Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 191

અવ્યવહિત-પૂર્વગામી
૧૪૬
અશક્ત
અવ્યવહિત-પૂર્વગામી વિ. સં., પૃ.] લાગતું જ આવેલું અવ્યાપારિક વિ. [સં. વ્યાપારને અર્થ હિલચાલ થાય છે, અ-વ્યસન ન. [સં.] વ્યસનને અભાવ, કેફી વસ્તુ લેવાની પરંતુ પાંચ-છ સૈકાથી ‘વાણિજ્ય' અર્થમાં વેપાર” તરીકે ટેવને અભાવ. (૨) વ્યસન-દુઃખને અભાવ
શરૂ થયે છે એ રીતે] વેપારને લગતું ન હોય તેવું અ-યસની વિ. [સ., .] વ્યસન વિનાનું, નિર્વ્યસન અધ્યાપારી વિ. [સ., પૃ. જુઓ “અવ્યાપારિક” પણ.] ક્રિયાઅ-વ્યસ્ત વિ. [સ.] નહિ ફેંકાઈ ગયેલું. (૨) નહિ ઉલટા- શૂન્ય, અકર્તા. (સાંખ્ય.) (૨) કામકાજ વિનાનું, આળસુ, વેલું, સમું
નિરૂધમી. (૩) વેપાર-રોજગાર ન કરનારું અવ્યસ્તતા સ્ત્રી. [સં.] અવ્યસ્ત હોવાપણું
અવ્યાપી વિ. [સ., પૃ.] અવ્યાપક, મર્યાદિત અ-વ્યંગ (વ્ય છે) વિ. [૩] ખામી-ખોડખાંપણ વિનાનું. અ-વ્યાપ્ત વિ. [સં.] વ્યાપક ન થયેલું (૨) બધા સદગુણવાળું. (૩) સાદા સીધા અર્થવાળું, વ્યંગ્ય અવ્યાપ્ત-હેત્વાભાસ છું. [] વ્યાખ્યામાં થવો જોઈયે ઉક્તિ જેમાં નથી તેવું. (કાવ્ય)
તે સઘળાનો સમાવેશ ન થાય એવા લક્ષણદેષ, અવ્યાતિઅ-વ્યંગ્ય (–ન્યષ્ય) વિ. [સં.] જેમાં વ્યંગ્ય ઉક્તિ નથી દોષ. (તર્ક.). તેવું, સાદાસીધા અર્થવાળું. (૨) કટાક્ષ વિનાનું, ટેણ અ-વ્યાપ્તિ સ્ત્રી. [સં] ચોતરફ કે બધી જગ્યાએ ફેલાવાને વિનાનું. (૩) જેમાં કાંઈ વ્યંજનાથી કહેવામાં આવ્યું ન અભાવ. (૨) જુઓ અવ્યાત-હેવાભાસ.. હોય તેવું. (કાવ્ય.)
અવ્યાપ્તિ-દોષ . [] જુઓ “અવા-હેવાભાસ” અ-વ્યંગ્યા (- ફડ્યા) વિ., સ્ત્રી. [સં.] મર્મલ વિનાની અ-ક્યા વિ. [સં.] જેને ફેલાવો ન થઈ શકે તેવુંએક જાતની લક્ષણો. (કાવ્ય.)
થાય તેવું અ-વ્યાકુલ(ળ) વિ. [સં.] વ્યાકુલતા વિનાનું, સ્વસ્થ, અવ્યાપ્યતા સ્ત્રી, -ત્વ ન. [સં.] વિસ્તાર ન પામવાપણું શાંતચિત્ત, સ્થિર ચિત્તનું
અધ્યાય-વૃત્તિ છે. [સં.] પિતાના અધેિકરણના એટલે અ-ક્યાકૃત વિ. સિં. જેનું પૃથક્કરણ કરવામાં નથી આવ્યું આશ્રયરૂપ પદાર્થના અમુક ભાગમાં કે અમુક કાળમાં નહિ તેવું. (૨) જેને ખુહલું કરવામાં આવ્યું નથી તેવું, અપ્રગટ, રહેલ (પ્રાણી કે વ્યક્તિ). વેદાંત). (૩) નહિ ખીલેલું. (૪) નામ અને રૂપથી જેને કાઈ અવ્યાખ્યવૃત્તિ-ગુણ છું. [સં.] પિતાના આચરૂપ પદાર્થના આકાર નથી મળે તેવું. (વેદાંત.)
કઈક દેશમાં રહે અને કઈકમાં ન રહે તે ગુણ. (વેદાંત.) અભ્યસ્કૃત-૩૫ વિ. સં.] જેનું રૂપ જોવામાં નથી આવતું અવ્યાબાધ છું. [સ.] શરીરને પીડા ન હોવાપણું. (૨) તેવું, અદશ્ય, અનિર્દેય. (વેદાંત.)
મેક્ષ. (૩) વિ. કેવળ, નિરપેક્ષ, નિર્વિક૫, “એન્સેફટ અ-વ્યાકૃતિ ઢી. [સં.] અદશ્યતા
અ-ક્યામહ . [સં.] મેહને અભાવ, ભ્રમને અભાવ, અ-ક્યાખ્યાત વિ. [સં] જેને ખુલાસે કરવામાં આવ્યું અભ્રાંતિ
[વત્તિ નથી તેવું, જેનાં ટીકા-ટિપ્પણ નથી કરવામાં આવ્યાં તેવું અ-ક્યાયામ પું. [સં.] વ્યાયામને અભાવ. (૨) આળસુ અ-ક્યાય વિ. [સં.] જેને ખુલાસે કે સ્પષ્ટીકરણ કરી અ-વ્યાવહારિક વિ. [૪] વ્યવહારમાં ન હોય તેવું, ન શકાય તેવું. (૨) સમઝાવવાની જરૂર ન પડે તેવું, સ્પષ્ટાર્થ અવ્યવહારુ. (૨) અશકય, અસંભાવ્ય અ-યાઘાત પું. [સં.] વ્યાઘાત–વિનને અભાવ, નિવિનતા. અ-વૃત્ત વિ. [સં.] પ્રવૃત્તિમાં ન પડેલું હોય તેવું, નવરું (૨) વિ. સળંગ, અખંડ
પડેલું, કામકાજ વિનાનું. (૨) ધંધા-ધાપા વિનાનું અ-વ્યાજ વિ. [સં.] જેમાં કોઈ પ્રકારનું બહાનું કે પટંતર અભ્યાવૃત્તિ સ્ત્રી. [સં.] પ્રવૃત્તિને અભાવ, નવરાશ નથી તેવું, સીધું સાદું, સરળ. (૨) દગા વગરનું, નિકપટ. અ-હ્યાહત વિ. [સં.] જેને કશે આઘાત નથી થયો તેવું. (૩) જેમાં કશે બદલે લેવાને નથી તેવું, નિર્વ્યાજ (૨) નહિ તૂટેલું, અભંગ. (૩) રેકયા વિનાનું, ચાલુ અ-વ્યાધિજનક વિ. [સં.] કાઈપણ પ્રકારને રોગ ઊભું ન અાહત-ગતિ સ્ત્રી. સિં.] રોકાણ વગરની ચાલ. (૨) વિ. કરે તેવું, નીરોગી રાખે તેવું
જેની ગતિ-હિલચાલ વણથંભી છે તેવું અ-૦થા૫ છું. [સં.] વ્યાપકતાને અભાવ, અજાત અનુયુત્પન વિ. [સ.] અનુભવ વિનાનું. (૨) આવડત અ-યાપક વિ. સિં.] વ્યાપક નથી તેવું, નહિ ફેલાયેલું– વિનાનું. (૩) જેને મૂળ શબ્દ ન મળી શકયો હોય તેવું, વિસ્તરેલું
[અવ્યાપ, અજાતિ યુત્પત્તિરહિત. (વ્યા.) (૪) વ્યાકરણનું જ્ઞાન જેને નથી તેવું અધ્યાપકતા સ્ત્રી, –ત્વ ન. [સં.] વ્યાપકતાને અભાવ, અયુત્પત્તિ સ્ત્રી. [સ.] વ્યાકરણ જ્ઞાનનો અભાવ અ-ક્યાપન વિ. [સં] નહિ મરેલું, જીવતું રહેલું. (૨) અ-વતી વિ. [રસ, પૃ.] વ્રત ન રાખનાર-કરનારું સભાન
[સચેત મનવાળું અટવડ વિ. જુઓ “અવડ.” અભ્યાપન-ચિત્ત વિ. [.] જેનું ચિત્ત સભાન છે તેવું, અરવલ જુઓ “અવલ'. અ-વ્યાપાર ૫. [સં.] પ્રવૃત્તિ-હિલચાલને અભાવ. (૨) અશક ન. [સં. મન્ પ. વિ., એ. ૧. મકૃ; જૂ.ગુ]. સંબંધ ધરાવાતો ન હોય તેવા વિષય–તેવી બાબત. લેહી [અયાપારેવું વ્યાપાર [સં. કાણાવાપુ વ્યાપાર:] (રૂ.પ્ર.) અશક છું. [અર. ઈશ ] જુઓ “ઇશ્ક'.
જ્યાં ક્યાંય સર-સંબંધ ન હોય તેવામાં પ્રવૃત્તિ કરવી એ, અશકત વિ. [સં.] શક્તિ વિનાનું, નિર્બળ, અસમર્થ, કમબિનજરૂર દખલગીરી ]
જોર. (૨) માંદલું