Page Text
________________
અર્થ-સચિવ
અર્થ-સચિત્ર પું. [સં.] નાણાંને લગતા સરકારી તંત્રને મંત્રીને
કારણસર
સહાયક અધિકારી, ‘ફાઇનાન્સ સેક્રેટરી’ અર્થ-સર ક્રિ.વિ., [ +જુએ ‘સર' (પ્રમાણે).] હેતુ માટે, [ચાસ એંધાણી અર્થ-સંકેત (-સાકેત) પું. [સં.] માયત્રા-મતલબ બતાવવાની અર્થ-સંક્રમણ (-સક્રમણ) ન. [સં.] શબ્દના એક અર્થમાંથી બીજા અર્થ તરફ જવાની પ્રક્રિયા અર્થ-સંક્રમણ-શાસ્ત્ર (-સક્રમ), અર્થ-સંક્રાંતિ-શાસ્ત્ર (-સક્રાન્તિ-) ન. [સં.] અર્થ-સંક્રમણનું શાસ્ત્ર, અર્થ-વિજ્ઞાન, ‘સેમેન્ટિક્સ’
અર્થ-સંગત (-સત) વિ. [સં.] આગળ પાછળના સંબંધથી જેમાં અર્થ માલૂમ પડી આવે તેવું, સંગત અર્થવાળું અર્થ-સંગતિ (-સંસ્કૃતિ) શ્રી. [સં.] આગળ પાછળના સંબંધથી માલૂમ પડી આવતા અર્થ, અર્થની ચે।ગ્યતા અર્થ-સંગ્રહ ( -સગ્રહ ), અર્થ-સંચય [સં.] ધન-દોલતના સગ્રહ, પૈસાના સંઘર અર્થ-સંજ્ઞા (–સન્ના) સ્રી. [સં.] સમઝણનું ભાન અર્થ-સંદર્ભ ( –સન્દર્ભે) પું. [સં.] સમઝણના અનુસંધાનવાળે ખ્યાલ આવવાની સ્થિતિ
–સશ્ચય ) પું.
અર્થ-સંબંધ ( -સમ્બન્ધ) પું. [સં.] સમઝણ કે મતલખમાચનાના શબ્દ અથવા વાકયની સાથે સંબંધ. (૨) ધનને લગતા સંબંધ [ણીની પ્રક્રિયા અર્થ-સંસ્કાર (-સંસ્કાર) પું. [સં.] વિશુદ્ધ અર્થની તારવઅર્થ-સાશ્ય ન. [સં.] મતલબનું સરખાપણું, અર્થનું મળ
૧૧૮
તાપણું
અર્થ-સાધક વિ. [સં.] હેતુ સાધી આપે તેવું, ઉપયાગી અર્થ-સાર પું. [સં.] ભાવાર્થ, રહસ્યાર્થ
અર્થ-સિદ્ધિ સ્ત્રી. [સં.] સંદર્ભપ્રાપ્ત તાત્પર્યંની પ્રાપ્તિ, ધારેલી મતલબ મેળવવી એ
અર્થ-સૂચક વિ. [સં.] ખરા અર્થ બતાવનારું અર્થસૂચકતા સ્ત્રી. [સે.] ખરો અર્થ બતાવવાની સ્થિતિ અર્થ-સૂચન ન. [સં.] મતલબના ખ્યાલ આપવાની ક્રિયા અર્થ-સૃષ્ટિ સ્રી. [સં.] શંકરની શક્તિથી પ્રગટ થનારી
સૃષ્ટિના ચાર પ્રકારમાંના એક. (શક્તિ.) અર્થ-સૌંદર્ય (સૌન્દર્ચે) ન. [સં.] અર્થ-ભાવની સુભગતા, સુંદર અર્થ [સ્તર સમઝતી અર્થ-સ્ફેટ પું. [સં.] અર્થના ખુલાસે, સ્પષ્ટીકરણ, સર્વિ અર્થહીન વિ. [સં.] અર્થ-માયના વિનાનું, નિરર્થક. (૨) નાણાં વિનાનું, ગરીબ, રક અર્થહીન-તા સ્ત્રી. [સં.] અર્થહીન હૈ।વાપણું અર્થાગમ પું. [+સં. માગમ] નાણાંની આવક-ઊપજ, ધનની
સંપ્રાપ્તિ
અર્થાત્ ક્રિ.વિ.સં., પાં.વિ.,એ.વ.] અર્થથી, એટલે કે. (૨) વાસ્તવિક રીતે, ખરેખર [ચાલી જવી એ અર્થાતિય પું. [સેં. મત્તિમ] હાથમાં આવેલી સંપત્તિ અર્થાધિકાર પું. [+ સં. ઋષિર] નાણાંખાતાનેા અધિકાર અર્થાધિકારી વિ., પું. [સં. મધિ-ારી, પું.] કેશાધ્યક્ષ, ખજાનચી
Jain Education International_2010_04
અર્થાત્પાનદ
અર્થાધ્યાસ પું. [+સં. માત્ત ] આગળ જોયેલી વસ્તુના જેવી કાઈ વસ્તુ દેખાવાથી એના સંબંધમાં ઉત્પન્ન થતું જ્ઞાન (છીપમાં રૂપાને અધ્યાસ એ પ્રકારનું.) (વેદાંત.) અર્થાનુકારી વિ. [ + સં. મનુવારી હું. ] ભિન્ન ભિન્ન પ્રકારના અવાજના અનુકરણથી થયેલા શબ્દમાં અર્થ-શક્તિ ધારણ કરનાર, ધ્વનિપ્રતિબિંષક, ઍનમટીપોએટિક' (રા.વિ.)
