Page Text
________________
અર્ધન
સર ક *
અર્ધ-મૂર્તિ
૧૨૦
અમીલિત . સિ] કેડથી ઉપરને અડધો ભાગ ઘડાય અર્ધ-સવૃત (સંવૃત) વિ. [સં.] અડધું બિડાયેલું (સ્વરપોય તેવું બાવલું કે ચિત્ર, અર્ધ-ચિત્ર, અર્ધ-પ્રતિમા, “બસ્ટ' ચારણ), લધુપ્રયત્ન કિંવા હસ્વથી પણ ઓછું (સ્વરાચાઅર્ધ-રથી મું. [૪] રથી કરતાં ઓછા બળવાળો દ્ધો રણ) (ભા.). (રથમાં બેસી લડનાર)
અર્ધ-સાપ્તાહિક વિ. [સં.] સપ્તાહ અઠવાડિયામાં બે વારતું. અર્ધ-વક વિ. [સં.] અડધું વાંકું
(૨) ન. સપ્તાહમાં બે વાર પ્રસિદ્ધ થતું સામયિક-વર્તમાનપત્ર અર્ધ-વર્તુલ(ળ) ન. [સં] વર્તુલને અડધો ભાગ, અડધું અર્ધ-સુપ્તાવસ્થા સ્ત્રી. [+ સં. સુપ્ત અવસ્થા] અર્ધનિદ્રાકુંડાળું, અડધે, પરિઘ, “સેમિ-સર્કલ
વાળી સ્થિતિ, કાગાનીંદરની દશા અર્ધવર્તુલાકાર પું, અર્ધવર્તુલાકૃતિ સ્ત્રી. [+સં. ચા-*ર, અર્ધ-સૂકુ વિ. [+ જુઓ “સૂકું.] અડધું લીલું (૨) મ-કૃતિ] અર્ધગોળાકાર, અર્ધમંડલાકૃતિ, ‘સેમિસર્કલ'. (૨) અડધું ભીનું, ઢાંભરવાયું એવા આકારનું, “સેમિ-સર્કયુલર'
અર્ધ-કુટ વિ. [સં.] અર્ધચુત, પુરેપર સ્પષ્ટ નહિ તેવું અર્ધવસ વિ. [+સં. વૈશ્ન + ગુ. “” ત.] અડધું ઉઘાડું અર્ધ-સ્વતંત્ર (-તન્ચ) વિ. [સં.] જેને પૂરું સ્વાતંત્ર્ય નથી દેખાય તેવું, પૂરાં કપડાં ન પહેરેલ હોય તેવું ન મળ્યું તેવું, રાજાશાહી હોવા છતાં પ્રજા પણ રાજ્યતંત્રમાં અર્ધવાણિજ્યિક વિ. [સં.] ખરેખર વેપારને લગતું ન હોતાં મતાધિકાર ભેગવી સહાયક બની શકે તેવું રાજ્ય કે પ્રજા) વેપારને લગતું છે એ ખ્યાલ આપતું, “કૂવાસિકૅમર્શિયલ' અર્ધ-સ્વાતંત્ર્ય (-
ત૫) ન. [સં.] અર્ધસ્વતંત્ર પ્રકારની અર્ધવાર્ષિક વિ. [સં.] છ-માસિક
રાજ્યવ્યવસ્થા અર્ધવિકસિત વિ. [૩] અડધું વિકસેલું, અડધું ખલેલું અર્ધસ્વર છું. [સ.] ઇ-ઉઝ- એ પ્રાચીન સ્વરમાંથી અર્ધ-વિરામ ન. [સં., પૃ.]સ્વાભાવિક રીતે ઉચ્ચારાતી વાણીમાં વિકસી આવેલ (ય-વ-ર-લ) ચંનેમાંને પ્રત્યેક વ્યંજન, અપવિરામ કરતાં વધારે અને પૂર્ણવિરામ કરતાં ઓછે અંતઃસ્થ વ્યંજન, “સેમિ-વેલ”, (વ્યા.) વિરામ જ્યાં આવે તેવા સ્થાને લેખનમાં મુકવામાં આવતું અર્ધ-હમતી વિ. [ + જુએ “હકુમત' + ગુ. ‘ઈ’ ત...] જેને ચિહન “;' (વ્યા.)
માત્ર દીવાની હક્ક હોય તેવું તે તે રાજ્ય) અધે વિદ્યુત વિ. સિં] જેને ઉચ્ચાર તદન પૂર્ણ રીતે પહેળો અર્ધ-હાર છું. [સં.] કંઠમાં પહેરવાનું એક ઘરેણું, ચેસઠ ન હોય તેવું, હસ્ત વિવૃત. (ન્યા.)
