્રવર્તાવવા, ૦ ફેરવવી (રૂ. પ્ર.) શાસનની સત્તા નીચેના પ્રદેશમાં જાહેરાત કરવી] આણુ-પાણ (-ણ્ય) સ્ત્રી, [આના' અને ‘પાણ' (પા' નું નિશાન)] આનાપાણ (જેમાં રૂપિયાના ચેાથા ભાગ માટે અનુક્રમે ‘।’ પાણની નિશાની અને આના માટે ‘~' આવી