Page Text
________________
અમુ-વર્ષ
૧૫૦
અશ્વશક્તિ
અશ્રુ-વર્ષા સ્ત્રી. [સ.] સખત અશુપાત
અશ્વત્થ છું. [સં.] પીપળાનું ઝાડ, પીપળો અશ્રુ-વારિ ન. [.] જુઓ “અમુ-જલ'.
અશ્વત્થામા પું. [સં.] મહાભારત–કાલના કૌરવ-પાંડવાના અશ્રુ-તંભ (-સ્તમ્ભ) મું. [સં.] આંસુનું થંભી જવું એ, ગુરુ દ્રોણાચાર્યને પુત્ર. (સંજ્ઞા) [ડાઓને થર આંસુ અટકી પડવાની ક્રિયા
અશ્વ-થર કું. [+ જુઓ “થર'. મંદિર-સ્થાપત્યની ઊભણીમાં અશ્ર-સ્નત વિ. [સં.] આંસુથી તરબોળ
અશ્વદલ(-૧) ન. [સં.] ઘોડેસવારી સેના, હયદળ અશ્ર-સ્નાન ન. [સં.] આંસુથી તરબોળ થઈ જવાની ક્રિયા અશ્વ-નિપુણ, અશ્વ-નિષ્ણાત વિ. [સં.] ઘોડેસવારીમાં કુશળ અશ્ર-સ્ત્રાવ ૫. [સં.] આંસુનું સતત ટપકતું રહેવું એ અશ્વ-નિબંધિક (-બલ્પિક) પં. [સં.] ઘોડાને તાલીમ આપઅશ્ર-સ્ત્રાવક વિ. [સં.] આંસુ ઝર્યા કરે એવું કરનારું નાર માણસ-અધિકારી અ-શ્રેય ન. [સં. શ્રેયસ ] શ્રેય-કહાણને અભાવ, (૨) અશ્વપતિ મું. [સ.] છેડાને મુખ્ય અધિકારી. (૨) રાજા વિ. અકલ્યાણકર
અશ્વ-પથ પું. [સં.] ઘેડાને એકદંડી માર્ગ, “બ્રિડલ-પાથ’ અ-શ્રેષ્ઠ વિ. [સં.] શ્રેષ્ઠ નથી તેવું, અધમ, હલકું
અશ્વ-પાલ(ળ) વિ., પૃ. [સં.] ઘોડાની રખેવાળી કરનાર, અ-શ્રત વિ. [સં.] વદે જેને વિહિત કહ્યું નથી તેવું, શ્રુતિબા. ખાસદાર, રાવત, ઢાણિયે (૨) અટક સંપ્રદાયનું
અશ્વ-પૃષ્ઠ ન. [સં.] વેડાની પીઠ અ-*લાઘા ઝી. [સં.] શ્લાઘા-પ્રશંસાને અભાવ
અશ્વ-પ્રિય વિ. [સં.] વડા જેને પ્રિય છે તેવું, ઘોડાનું શોખીન અ-લાઘનીય, અ-લાક્ય વિ. [સં.] વખાણવા લાયક નહિ અશ્વ-બલ(ળ) ન. [સં.1 એક ઘોડાની શક્તિ પ્રમાણનું તેવું (૨) (લા) હલકું, અધમ
યાંત્રિક બળ, હોર્સપાવર.' (૨) જોડેસવારી લકર અ-લષ્ટ વિ. [સં.] વળગીને રહેલ ન હોય તેવું, જ. અશ્વ-બાલ પું, બ.વ. સિં] છેડાના વાળ (૨) જેમાં શબ્દàષ કે અર્થશ્લેષથી એકથી વધુ અર્થ અશ્વ-બાલ-ળ) પું, ન. [સં., S.] વછેર-વછેરી–વછેરું થતા ન હોય તેવું. (કાવ્ય)
અશ્વ-મંત્ર (-મન્ન) . [સં.] જેનાથી છેડો કાબુમાં રહે અ-લીલ વિ. [૪] શોભા ન આપે તેવું, અસુંદર. (૨) અને પવનવેગે ચાલે તેવા મંત્ર, અશ્વવિદ્યા બેલતાં કે સાંભળતાં ભંડું લાગે તેવું, ભંડી ગાળેથી ભરેલું, અશ્વમેધ છું. [સં.] જેમાં ઘોડાનાં અંગ અગ્નિમાં હોમવામાં ગ્રામ્ય, ‘વગર”