અર્થાનુકૂલ(ળ) વિ. [+ સં. ઋતુ-જી] અર્થને બંધબેસતું અર્થાનુવાદ પું, [ + અનુ-વાä ] વિધિથી જે ક્રિયા કરવામાં આવી હોય તેનું ફરી ફરીને કહેવાપણું. (તર્ક.) અર્થાનુસાર ક્રિ. વિ. [ + અનુમાર ] અર્થ-મતલબ પ્રમાણે અર્થાનુસારી વિ. [સં., પું.] અર્થને અનુસરીને રહેતું, અર્થ સાથે બંધબેસતું [કાઢવાની ક્રિયા અર્થાન્વેષણુ ન. [+સં. અન્વેષળ] ખરો માયને શેાધી અર્થાપત્તિ સ્ત્રી, [+ સં. મા-ત્તિ] જેના સ્વીકાર કરવામાં ન આવે તેા વસ્તુસ્થિતિના ખુખાસા ન મળે એવી સ્થિતિએવું અનુમાન. (એ એક દોષ છે.) (તર્ક.) (૨) એક અર્થા લંકાર (કાવ્ય.)
અર્થાપન્ન વિ. [+ સં. આવન્ત ] અર્થવાળું અર્થાંશપ [ + નં. મા-રોવ] કલ્પના-મૂલક રચના-પ્રક્રિયા, ફિક્શન' (૧. એઁ।.)
અર્થા વિ. [સં., મર્ચી, હું.] કેવળ ધનની અપેક્ષા રાખનારું, લાભપરાયણ, સ્વાર્થી. (૨) જનસુખવાદી, જનહિતવ`દી, ‘યુટિલિટેરિયન’ (આ.આ., . કે.)
અર્થાલંકાર (−લઙ્ગાર) પું. [ + સં. મજ-૬ ] જેમાં અર્થની ચમત્કૃતિ હોય છે તેવી કાવ્યગત ભંગી. (કાવ્ય.) અર્થાવમેધ પું, [+ સં. મોષ ] શબ્દ અથવા વાકયના અર્થની સમઝ, અર્થબાધ
અર્થાવલંબી (-લખી) વિ. [ + સં. મવન્વી, પું. ] અર્થતાત્પર્યંને વળગી રહેનારું, (૨) નાણાંને વળગી રહેનારું અર્થાવહ વિ. [ + સં. મTM] અર્થતાત્પર્ય ધરાવનારું, નિરર્થક નહિ તેવું. (૨) કાયદેસર, ન્યાયસિદ્ધ અર્થાંતર (અર્થાન્તર) ન. [ + સં. મન્તર્] બીજો અર્થ, જુદા અર્થ. (૨) હેત્વાભાસ. (તર્ક.)
અર્થાતર-ન્યાસ પું. [સં.] અમુક વાત ઉપરથી કાઢેલું
સામાન્ય અનુમાન, વ્યાપ્તિ-નિર્દેશ, ‘જનરાલિઝેશન' (ગા.મા.) (તર્ક.) (૨) એ નામના એક અર્થાલંકાર. (કાવ્ય.) અર્થાંધ વિ. [ + સેં. અન્ય ] નાણાં પાછળ આંધળી દોટ મૂકનારું
અર્થિક વિ. [સં.] જુએ અર્થા
અર્થિત વિ. [સં.] માગવામાં આવેલું, યાચેલું. (૨) ન. ઇચ્છા
મરજી
અર્શી વિ. [સં., પું.] જરૂરિયાતવાળું. (૨) ગરજ્જુ, મતલબી અય વિ. [સં.] અર્થને-નાણાંને લગતું [કાજે અર્થે ના.યા. [સં., સા. વિ., એ. વ.] માટે, સારુ, વાસ્તે, અર્થાત્પાદક વિ. [+ સં. ઉત્પાવ ] નાણાં ઉત્પન્ન કરી આપે તેવું
અર્થાત્પાદન ન. [+ સં. ઉત્પાન ] કમાણી
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |