Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 170

અલાર
અલખડું
અલાર૧ સ્ત્રી. (તુકા, અલ્ગાર્ = ઝડપી સૂ] હાર, પંક્તિ, અલિયા, અલિયાની વિ. [અર. + ક઼ા, અલવી' = હજરત
મેાહમ્મદ પેગંબરના પિતરાઈ ભાઈ અને જમાઈ ચેાથા ખલીફા અલીના વંશના અને અનુયાયીએ દાઉદી વહેારા--તે અલિચાની”] દાઉદી વહેારાના પંથનું. (૨) (લા.) ઊંચા ખાનદાનનું અલિ-યુથ ન. [સં.] જુએ ‘અલિ કુલ.’ અલિ-રુત ન., અલિ-વિરાવ પું., અલિ-વિરુત ન. [સં.] ભ્રમરાના ગુંજારવ
અલિ-સંકુલ (-સર્કુલ) વિ. [સં.] ભ્રમરાથી ભરપૂર અ-લિંગ (--લિ) વિ. [સં.], અલિંગી (-લિગ) [સ., પું.] લિંગ–સ્રીપુરુષ કે નર--માદાનાં કુદરતી ચિહના વિનાનું, ‘ઍસેક્સ્યુઅલ.' (૨) શરીર વિનાનું. (૩) (લા.) ન., પું. નિરંજન નિરાકાર પરબ્રહ્મ-પરમાત્મા
અલગાર, લંગાર, લાર અલારૐ ન. કમાડ
અ-લાલચુ વિ. [ + જુએ ‘લાલચુ’,] લાલચુ નહિ તેવું, લાલચ વગરનું, નિઃસ્પૃહ અલાયદું(-ધું) જુએ ‘અલાહિદું.’
અલાવ પું. [ફા.] બળતા અગ્નિ (ઉ.ત. મેાહરમને અંગે આસપાસ નાચવા માટે સળગાવેલા અગ્નિ). (ર) ઠંડી દૂર કરવા કરવામાં આવતું તાપણું અલાવડા-વેઢા પું., ખ.વ. [જુએ અલાવડું + ‘વેડા’.] અલાવઠું કરવાની ટેવ
અલાવતાં-ખેર વિ. [જુએ ‘અલાવડું + ફા. પ્રત્ય] અલાવડું કરવાની ટેવવાળું અલાડિયું અલાવડું, અલાવડાંખેર
જુએ ‘અલાવડું' + ગુ.‘ થયું’
ત.પ્ર]
અલાવડું વિ.સં. બાપજ>પ્રા. મા-જાવક્ર-] વગર ખાલાવ્યે વચ્ચે બાલનારું, દેાઢડાહ્યું. (૨) સાચું જ કરનાર. (૩) ખુશામતખેાર. (૪) ચૂગલીખેર, ચાડિયું, (૫) ન. વગર બાલાવ્યે વચ્ચે ખેલવું એ, દાઢડહાપણ. (૬) (લા.) સાચું, આઘાપાછી. (૭) ખુશામત. (૮) ચાડીચૂગલી અલાવવું જુ આલવું’માં.
અલાવા ઉભ. [અર. ઇલાવહ] ઉપરાંત, સિવાય. (૨) વળી, તેમજ
અલાણું જુએ ‘આલવું’માં. અલાહિંદું વિ. [અર, અલાહિલ્ડ] અલગ, જુદું, અલાયદું, નિરાળું, નાખું, બિન. (૨) (લા.).બહારનું, પરાયું. (૩) અજાણ્યું અલિ, લી હું. [સંમત્તિ અને મહિન=મહી બેઉ] ભ્રમર,
ભમરા.
અલિ-કુલ (-ળ) ન. [સં.] ભમરાએનું ટોળું, ભ્રમર-સહ અ-લિખિત વિ. [સં.] લિખિત – લખેલું ન હોય તેવું. (૨) લખેલું ન હોય છતાં બંને પક્ષે લખેલું ગણી સ્વીકારેલુ અલિ-ત્રણ પું. [સં.] ”એ ‘અલિ-કુલ.’ અલિ-જિહ્વા સ્ત્રી. [સં.] ગળામાંના કાકડા, પડછલ અલિજિહ્વા-છેદન ન. [સં.] કાકડા કાપવાની ક્રિયા, કાકડાનું
ઓપરેશન’
અલિ-ઝંકાર (-ઝÝાર) પું. [સં.] ભ્રમરાનેા ગુંજારવ અલિની સ્ત્રી, સં, મહિન્ + ] ભ્રમરોનું ટોળુ અલિ-પંક્તિ (-પક્તિ), અલિ-માલા(-ળા) સ્ત્રી, [સં.]
ભ્રમરાની હાર
ખ-લિપિજ્ઞ વિ. [સં.] લિપિ ઉકેલતાં ન આવડે તેવું. (૨) લખેલું વાંચતાં ન આવડે તેવું, અભણ અ-લિપ્ત વિ. [સં.] ખરડાયેલું ન હોય – લીંપાયેલું ન હોય તેવું. (૨) (લા.) પાસ ન લાગ્યું હોય તેવું. (૩) નહિં સંડોવાયેલું. (૪) અનાસક્ત, નિષ્કામ ખલિપ્ત-તા શ્રી., -ત્વ ન. [સં.] અલિપ્ત હાવાપણું ખલિ(-લે) પું. [અર. અલેક્] સેમેટિક લિપિએના પહેલે મૂળાક્ષર - – અ’કારના પ્રતિનિધિ. (૨) (લા.) આરંભ, શરૂઆત. (૩) આરલની વાત
Jain Education International_2010_04
૧૨૫
અલિંદ (અલિન્દ) પું. [સં.] બારણાની બહારને અડીને
આવેલું એટલેા કે પડથાર, (૨) ખારણાની અંદરની પરસાળ અલિંદ-માર્ગ (અલિન્દ–) પું. [સં.] બંગલાના દરવાજા આગળની આરકાંવાળી જગ્યા
અલદી (અલિન્દી) સ્રી. [ + ગુ. ઈ” સ્રી. પ્રત્યય] નાના એટલે, એટલી
અલિબ (-લિમ્બ) પું. સં. વનસ્પતિના એક વર્ગ, ‘ફંગસ’ અલી જુએ ‘અલિ,−લી’.
અલી3 કે.પ્ર. [સં. TMા > અપ, ફેōિ] સહીપણીએમાં સંમેાધનાત્મક એબીજીને ઉદ્દેશી કરવામાં આવતા ઉદ્ગાર અલી પું. [અર.] હજરત મેહમદ પેગંબરના પિતરાઈ ભાઈ અને જમાઈ ચેાથા ખલીફાનું નામ (ઇસ્માઇલી ખેાજા એમને ઈશ્વરી દસમે। અવતાર માને છે.) (સંજ્ઞા.) અલીક વિ. [સં.] અપ્રિય, અણગમતું. (૨) અસત્ય, જ હું, ઢાંગ ભરેલું. (૩) અસભ્ય. (૪) ન. અપ્રિય. (૨) માનસિક દુઃખ
અલીક-તા સ્ત્રી. [સં.] અલીકપણું અલીબત્તો પું. [ગ્રા.] કશું જ નહિ એ
અલી રે અલી સ્ત્રી. ખાળકાની એ નામની એક રમત અલીલ વિ. [અર.] બીમાર, માંદું, નબળી તબિયતનું, રાગી અલીલખ વિ. શુ આ લે લાખ = ઉઠાવ લાખા' એવા ઉદગારમાંથી] (લા.) અસંખ્ય, બેશુમાર, સંખ્યાબંધ અહીંનું વિ. [ચા.] અવનવી શે।ભાવાળું
અ૧
સ્ત્રી. એક જાતની કંદવાળી વનસ્પતિ, અળવી અણુ શ્રી. નાની લેાટી, કળસલી અલકે ફેરે ક્ર. વિ. [ગ્રા, + જુએ ‘ફેરા'. સા.વિ., એ. વ.] આલુકે કે, આ કેરે, આ વાર, આ સમયે અ-લુક્સમાસ પું. [સં, ‘લુક્’= લેપ] જેમાં પૂર્વપદના વિભક્તિ-પ્રત્યયને લેાપ નથી થતા તેવા તત્પુરુષ કે બહુત્રીહિ સમાસ. (ન્યા.) અલ(-લ,-લે)ખડું ન. અળવીની ગાંઠ
અત્રુપ્ત વિ. [સં.] લેપ પામ્ય-અદૃશ્ય થયું નથી તેવું, લેપ કે અદ્રશ્ય કર્યું નથી તેવું
અણુ-ફેરે જુએ અલુકે ફેરે.'
અન્ધુષ વિ. [×.] નહિ લેાભાયેલું, નિાભ અલખડું જ
‘અનુખડું’.