આવતાં તેવો સમ્રાટથી જ સિદ્ધ કરવામાં આવતો હતો તે અશ્લીલતા સ્ત્રી. [સ.] અશ્લીલ હોવાપણું, “પ્રડરી” (ગુ.મ.) એક વૈદિક યજ્ઞ અ-લેષ પં. [સં.] વળગીને ન રહેવાની ક્રિયા, જુદાઈ. (૨) અશ્વમેધી વિ. [સે, મું.] અશ્વમેધ યજ્ઞ કરનાર શબ્દષ કે અર્થલેષને અભાવ. (કાવ્ય.) [નક્ષત્ર. (ખ) અશ્વમેધીય વિ. [સં.] અશ્વમેધ યજ્ઞને લગતું અષા સ્ત્રી. [સં.] પાંચ તારાનું બનેલું આકાશી નવમું અશ્વયજ્ઞ છું. [સં.] અશ્વમેઘ યજ્ઞ અશ્વ પું. સિં.] , તુરગ
અશ્વ-યાન ન. [૪] વેડાથી ચાલતો રથ. (૨) વેડાગાડી અશ્વક પં. [સં.] નાના ઘાટને છેડે, ટટટ, ટાયર્ડ અશ્વ-યુજ ન. [+સં. યુન] અશ્વિની નક્ષત્ર. (૨) આ અશ્વ-કુશલ(ળ), અશ્વ-વિદ વિ. [સં] છેડેસવારીમાં મહિનો નિષ્ણાત
અશ્વ-રક્ષ,૦ક વિ. [સં.] ઘોડાઓનો રખેવાળ, અશ્વપાલ અશ્વ-કાંત (-કાન્ત) ન. સિં] ષડજ ગ્રામમાં પંચમ છેડી અશ્વ-રત્ન ન. સિં.] શ્રેષ્ઠ જાતને ઘોડે. (૨) ઈંદ્રને ઉરઃદેવાથી નીપજતું એક તાન. (સંગીત.) [(સંગીત.) શ્રવા નામને છેડે અશ્વકાંતા (“ક્રાન્તા) સ્ત્રી, [સં.] એ નામની છઠ્ઠી મર્થના. અશ્વ-રથ ૫. [સં] છેડા જોડેલ રથ. (૨) વેડાગાડી અશ્વ-ગતિ સ્ત્રી. [સં.] ઘોડાની ગતિ. (૨) એક છંદ. (પિ, અશ્વ-રાજ પું. સં.] ઇદ્રને ઉચ્ચકવા નામનો છેડો અશ્વગતિ-પ્રબંધ (બધ) ૫. [સં.] એક પ્રકારનું ચિત્ર કાવ્ય. અશ્વ-લાલા સ્ત્રી. [સં.) ઘોડાની લાળ (કાવ્ય.).
અશ્વ-વાર ! [હકીકતે ફા. “અવાર' (અ + સવાર ' અશ્વગંધા (-ગ-ધા) સ્ત્રી. [સં.) એ નામની એક એવધે, = ઘેડા ઉપર બેસનાર); પાછળથી એનું સંસ્કૃતીકરણ થયું છે.] આસન, આણંદ, આકસંદ
ઘોડેસવાર
[વિદ્યાનું જાણકાર અશ્વ-ગ્રીવ છું. [સં.] પૌરાણિક એક દાનવ. (સંજ્ઞા) (૨). અશ્વ-વિદ જિ. [+સં. વિર] વોડાનાં લક્ષણે વિશેની વિષ્ણુના ૨૪ અવતારમાંને પૌરાણિક એક અવતાર, અશ્વ-વિદ્યા સ્ત્રી. [સં.] છેડાઓનાં લક્ષણોનું શાસ્ત્ર. (૨) હયગ્રીવ. (સંજ્ઞા.)
વેડાઓને કેળવણી આપવાને લગતું શાસ્ત્ર અશ્વ-ચર્યા સ્ત્રી. [સં.] ઘોડાની સાર-સંભાળ
અશ્વ-વૈદ્ય . [.] જુઓ “અશ્વ-ચિકિસક.” અશ્વ-ચિકિત્સક છું. [સં.] વેડાના રોગોની સારવાર કરનાર, અશ્વ-ધૂહ કું. [સં. યુદ્ધમાં પ્રાચીન પદ્ધતિની લશ્કરની એક ડા–દાક્તર
રચના (જેમાં ઘડાઓની ચોકકસ પ્રકારની ગોઠવણ થતી.) અશ્વ-ચિકિત્સા ઋી. [સં.] ઘોડાનું ૨૬
અશ્વશાલા(–ળા) સ્ત્રી. [સં.] લોડાર, તબેલો અશ્વ-ચેષ્ટિત ન. [સં.] છેડાની હિલચાલ. (૨) ઘેડાનું લક્ષણ અશ્વ-શક્તિ સ્ત્રી. [સં.] છેડાની તાકાત. (૨) અશ્વિન અશ્વતર પું, ન[સં., .] ખચ્ચર
બળની સરખામણીએ યંત્રની શક્તિનું ગણાતું માપ, અશ્વઅશ્વતરી વિ., સ્ત્રી. [સં.] ખચ્ચરની માદા, ખચ્ચરી બલ, બહેર્સ–પાવર'
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |