Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 166

અર્પણ
અર્પણુ ન. [સં.] માનપૂર્વક આપવાની ક્રિયા. (૨) ભેટબક્ષિસ આપવાની ક્રિયા. (૩) પાછું સોંપી દેવાની કે હવાલે કરી આપવાની ક્રિયા
અર્પણ-પત્ર પું. [સં., ન.], -ત્રિકા ી. [સં.] અર્પણ કર્યાના લેખ. (ર) બક્ષિસનામું
અપેલું સ. ક્રિ. [સં. મ, તત્સમ] અર્પણ કરવું. (૨) ભેટઅક્ષિસ કરવી. (૩) (લા.) ભેગ આવે. અર્પાવું કર્મણિ, અવળું કે, સ.ક્રિ. અવવું, અર્ખાવું જુએ ‘અર્પવું’માં,, અર્પિત વિ. [સં.] અર્પણ કરેલું અશ્રુંદ પુ., ન. [સં.] શરીરના કોઈ ભાગમાં વા વગેરેને કારણે લેાહી અને માંસના વિકારરૂપે થતા ગડ. (૨) રસેાળી. (૩) ન. દસ કરોડની સંખ્યા. (૪) પું. ગુજરાતની ઉત્તર સરહદ ઉપર આવેલે પહાડ, આબુ પર્વત. (સંજ્ઞા.) અર્જુદા સ્ત્રી [સં.] આબુ પર્વતની અધિષ્ઠાત્રી દેવી, અધર દેવી. (સંજ્ઞા.) અર્બુદાચલ(—ળ) પું. [ + સં. મંચō] આબુ પર્વત. (સંજ્ઞા.) અર્બુદારણ્ય ન. [+સં. મળ્યું] આબુ પર્વતમાં કાઈ સ્થળે આવેલુ પ્રાચીન વન-તીર્થ. (સંજ્ઞા.)
૧૨૧
અર્ભક છું., ન. [સં., પું.] નાનું બાળક, શિશુ અભૈકી સ્ત્રી. [સં.] નાની ખાળકી
અર્યમા પું. [સં.] સૂયૅદેવ. (૨) પિતૃએમાંના મુખ્ય પિતૃદેવ. (૩) ઉત્તરા–ફાલ્ગુની નક્ષત્ર. (જ્યે।.)
અર્થાત્ વિ. [સં., સમાસના પૂર્વ પદ તરીકે આવે છે.] આ બાજુનું, આ સમયનું
અર્શ-કાલ પું. [સં.] હાલના સમય, આધુનિક કાલ અર્થાક-કાલિક, અશંક-કાલીન વિ. [સં.] હાલના સમયનું આધુનિક, સાંપ્રતિક
અર્વાાલિકતા, અર્વાલીન-તા શ્રી. [સં.] અર્વાચીનતા, આધુનિકતા [પચ્યું રહેતું, વિષયી અર્થા-સ્રોત વિ. [ + સં. સ્રોતન્ ન.] વિષય-સુખમાં રચ્યુંઅર્વાચીન વિ. [સં.] આધુનિક, હાલનું, આ સમયનું, સાંપ્રતિક અર્વાચીન-તા સ્ત્રી [સં.] આધુનિકતા અર્વાચીની-કૃત વિ. [સં.] આજના સમયને અનુરૂપ કરેલું, ‘મેાડર્નાઇઝડ' (ન. લ.) [હરસ-મસા અર્થ હું., ખ.વ. [સં અશૈક્, ન.] ગુદામાંના મસાના રોગ, અર્થ? પું. [અર.] ઊન કાંતવાની તકલી. (ર) છાપરું. (૩) તખ્ત, રાજગાદી. (૪) મુસ્લિમ માન્યતા પ્રમાણે આઠમું સ્વર્ગ. (૫) આસમાન. [પર ચઢ઼ા(-ઢા)વવું (રૂ.પ્ર.) ઊંચી પાયરીએ ચડાવવું. (ર) બહુ વખાણ કરવાં] અહેંણુ ન., “ણા સ્ત્રી. [સં.] સંમાન, આદર-પુર્જા અર્હણીય વિ. [સં.] જુએ ‘અત્યં’ અહં (હું')ત (અર્હત(-ત) જુએ ‘અરહંત'. અહિત વિ. [સં.] પૂજેલું, પૂજાયેલું, સંમાનિત અહં વિ. [સં.] અર્હણીય, પૂજ્ય, સંમાનનીય
અલ શ્રી. શણગાર અલક હું. [સં.] મસ્તકના વાળ. (૩) મસ્તક ઉપરના વાળના સમૂહ, ચેટલે
Jain Education International_2010_04
