Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 133

અપુષ્ટાર્થ
અપાય પું. [સ. મણ્ + અથ] દૂર જવાની ક્રિયા. (૨) અદર્શન. (૩) નાશ. (૪) સંકટ, આફ્ત. (પ) નુકસાન. (૬) ખુવારી અપાર વિ. [સં.] પાર વિનાનું, ખૂબ જ ઘણું અપાર-તા સ્ત્રી. [સં.] પુષ્કળપણું, અનંતતા અ-પારદર્શક વિ. [સં.] જેમાં આરપાર દેખાય નહિ તેવું અ-પારદર્શી વિ. સં., પું.] આરપાર ન જોઈ શકનારું અ-પારાવાર વિ. [ + સં. પારાવાર] ઘણું જ ઘણું, બેશુમાર
પણ પીવાતા તજી દીધેલે વ્યવહાર. (૨) (લા.) અણબનાવ અપીલ સ્ત્રી. [અં.] આગ્રહ ભરેલી વિનંતિ, અનુરાધ. (ર) ખરેખરી ખાખત રજૂ કરી લેકા સમક્ષ કરવામાં આવતી અરજ. (૩) નીચલી અદાલતના ચુકાદા ઉપર ફેર-વિચાર કરવા ઉપલી અદાલતમાં કરવામાં આવતી અરજ. [ચલાવવી (પ્ર.) અપીલ સુનાવણી ઉપર લેવી. ચાલવી (૬.પ્ર.) સુનાવણી ચાલુ થવી. લઈ જવી (રૂ.પ્ર.) સુનાવણી માટે અદાલતમાં અપીલ દાખલ કરાવવી. સાંભળવી (૩.પ્ર.) વકીલ તરફથી કરવામાં આવતી અપીલને ન્યાયાધીશનું હાથ પર લેવાનું થયું. માં જવું (રૂ.પ્ર.) ઉપલી કાર્ટમાં અપીલ દાખલ કરાવવી]
પાર્થ પું. [સં. મળ + મર્ય] એ નામને એક દે. (કાવ્ય.) અપીલ-અધિકરી વિ., પું. [+ સં., પું.] અપીલ સાંભળનાર અપાર્થક છું. [સં.] ખાવીસ નિગ્રહસ્થાનેામાંનું એ નામનું એક સ્થાન. (તર્ક.)
અમલદાર, એપેલેટ ઓથોરિટી’
અ-પાર્થિવ વિ. [સં.] પૃથ્વીને લગતું ન હોય તેવું, અલૌકિક, દિવ્ય, (૨) અફલાતુની, ‘પ્લૅટેનિક' (બ.ક.ઠા.) અપાવવું, અપાવું જુએ ‘આપવું’માં.
અપામાર્ગ
અપામાર્ગ પું. [સં.] અઘાડા, અવેડા (એક પવિત્ર ગણાતી વનસ્પતિના છેાડ)
અપામાર્ગ-ક્ષાર પું. [સં.] અધેડાને બાળીને એની રાખમાંથી કાઢવામાં આવતા ક્ષાર (એક ઔષધ)
અપાચરણ ન. [સં. અપ + મા-વર્ળ] ઉધાડવું-ખુલ્લું કરવું એ. (૨)(લા.) સ્પષ્ટીકરણ, ખુલાસે અપાચરણ-ભાતિ સ્ત્રી, [સં.] ખુલ્લી સભામાં વક્તાને થતા ક્ષેાલ, ‘ઍગારા-કાખિયા’ (ભૂ.ગ.) અપાદ્યુત વિ. સં. મ + આવૃત્ત] ખુલ્લું કરેલું અપાશ્રય વિ. [સં.] ળ + મા-શ્ર] આશ્રય ચાલ્યે! ગયેા હૈય તેવું. (૨) પું. આશ્રયસ્થાન. (૩) મંડપ અપાસરા પું. [સં. ઉપાશ્રય, અર્વાં. તદ્દભવ] જૈન સાધુસાધ્વીઓને ઊતરવા-રહેવાનું સ્થાન. [ –રે ઢાકળાં, –રે દીવે
(૬.પ્ર.) અશકય કે અસંભવિત ખાખત અપાન્ત વિ. સં. વ + અહ્ત] દૂર ફેંકાઈ ગયેલું. (૨) (લા.) તિરસ્કારાયેલું. (૩) જેની ઉકેંદ્રતા એક કરતાં વધારે હાય તેવા શંકુચ્છેદ, ‘હાઇપરએટલા’. (ગ.) પાળ(—ીં)ગ વિ. અપંગ
