Page Text
________________
અપસંદ
અ-પાપ અપ-સદ કું. [સં.] હલકી જ્ઞાતિનો માણસ, અધમ જાતિને અપહારી વિ. સ., મું.] જુઓ અપ-હારક.” માણસ. (૩) ન. પિતાથી ઊતરતી જ્ઞાતિનામાં પિતાનાથી થયેલું અપ-હાર્યા વિ. [સં.] અપહરણ કરાવાને પાત્ર, અપહરણ સંતાન
કરાવા જેવું અપ-સરણ ન. [સં.] ખસી જવું એ. (૨) નાસીને દૂર અ૫હાસ પું. [સં. ૩ઘાણ] મજાક, મકરી થઈ જવું એ. (૩) શ્રેણીનાં જેમ જેમ વધારે પદ લેતા અપ-હત વિ. [સં.] જેનું અપહરણ કરવામાં આવ્યું છે તેવું જઇયે તેમ તેમ એ પદોનો સરવાળો મટે અને માટે અપ-હૂતિ સ્ત્રી, [સં.] છુપાવવાની ક્રિયા. (૨) નિષેધ કરે થતો જાય અને અનંત પદને સરવાળો અનંત જેટલો એ. (૩) એ નામનો એક અર્થાલંકાર. (કાવ્ય) મેટો થાય એ સ્થિતિ, ‘ડાઈવર્જન્સી'. (ગ.)
અ-પંકિલ (-પકિલ) વિ. [સં.] કાદવ વિનાનું. (૨) શુદ્ધ, અપસરવું અ.કિં. [સ, મા + +-સ, તસમ ખસી જવું. નિર્મળ. (૩) સુકાઈ ગયેલી માટીવાળું (૨) નાસી જવું. અપસરાવું ભાવે, ક્રિ.
અ-પંખ (–૫) વિ. [+ સં. પક્ષ> પ્રા. પંa] પાંખ વિનાનું અપસવ્ય વિ. [સં.] ડાબી બાજુનું નહિ તેવું, જમણી અપંગ (પ) વિ. [સં. સા મ = અપા] શરીરના કોઈ બાજનું. (૨) (લા.) ઊલટું. (૩) (લા) નકારાત્મક, “ગે- અંગની ખામી છે તેવું, ખેડીલું, પાંગળું ટિવ' (કિ.ઘ.). (૪) નિઘ. [સભ્ય-અપસવ્ય કરી ( નાંખવું અપંગ-ખાનું (અપ) વિ. [+ જુઓ “ખાનું'.], અપંગાલય (રૂ.પ્ર.) ઊલટસૂલટ કરી નાખવું] [હમણાં, આ વખતે જ (અપલચ) ન. [+સં. માઘ પું, ન.], અપંગાશ્રમ અપસાત ક્રિ.વિ. [હિં મવ + અર, સામર્-વખત] અબઘડી, (અપાશ્રમ) મું. [+. માત્ર] અપંગોને રહેવાનું સ્થાન અપ-સારિત વિ. [સં] દૂર કરેલું, ખસેડેલું
અપંડિત (પડિત) વિ. [સં] અભણ. (૨) મૂર્ખ અપસારી વિ. [સ, ૫ ખસેડનાર, દૂર લઈ જનાર અપંડિતતા (-પડિત-) સ્ત્રી. [સં] અભણપણું, અનાવડત. અપ-સિદ્ધાંત (સિદ્ધાન્ત) છું. [સં.] તર્કદેવથી ભરેલો સિદ્ધાંત. (૨) મુર્ખતા, મુમ્બઈ
[પૃથક્કરણ કરવું એ (૨) વિદ્ધ માન્યતા. (૩) એક જાતનું નિગ્રહસ્થાન. (તર્ક) અપાકરણ ન. [સં. મા + મા-જળ દૂર કરવું એ. (૨) અ૫-સુખન ન. [સં કે. સખુન ] ખરાબ, શબ્દ, ખરાબ અપાકર્ષણન. સં. મા + મા-ઝવં] ઊલટી ખાજનું આકર્ષણ, વેણ, કુવચન. (૨) કડવું વેણ
- તેિવું “રિપઝન” (પે. ગે.) અપ-સૂચક વિ. [સં.] અપસૂચન કરે તેવું, ખાટું સૂચન કરે અ-પામ્ય વિ. [૧] પકવી ન શકાય તેવું. (૨) પચાવી ન અપ-સૂચન , -ના સ્ત્રી. સિ.] ખોટું કે આડું સૂચન, શકાય તેવું. (૩) (લા.) સમઝમાં ઊતરી શકે નહિ તેવું ભ્રામક સૂચના