અલખ
અલકર શ્રી. [સં.. અશ્ર્વ (ધ્વનિ) (=નિરાકાર)-બ્રહ્મના એક વિશેષણને ઉચ્ચાર] સંન્યાસીઓ તરફથી અલક્ષ્ય બ્રહ્મને ઉદ્દેશી ઉચ્ચારવામાં આવતા ઉદ્ગાર, અલેક, અહાલેક અલક-લક ક્રિ. વિ. [ગ્રા.] હાલક-ડોલક, આમતેમ ડૉલે એમ [નૃત્ત-પ્રકાર અલક-દાંડી સ્ત્રી. વસાવા લેાકામાં લગ્ન વખતે થતા એક
વાળની લટ-સેર
અલકનંદા (–નન્દા) સ્રી. [સં.] ગંગા નદીની એક માતુરાાખા -મથાળની શાખા. (સંજ્ઞા.) દેશાવર અલક-મલક પું. [જુએ ‘મલક’-દ્વિભવ.] દેશવિદેશ, દેશઅલક-લટ સ્ત્રી. [+જુએ અલક॰' + લટ.] માથાના [કબરી અલક-શ્રેણિ(-ણી) સ્ત્રી [સં.] માથાના વાળની પટ્ટી, વેણી, અલકા શ્રી. [સ.] કુબેરની નગરી, અલકાપુરી. (સંજ્ઞા.) અલકાધિપ, અલકાધીશ હું. [+ સં. મષિવ, મીરા] અલકાપુરીના સ્વામી-રાજા, કુબેર ભંડારી અલકાપુરી સ્ત્રી. [સં.] જુએ ‘અલકા’. (સંજ્ઞા.) અલકાબ પું. [અર. અલ્કા ‘લકમ્'નું બ. વ.] ખિતાબ,
ઇલકાબ
અલકાભરણુ ન. [સં. મરુ + મામળ] માથાના વાળ–ચેટલામાં ભરાવાતું ઘરેણું, ચાક. (૨) ચેાટલાને શણગાર-ફૂલની વેણી વગેરે
અલકાવતી સ્ત્રી. [સં.] જુએ ‘અલકાપુરી.' (સંજ્ઞા.) અલકાવલિ(લી,-ળિ,ળી) શ્રી [સ મ + મારું, હી] માથાના વાળની લટની હાર અલકેશ,-શ્વર પું. [સં. મહા + ફેશ, મ] કુબેર ભંડારી અલક્સ, ૦૩ પું. [સં.] પૂર્વ લાખમાંથી બનાવવામાં આવતા
પ્રવાહી પદાર્થ,. અળતા
હતા તેવા સ્ત્રીઓના હાથપગ તથા હેઠ અને નખ રંગવા માટેના [આચરણ વિનાનું અ-લક્ષણ વિ. [સં.] લક્ષણ કે નિશાન વિનાનું, (ર) સારા અ-લક્ષિત વિ. [સં.] ધ્યાનમાં ન આવેલું. (ર) જેવું કાઈ નિશાન પણ જોવા મળ્યું નથી તેવું
અ-લક્ષ્મી સ્ત્રી. [સં.] લક્ષ્મીના અભાવ, ગરીબાઈ, દરિદ્રતા, (ર) ખરાબ પ્રકારની દ્રવ્ય-સંપત્તિ
અ-લક્ષ્ય વિ. [સં.] ધ્યાનમાં ન આવે તેવું, અજ્ઞેય, અદશ્ય, અગેાચર. (૨) નિશાની ન જણાય તેવું, નિરાકાર
અલક્ષ્ય-ગતિ વિ. [સં.] જેની હિલચાલના ખ્યાલ ન આવે તેવું
અલક્ષ્ય-લક્ષ્ય ન. [સં,] અલક્ષ્ય છતાં જે જ્ઞાનથી દેખાય તેવું છે તે બ્રહ્મ. (વેદાંત.)
અલક્ષ્ય-વાદ પું, [સં.] બ્રહ્મના કદી જ કશે! ખ્યાલ નથી આવતા એ પ્રકારના મત-સિદ્ધાંત
અલક્ષ્યવાદી વિ. [સં, પું.] બ્રહ્મના કદી જ ખ્યાલ ન આવી શકે તેવા સિદ્ધાંતમા માનનારું, અલખવાદી
અલખ શ્રી. સં અશ્ર્વ (ધ્વનિ) પું. (=નિરાકાર)--બ્રહ્મના એક વિશેષણ-ના ઉચ્ચાર] અલેક, અહાલેક. (૨) (લા.) શ્રી. વિશાળ સંપત્તિ. (૩) ત. બ્રહ્મ. [જગાવવી (રૂ. પ્ર.) ‘અલખ’ની ધૂન લગાવવી. (૨) અહા-લેક' એવે એલ ઉચ્ચારી ભીખ માગવી (ખાસ કરી ગેાસાંઈ સંન્યાસીએ અને ખાવા કરે છે.)]