સેર કે મેતીવાળી માળા અધેવીક્ષણ ન. [સં.] અડધું પડધું જેવું છે, કટાક્ષ-દ્રષ્ટિ અર્ધાધિક વિ. [ + સં. મfથ] અડધાથી થોડું વધારે. (૨) અવૃક્ષાસન ન(સં.1 યોગનાં આસનોમાંનું એ (લા.) બહાર નીકળતું, બાહ્યગાળ, બિંબાકાર, ‘ગિબસ' નામનું એક આસન. (ગ.)
અર્વાર્ધ વિ. [+ , મધું] અડધાનું પણ અડધું, પા ભાગનું અર્ધ-વૃત વિ. [સં.] અર્ધગોળ, “સેમિ-સર્કયુલર'. (ર) ન. અર્ધા જુએ “અડધાં.” (ધડિયે) અર્ધ વર્તળ, સેમિ-સર્કલ
અર્ધાગ (અર્ધા 8) ન. [+ સં. મ] અડધું અંગ. (૨) અર્ધ-વ્યક્ત વિ. [સં.] અડધું ફુટ. (૨) અડધું દેખાતું
અડધું અંગ ઝલાઈ જવાને રોગ, પક્ષાઘાત, લક, અર્ધ-વ્યંજન (--જન) . [સં., ન] ન પૂર્ણ સ્વર કે ન પૂણે
પેરેલિસિસ’. (૩) (લા.) પત્ની વ્યંજન હોય તેવા વ્યંજન (ય-૧ મુખ્યત્વે), અર્ધસ્વર કે
અગન (અર્ધાના) સ્ત્રી. [+ સં. યા] પત્ની અંતઃસ્થ વ્યંજન, “સેમિ- કે નન્ટ’ કે ‘સેમિ-વેલ”. (વ્યા.)
અ ગ-વા ! [ સં. મ + ગુ. ‘ "], વાયુ પું. [સં.]. અર્ધ-વ્યાસ પું. સિં] વ્યાસને અડધો ભાગ, ત્રિજ્યા,
પક્ષાઘાત, લકવો, અર્ધા ગ રેડિયસ'
અર્ધાશ (અર્ધા ૨) ૫. [સં.] અડધે અંશ કે ભાગ અર્ધ-શત વિ. [સં., ન] પચાસ
અર્ધ વિ. [+ ગુ. “ઉ” ત.ક.] અડધું અર્ધશતક ન. સિં] પચાસની સંખ્યા. (૨) અડધી સદી અર્ધ-શબાસન ન. [સં.] પગનાં આસનેમાંનું એ નામનું અક્ત વિ. [+ સં. ૩] અડધું કહેલું
એક આસન. (ગ) [એક આસન. (ગ) અપૅક્તિ સ્ત્રી. [+{. ૩વત] અડધું વચન, ભાંગ્યું તૂટ્યું વચન અર્ધ-શલભાસન ન. સિં.] યુગના આસનોમાંનું એ નામનું એક વિ. [+સં. ૩], અલ્પેલ્વિત વિ. [ સં. અર્ધ-શિક્ષિત વિ. [સ.] અડધું પડધું કેળવાયેલું
સ્થત] અડધું ઊઠેલું, ઉભડક, અધૂકડું અર્ધ-સત્ય ન. સિં] ન પૂરું સાચું-ન પુરું ખાટું. (૨) વિ. અદય પું. [+સં. ] સૂર્ય કે ચંદ્રને ક્ષિતિજ ઉપર અડધું સાચું
થયેલા અડધા ભાગને ઉદય અર્ધ-સમ વિ. ]િ જેનાં પહેલાં બીજે ચરણોથી ત્રી- અર્ધોદય-પર્વ ન. [સં.] પૌષ અથવા માઘ માસની અમાસે
ચાથાં ચરણ ૧દાં માપનાં હોય તેવી છંદ-જાતિનું. (પં) આવતા એક પગનું વ્રત (આ અમાસે શ્રવણ નક્ષત્ર-૨વિઅર્ધ-સરકારી વિ. [+ જુએ “સરકારી.'] સરકારી અને પ્રજા- વાર-વ્યતિપાત હોય એવો યુગ), (જ.). કીય ખાતાનું સંમિશ્ર. (૨) આંક ન નાંધાયેલ હોય તેવું અદિત વિ. [+ સં. સુરત] અડધું ઊગેલું (ક્ષિતિજ ઉપર (પત્રવ્યવહાર), પ્રમાણમાં ખાનગી રાહે થયેલું કે લખાયેલું, સૂર્ય-ચંદ્ર અડધા ઊગેલા દેખાય છે એવું) ડેમિ ઑફિશિયલ
[ એનું અડધું, “હાફ એવરેજ’ અ મીલીત વિ. [ + ર, હમીતિ] અડધું ઉધાડેલું, અડધુ અર્ધ-સરેરાશ વિ. [+જુઓ “સરેરાશ'.] સરાસરી થતું હોય ઊઘડેલું
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |