Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 235

આકારાવવું
દેરવી. (૨) મહેસૂલના દર નક્કી કરવા. (૩) મૂલવવું, વસ્તુની કિંમત કરવી. (૪) શુમાર આંકવે, અડસટ્ટો કરવા. આકારાવું કર્મણિ., ક્રિ. આકારાવવું છે,, સક્રિ આકારાવવું, આકારાયું જુએ ‘આકારવું'માં. આકાર-શુદ્ધ વિ. [સં.] માપસર હોય તેવું. (ર) ધાટીલું. (૩) સુંદર
૧૯૦
આકાર-શુદ્ધિ સ્ત્રી. [સં.] માપસર હોવાપણું. (૨) સુંદરતા આકાર-સૂચિ(-ચી) સ્ત્રી. [સં.] જુએ ‘આકાર-પત્ર', આકાંર-સૌષ્ઠવ ન. [સં.] આકારની સુંદરતા, ઘાટીલાપણું આકારાંત (-રાન્ત) વિ. [સં. માર + અત] ‘આ' વર્ણ
અંતમાં છે તેવું (શબ્દ કે પદ). (વ્યા.) આ-કારિત વિ. [સં.] ઘાટ પામેલું. (ર) હાકલ પાડી બેાલાવેલું આકારી વિ.સં., પું.] આકારવાળું. (૨) હાકલ પાડી ખેલાવનારું
આકાશ ન. [સેં., પું., ન.] પાંચ મહાભૂતમાંનું અવકારારૂપ તત્ત્વ, ગગન, આસમાન, આલ. [૰ખૂલવું (રૂ.પ્ર.) વાદળાં જતાં રહેતાં આકાશનું સ્વચ્છ થવું. ના તારા ઉખેઢવા (કે નીચે ઉતારવાં) (રૂ.પ્ર.) મોટા ઉત્પાત કરવેશ, હના તારા માગવા (રૂ.પ્ર.) ન મેળવી શકાય તેવી ચીજ માગવી, ૦નાં પક્ષી ઝાલમાં (રૂ.પ્ર.) અતિશય મુશ્કેલ કામ કરવું. ની સાથે આકાશમાં વાતેા કરવી (રૂ.પ્ર.) ખેાટા ખ્યાલેામાં મસ્ત રહેવું. હુંછું આવવું (રૂ.પ્ર.) ન બની શકે તેવે। બનાવ અનવે. ૰માં ચ(ઢ)વું (કે ઊઠવું) (રૂ.પ્ર.) ફુલાવું, મગરૂરી રાખવી. (ર) વધારીને વાતેા કરવી. છમાં ચ(ઢા)વવું (૩.પ્ર.) વખાણ કરીને ફુલાવવું, માં ચંદરવા આંધવા (--ચન્દરવા−) (રૂ.પ્ર.) મેાટી કીર્તિ મેળવવી, પરાક્રમ કરી વાહ વાહ એલાવવી. પાતાળ એક કરવાં (રૂ.પ્ર.) ન બની શકે તેવું કામ કરવા મથવું, ભગીરથ પ્રયત્ન કરવા. ૦પાતાળ એક થવાં (કે થઈ જવાં) (રૂ.પ્ર.) ભારે ઉપદ્રવ મચવે. ૦પાતાળ જેટલું અંતર (-અતર) (રૂ.પ્ર.) ભારે મેટા તફાવત, પાતાળ ફરી વળવું (રૂ.પ્ર.) સર્વત્ર ઘૂમી વળવું.] આકાશ-કુસુમ ન. [સ.] આકાશનું ફૂલ. (ર) (લા.) અસંભવિત વાત જિવું અસંભવિત આકાશકુસુમ-વત્ ક્રિ.વિ. [સં.] આકાશમાં ફૂલ હોવાના આકાશ-ગત વિ. [સં.] આકાશમાં રહેલું, આકાશીય આકાશગતિ સ્ત્રી, આકાશ-ગમન ન. [સં.]આકાશમાં જવાનું, ન્યામ સંચાર [નિહારિકાઓને વિશાળ પટ્ટો, ‘નેબ્યુલા' આકાશ-ગંગા (−ગ) શ્રી. [સં.]આકાશમાં રાત્રિએ દેખા આકાશ-ગામી વિ. [સં., પું.] આકાશમાં ગતિ કરનારું આકાશ-ચારી વિ. [સં., પું.] આકાશમાં ફરનારું or ઊંચું, આકાશ-ચુંબી (–ચુમ્બી) વિ. [સં., પું.] (લા.) ખૂબ ગગનચુંબી રૂપ તત્ત્વ આકાશ-તત્ત્વ ન. [સં.] પાંચ મહાભૂત-તત્ત્વામાંનું અવકારઆકાશ-તલ(−ળ) ન. [સં.] આકાશની કતિ સપાટી આકાશ-તેાલન-યંત્ર (-યન્ત્ર) ન. [સં.] વાયુનું દબાણ માપવાનું
સાધન, ‘ઍરેરામીટર’ આકાશ-દીપ હું. [સં.], -વડી સ્ત્રી. [ + જુએ ‘દીવડી’.], - પું. [ + જુએ ‘દીવે’.] માણેકઠારી પૂનમથી દેવદિવાળી
Jain Education International_2010_04
આકાશીય
સુધી ઝાડ અથવા શિખર ઉપર ચા અગાસીમાં ફ઼ાઈ ઊંચે ઠેકાણે લટકાવાતા દીવે, સૂર્ય તુલા નામની સાતમી રાશિમાં આવે ત્યારે રાતે ઊંચે ઠેકાણે લટકાવાતા દીવે આકાશ પટ હું. [સં.] આકાશના વિસ્તાર, ગગન-પટ આકષ્ણ-પથ પું. [સં.], આકાશ-પંથ (-પન્થ) પું. [ + જુએ ‘પંથ’.] આકાશ-માર્ગ
આકાશ-પુષ્પ જુએ ‘આકાશકુસુમ’. આકાશ-પુષ્પવત્ જુએ ‘આકાશ-કુસુમ-વત્’. આકાશ-પ્રાંત (-પ્રાન્ત) પું. [સં. પ્ર + અન્ત] આકાશના જમીન સાથે જોડાતા છેડે, ક્ષિતિજ
આકાશ-બારી સ્ત્રી. [ + જ ‘બારી.’] છાપરામાં કે ધાબામાં અજવાળું આવવાને મૂકેલી ખારી, અજવાળિયું આકાશ-ભાષણ, આકાશ-ભાષિત ન. [સં.] રંગભૂમિ બહાર ન દેખાતા કાઈ પાત્ર સાથે જાણે વાત કરતાં હોય તે રીતે થયેલી પાત્રની એકલી. (નાટયુ.) [આકાશ, ગગન-મંડળ આકાશ-મંડલ(-ળ) (-મણ્ડલ,~ળ) ન. [સં.] દેખાતું સમગ્ર આકાશ-માર્ગ પું. [સં.] જુએ ‘આકાશ-પૃથ’. આકાશ-માંસી (-મ°સી) સ્ત્રી. [સં] જટામાંસી નામની વનસ્પતિ, ડ [(૨) (લા.) ઊંટ આકાશ-મુનિ પું. [સં.] ઊંચું સુખ રાખી તપ કરનારા સાધુ. આકાશ-યાત્રા શ્રી. [સં.] આકાશના પ્રવાસ, વિમાની પ્રવાસ આકાશયાત્રી વિ. [સં., પું.] આકાશમાં મુસાફરી કરનારું, (૨) વિમાની યાત્રી
આકાશ-યાન ન. [સં.] આકાશમાં ફરવાનું વાહન. (૨) વિમાન, હવાઈ જહાજ, એરપ્લેઇન' આકાશ-વચન ન. [સં.] જએ આકાશ-ભાષણ'. આકાશ-હ્યું. વિ. [+ સં. વñ + ગુ, ઉં’ત.પ્ર. આકાશના
જેવા વાદળી રંગનું, આસમાની આકાશતત્વ ન. [સં.] આકાશના રૂપમાં હોવાપણું, વ્યાપ, વ્યાપ્તિ, વ્યાપકતા, પ્રવર્તન, એટેન્શન' (પ્રા.વિ.) આકાશ-વતી વિ. [સં., પું.] આકાશમાં રહેલું આકાશ-વાણી સ્ત્રી. [સં.] આકાશમાંથી આવતા શબ્દ, અંતરિક્ષમાંથી આવતા શબ્દ, અંતરિક્ષમાંથી આવતાં વચન. (૨) ભારતીય ‘ઑલ ઇન્ડિયા રેડિયો’ તંત્ર. (સંજ્ઞા.) આપ્ણવૃત્તિ સ્ત્રી. [સં.] જુએ ‘આકાશી વૃત્તિ.' આકાશ-વેલ (−ય) સ્ત્રી. [+ જુએ વેલ’.] ‘અમરવેલ’ના જેવી એક વેલ (ઝાડ ઉપર અધર ઊગનારી તાંતણા જેવી) આકાશ-સ્થ,-સ્થિત વિ. [સં.] આશમાં અધ્ધર રહેલું આકાશિકા સ્ત્રી. સં.] અગાસી, ધાયું આકાશિયું વિ. ગુ. યું' ત.પ્ર.] વરસાદ ઉપર જેમા આધાર હેાધ તેવું, દેવમાતૃક. (૨) વરસાદના પાણીથી જ ઊગેલું અને પાકેલું. (૩) ન. એવું અનાજ. (૪) ધઉંની એક જાત [વરસાદ થતા હોય તેવા દેશ આકાશિયા પું. જુઓ આકાશિયું'.] ખેતી માટે પૂરતા આકાશી' વિ. સં., પું.] આકાશને લગતું. (૨) દિવ્ય આકાશીર . [ + ગુ. ‘ઈ' ત.પ્ર.] તડકાથી બચવા માટે તાણવામાં આવતા ચંદરવેા. (૨) આકાશયું અનાજ આકાશીય વિ. [સં.] આકાશને લગતું, આકાશના સંબંધનું