અપાંગ (-પા) [સં.zq + ] આંખને કાન બાજુના ખૂણેા. (ર) વિ. અપંગ, ખેાડીલું, પાંગળું અપાંગ-દર્શન (અપા−) ન., પાંગષ્ટિ (અપા−) સ્ત્રી, [સં.] ત્રાંસું જોવાની ક્રિયા, તીરછી નજર, કટાક્ષ-ષ્ટિ અપાંગ-દેશ (અપા−) પું. [સં.] આંખના કાન તરફના ખૂણાના ભાગ
અપાંગ-નેત્ર (અપા−) વિ. [સં.] અણિયાળી આંખવાળું અપાંગ-મેક્ષ (અપા−) પું. [સં.] કટાક્ષ-ષ્ટિ નાખવી એ, ત્રાંસી આંખ કરી જોવું એ
અ-પાંક્ત, -તેય [-પાર્ક્સ,-ક્વેય] વિ. [સં.] પંક્તિમાં બેસીને જમવાનીયેાગ્યતા નથી તેવું. (૨) ઊતરતી જ્ઞાતિનું. (૩) (લા.) જ્ઞાતિ-બહિષ્કૃત અપિ-ચ ઉભ. [સં.] વળી, તેમજ, તદુપરાંત અપિ-તુ ઉભ. [સં.] પરંતુ, પણ અ-પિતૃકવિ. [સં.] (જુએ ‘પૈતૃક'.) પિતા વિનાનું, નખાયું. (૨) વારસામાં ન ઊતરેલું અ-પ(-૫)યા યું. [સૌ.; + પીવું' ઉપરથી] (સ્થળને) પાણી
Jain Education International_2010_04
૮.
અપીલ-સત્તા સ્ત્રી. [+સં.] અપીલ સાંભળવાની સત્તા, એપેલેટ આપેરિટી'
અપીલ-હકૂમત સ્ત્રી. [+ જુએ ‘હમ્મત'.] અપીલ સાંભળવાની સત્તા નીચે આવતી પરિસ્થિતિ, એપેલેટ જ્યુરિસ્ડિક્શન'
અ-પુખ્ત વિ. [+ ફ્રા] મરે પાકું ન થયું હ।ય તેવું, સગીર અ-પુચ્છ વિ. [સં.] પૂંછડા વિનાનું, ખાંડું
અ-પુણ્ય ન. [સં.] પુણ્યને અભાવ. (ર) પાપ. (૩) વિ.
પાપી
અ-પુત્ર, ૦ક વિ. [સં.] પુત્ર વિનાનું અપુત્ર-તા શ્રી. [સં.] પુત્ર ન હોવાપણું, પુત્રહીનતા અ-પુત્રવંત (-વ-ત) વિ. [+સં. °ã>પ્રા. °વત] અપુત્ર અ-પુત્રિકા, અ-પુત્રિણી. વિ., સ્ત્રી. [સં.] જેને પુત્ર નથી
તેવી સ્ત્રી
અપુત્રિયું વિ. [ +ગુ. ‘ઇ યું' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જુએ ‘અપુત્ર.’ અ-પુનરાવર્તન ન. [સં.] પાછા ન ફરવાનું, (૨) મેક્ષ, મુક્તિ
અ-પુનરુ વિ. [સં] ફરી કહ્યું ન હોય તેવું અ-પુનર્ભવ પું. [સં.] ફરી જન્મ ન લેવાપણું, મેાક્ષ, નિર્વાણ અ-પુરુષાર્થ પું. [સં.] પુરુષાર્થને અભાવ, નિષ્ક્રિયતા,
અકર્મ
પુશાન ન. [સં. મોરાન છું., ન.] ભજન શરૂ કરતી અને પૂરું કરતી વેળા કરવામાં આવતી સ્તુતિ કે પ્રક્રિયા, ખાધેલા અન્તને આસનની અને ઢાંકણની કરવામાં આવતી પ્રક્રિયા, અપૂણ (જેમાં મંત્રોચ્ચારપૂર્વક થાળીને ઉપરને જમણે ખૂણે મહાર ત્રણ નાના ક્રેળિયા મૂકવામાં આવે છે.) [માં જવું (રૂ.પ્ર.) કશી ગણુતરીમાં ન આવ્યું] અપુષ્ટ વિ. [સં.] જેનું પેષણ કરવામાં નથી આવ્યું તેવું. (ર) (લા.) એકવડા શરીરવાળું, પાતળુ, (૩) મુખ્ય અર્થને આધાર ન આપનારું, અપ્રસ્તુત, અસંબદ્ધ (એક અર્થ
ટ્રાય. કાવ્ય.)
અપુષ્ટ-તા શ્રી. [સં.], ~~ ન. [સં.] પુષ્ટતાને અભાવ અપુષ્યાર્થ હું. [+સં. + યે] જ્યાં અર્થને ઘણાં પદ્મ આવી આધાર આપી ન શકે તેવા કાચના એક અર્થરાજ. (કાવ્ય.)