અપાશ્યતા સ્ત્રી. [સં.] પાતાને અભાવ અપ-બ્રુત વિ. [૩] ખસી ગયેલું. (૨) જે શ્રેણીમાં વધારે અપાઠથ વિ. [સં.] પાઠ ન કરી શકાય તેવું. (૨) વાંચી ને વધારે પદ લેવાથી એ પદેને સરવાળે મેંટે થતો જાય ન શકાય તેવું. (૩) ભણી ન શકાય તેવું અને અનંત પદોનો સરવાળો અનંત જેટલો મોટો થાય અપાઠથતા સ્ત્રી. [સં.] પાઠયતાને અભાવ તેવું, “ડાઇવર્જિગ’. (ગ)
અપાહ વિ. નહિ પાકેલું. (૨) સંબંધ વિનાનું અપસેવા સ્ત્રી. [સ.] કુસેવા
અ-પાણિનીય વિ. [સં.] પાણિનિએ એના અષ્ટાધ્યાયી વ્યાઅપ-સ્માર ! [8] સ્મરણશક્તિને અભાવ, સ્મરણ. કરણમાં જેનું વિધાન નથી કર્યું તેવું, પાણિનિના વ્યાકરણના (૨) એક વાતરોગ, વાઈ, કેકરું, “હિસ્ટિરિયા,’ ‘ફિટ નિયમ પ્રમાણે સિદ્ધ ન થયેલું અપ-સ્વર છું. [૪] સંગીતમાં કરવામાં આવતો બેટો સૂર, અ-પાતક ન. [સ.] પાપને અભાવ, નિષ્પાપપણું છેડી દેવા જે સૂર. (સંગીત)
અપાતકી વિ. [સે, મું.] પાપ વિનાનું, અપાપી, નિષ્પાપ અ૫હરણ ન. [સં] ઉપાડીને લઈ જવાની–હરી જવાની અ-૫ત્ર ન. [સ.] પાત્રતા–મેગ્યતાના અભાવવાળું, કુપાત્ર, ક્રિયા. (૨) છીનવી લેવું એ. (૩) (લા.) લખાણમાંથી નાલાયક કરેલી ચારી, લખાણની તફડંચી, પ્લેશિયારિઝમ' (વિ.ક) અપાત્રતા સ્ત્રી. [સ.] કુપાત્રતા, નાલાયકી અપહરણીય વિ. [સં] જુઓ “અપ-હાર્ય.’
અપાત્રદાન ન. [૪] કુપાત્રને આપવામાં આવેલું દાન અપહરવું સ. ક્રિ. [સં. મા + ટૂ-ટ્ટર, તત્સમ અપહરણ કરવું, અ-પાદ વિ. સિં.] પગ વિનાનું • હરી જવું. અપહરવું ‘કર્મણિ, ક્રિ. અપહરાવવું છે, સ.કિ. અપાદાન ન. [સ. મા + મા-વાન] પડવાની ક્રિયા, દૂર ખસેડઅપહરાવવું, અપહરાવું જુઓ “અપહરવુંમાં.
વાપણું. (૨) પાંચમી વિભક્તિને અર્થ. (વ્યા.) અપ-હર્તા વિ. [સે, .] અપહરણ કરનાર
અ-પાન છું. [સં.] શરીરની અંદર નીચે તરફની ગતિવાળા અપ-હસિત ન. [સં.] મજાક, મશ્કરી. (૨) કારણ વગરનું વાયુ, અધેવાય. (૨) ક્ષારિન વાયુ, “એમેનિયા’. (૩) હાસ્ય. (૩) છમાંનું એક પ્રકારનું હાસ્ય. (નાટય)
(લા.) ન. [ગુ.] ગુદાદ્વાર અપ-હાર પું. [સં] અપહરણ. (૨) ઉચાપત કરવું એ. (૩) અપાન-દ્વાર ન. [સં.] ગુદાદ્વાર પારકી મિલકત વાપરી કાઢવી એ. (૪) અજાણી રકમ અપાનવાયુ પું. [સં] ગુદાદ્વારમાંથી નીકળતો વાયુ ઉડાડી મૂકવાની ક્રિયા, ‘એલિમિનેશન'
અપાનાસન ન. [+સં. માસન] એ નામનું એક યોગાસન, અ૫-હારક વિ. સં.] અપહરણ કરનાર હોય તેવું (ગ)
[નિષ્પાપ અપ-હારિત વિ. [સં.જેનું અપહરણ કરાવવામાં આવ્યું અ-૫૫ વિ. સં.3, --પી વિ. [સ, ] પાપ વિનાનું,
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |