Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 219

અંઘા(-વે)ડી
અંઘા(-ઘે)ડી જુએ ક્રેડી’. અંઘા(-ધે)ડા જુઆ અવેડો’ અંધેાલણુ ન. [જએ ‘અંધેળવું’+ ગુ.‘અણુ' ફૅ. પ્ર.] નાહવામાં વપરાતી સુગંધી વસ્તુ અંધે(-ગા)ળ ન. [દે. પ્રા. öોહિ.] સ્નાન, નાવણ. (૨) (લા.) કાઈ ને અડકવાથી અભડાઈ જવાય એવી નાહેલી હાલત, અડાઈ ન જવાય એવી પવિત્ર અવસ્થા, અખેટ અંધે((-ગા)ળ-ડી સ્ત્રી, [ + ગુ. ‘ડી' સ્વાર્થે ત.પ્ર. ] ઉલેચણી. (૨) નાનું ઉનાણિયું, ઉનામણી, નાનું અંઘાળિયું. (૩) નાની તાંમાકંડી. (૪) નાહવાની એરડી, બાથરૂમ’. (પ) વરકન્યાને નવડાવવાની ક્રિયા. (૬) વરકન્યાને નવડાવનારી સ્ત્રી અંધે(-ગા)ળવુંઅ.ક્રિ. જીએ અંધે(-ગા)-ળ,’-તા.ધા.] નાહવું, સ્નાન કવું. (૨) સ, ક્રિ. નવડાવવું, સ્નાન કરાવવું. (૩) (લા) પવિત્ર કરવું અંધે(-ગો)ળિયું ના જુએ અંધે(-ગો) ળ' + ગુ. થયું’ ત.પ્ર.] પાણી ગરમ કરવાનું વાસણ. (૨) નાહવા બેસવાનું
પાયુિં. (૩) નાહવા સમયે પહેરવાનું પાતિયું કે Àાતિયું. (૪) વિ. સ્નાનને લગતું અંધે(ગા)ળિયા પું. [”આ અંધે(-ગા)ળિયું,”] પાણી ગરમ કરવાના મોટા ઉનામણે।. (ર) નાહવાને માટે ગરમ પાણી કાઢી આપનારા નાકર અંગ્નિ (અદ્મિ) પું. [સં.] પગ, ચરણ અંચઈ - (અગ્ન્ય) સ્ત્રી. રમતમાં વાંધા-વચકા ઉઠાવવા એ, અણુચી, કચ. (ર) વાંકું બેલવું એ. (૩) જ અંચકાવવું, અચકાવું` જએક આંચકવું’માં, અંચકાવું? આફ્રિ [જુએ આંચકા' અને અચકાવું’.] અચકાવું, ખેંચાવું, ક્ષેાભથી પાછા પડવું. (ર) ઝંટવાનું અંચર-વા (અ-ચર-) પું. પાપડ કે અથાણા વગેરેમાં થયેલા
મગાર્ડ
અંચલ(-ળ) (અ-ચલ,-ળ) પું. [સં.] સાડી-સાડલાના લટકતા છેડા, પાલવ. (૨) માથા પર થઈ ને છાતી પર આવતા સાડી-સાડલાને છેડા, સરંગટો [(૨) ભગવા ઝભ્ભાવાળું અચલાન્વિત (અ-ચલા-) વિ. [+ સં. અન્વિત] અંચલવાળું, અંચળવા પું. [સં. + ગુ. ‘વું’ ત,પ્ર.] નાનાં કરાંને ઓઢાડવા
માટેને ભાતીગળ રૂમાલ. [ ૰ ઉતારવા (રૂ. પ્ર.) આંખે ઝાંકા વાગ્યા હોય તે મટાડવા તેલમાં ઢોરડી ખેાળી સળગાવી પાણીની થાળીમાં મૂકવી. (૨) આંખના ઝાંકા ઉતારવા]
અંચળા હું. [સ, અન્ન-> પ્રા. અંચમ-] સાડીના પાલવ. (૨) ખેસ, પછેડી, દુપટ્ટો. (૩) ખાવા કે સાધુના ઝભૅ, (૪) બાળકાને ઓઢાડવાને ભાતીગળ રૂમાલ અંચી (અગ્ની) જુએ ‘અંચઈ.’[॰ બકવી (રૂ. પ્ર.) રમતમાં જિંદૃ પકડવી. (૩) અચી કરવી, કચ કરવી, વિરોધ કરવે] અંચા (ચેા) પું. ટપાલના કાગળ નાખવાની પેટી. (૨) [અસત્ય
રસ્તા ઉપરના મુકામ
અંચાઈ (અચેાઇ) સ્ત્રી. અંચી (ર) વિ. જૂઠું, ખાટું, અંચાળા એ અંચળા.’
અંજ (અય) સ્ત્રી. ઉતાવળ, ઝડપ
Jain Education International_2010_04
અંજલિબંધન
અંજષ્ણુ-ખા(-મહા)વરું (અજણ-બાવડું) વિ. સં. અન્નન +જુએ ગુ. ‘ખાવડું,'] આંખેા અંજાઈ ગઈહાય એવું ન્યગ્ર, મંઝાતું
૧૭૪
અંજન (અન્નન) [×.] ન. આંજવાની ક્રિયા. (૨) આંજવા માટેનું ધી કે તેલનીમેશ પાડી એમાં કપૂર ચણકબાબ વગેરે સાથે ઘીમાં તૈયાર કરવામાં આવતા સ્નિગ્ધ પદાર્થ, કાજળ, મૈશ. (૩) સુરમે. (૪) પું, એ નામના એક પર્વત. નીલગિર, (સંજ્ઞા.). (૫) ન. [ä, પું.] એ નામનું એક મોટું ઝાડ
નિશાની
અંજન-ગિરિ (અ-જન) પું. [સં.] નીલગિરિ નામના દક્ષિણ ભારતના પર્વત. (સંજ્ઞા.) (૨) પંજાબમાં આવેલે સુલેમાન પર્વત. (સંજ્ઞા.) [ગુટી અંજન-ગુટી (અ-જન-) સ્રી. [સં] આંખ આંજવાની દવાની અંજન-રેખા (અન્જન) સ્ત્રી. [સં.] કાજળની ઢારી–ધાટની [જેવા કાળા રંગનું અંજન-વણું (અજન) પું. [સં.] કાળાશ, (૨)વિ. આંજણના અંજનવિદ્યા (અજ્જન) સ્રી. [સં.] આંખમાં આંજવાથી પૃથ્વી માંહેનેા ખજાના નજરે પડે એવા સિદ્ધાંજનની કહેવાતી કાલ્પનિક વિદ્યા અંજન-શલાકા (અ-જન-) . [સં.] આંજવાની સળી. (૨) મૂર્તિની સ્થાપના કરતાં પહેલાં મંત્ર ભણી એમાં કરાતું પ્રાણનું આરેપણ, મૂર્તિમાં મુકાતું ચૈતન્ય. (૩) (લા.) કામણગારી નારી, મેાહ લગાડનારી શ્રી [(સંજ્ઞા.) અંજના (અજના) સી. [સં.] હનુમાનની માતા, અંજની. અંજનાદ્રિ (અ-જનાદ્રિ) પુ. જિઆ સં. અખન + અત્રિ.] જુએ ‘અંજન-ગિરિ.' [માંના હનુમાન વાનર અંજના-પુત્ર, અંજના-સુત (અજના") પું. [સં.] રામાયણઅંજનિકા (અ.જનિકા) સ્ત્રી. [સં.] આંજણ રાખવાની ડબી. (૨) એક જાતની ગરોડી (કાળા રંગની) અંજની (અજની) સ્ત્રી. [સં, અન્નના] જએ ‘અંજના’. અંજની-ગીતન. [+સં.] એક પ્રકારના ૧૬૧૬–૧૬ + ૧૦ માત્રાએÖા એક છંદ. (પિં.) [અંજના-પુત્ર’. અંજની-પુત્ર, અંજની-સુત (અન્જની-) પું. [ + સં.] જુએ અંજનાપચાર (અજ્જને-) પું. [સં. મજ્જન + ઉપચાર] દુખતી આંખમાં દવા આંજવાની પ્રક્રિયા કે સારવાર
અંજલિ(ળિ) સ્ક્રી. [સં., પું.] એ હથેળી ભેગી કરીકરવામાં આવતા પાત્રાકાર, ખેાખા, પેશ. (ર) ખેાબામાં સમાય તેટલી વસ્તુ પાણી ફૂલ વગેરે. (૩) (લા.)મૃતામાને ઉદ્દેશી આપવામાં આવતું જળ. (૪) મૃતાત્માને ઉદ્દેશી ગુણ-ચાપનનાં વચન અંજલિ-કર્મ (અ-જલિ-) ન. [સં.] મૃતાત્માને ઉદ્દેશી માનસહિત કરવામાં આવતું જલપ્રદાન-ગુણખ્યાપન વગેરે અંજલિ-ગત (અ-જલિ-) વિ. [સં.] ખાખામાં રહેલું અંજલિ-પૂર (-અ-જલિ.) વિ. [સં. + જુએ પૂરનું’.] ખેાખામાં સમાય તેટલું, ખેાખે! ભરીને થાય તેટલું અંજલિ-બદ્ધ (અજલિ-) વિ. [સં.] બે હાથ જોડીને રહેલું, જોડેલી હથેળીઓવાળું [પ્રણામ કરવાની ક્રિયા અંજલિ-બંધન (અજલિ-મ્બન્ધન) ન. [સં.] બે હાથ જોડી