Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 126

અન્યૂનાધિક
અન્વયે
અ-ન્યૂનાધિક વિ. [+સં. મલિ] નહિ ઓછું–નહિ વધુ એવું અન્વય-જ્ઞાન ન. [સં] જાગ્રત સ્વપ્ન અને સુષુપ્તિ એ ત્રણે અન્યક્તિ સ્ત્રી. [સં. અન્ + aff] હોય તેનાથી જુદું બોલવું અવસ્થાઓમાં એના સાક્ષી તરીકે અનુમત ચોથા આત્માનું
એ, “સેટાયર” (બ.ક.ઠા.) (૨) એક અર્થાલંકાર. (કાવ્ય.) જ્ઞાન અન્યા૫ન વિ. સં. અત+પતિ સિવાયના અન્વય-દશેક વિ. [સં.] સંબંધ જણાવનારું
બીજાથી પેદા થયેલું, ક્ષેત્રજ (સંતાન, હરામજાદું અન્વયદર્શ કક્ષર પું. [+સં. મક્ષર, ન] સંબંધ જણાવનારે અન્યોન્ય વિ. સં. મનઃ + અડ, સંધિથી] બીજું બીજે. (૨) અક્ષર, “રેફરન્સ લેટર' એકમેક. (૩) જિ.વિ. પરસ્પર
અવય-દષ્ટાંત (-દુષ્ટાત) ન. [સ.] સાધન હોય ત્યાં સાધ્ય અન્યોન્ય-દ્રોહી વિ. [સ, j] એકબીજાને દ્રોહ કરનારું એટલે સાબિત કરવાની વસ્તુની હયાતી બતાવાય એવા દાખલ. અ ન્ય-નિરપેક્ષ વિ. સિં.] એકબીજાની જરૂર વિનાનું, (તર્ક) સ્વતંત્ર
અવય-પદ્ધતિ સ્ત્રી. [સં.] અનવેષણની એક પદ્ધતિ, સઘળા અ ન્ય-નિઝ વિ. [સં.] પરસ્પર નિષ્ઠાવાળું
દાખલાઓમાં એક જ બીજે સર્વસાધારણ અર્થ મળી આવતા અન્ય-પૂરક વિ. (સં.એકબીજાની પૂરણી કરનારું, હોય તે એ બે અર્થે ધણું કરીને કાયૅકારણ અથવા કાયપરસ્પરની બેટ પૂરનારું
[નારું કારણ સંબંધવાળા સમઝવામાં આવે છે એ પદ્ધતિ, મેથડ અ ન્ય-પષક વિ. [સં.] એકબીજાને પિષણ–બળ આપ- ઑફ એગ્રીમેન્ટ’ (રા. વિ.) (તર્ક.) અ ન્ય-વાચક વિ. [સં.] સર્વનામને એક પ્રકાર. (વ્યા.) અન્વય-પ્રતિજ્ઞા સ્ત્રી. [સં. સિદ્ધાંત, પ્રમેય અન્યોન્ય-વિરોધ ૬. [સં] એકબીજા સાથે વિરોધ અન્વય-બંધ પું. [સ.] શબ્દજ્ઞાનથી ઉત્પન્ન થનાર શાબ્દ અન્ય વિરોધી વિ. સં. ૫.] એકબીજાનો વિરોધ કર- બોધરૂપ એક પ્રકારના અનુભવ. (કાવ્ય.) નારું, શત્રુરૂપ
અન્વય-માન ન. [સં.] સીધું માપ, ડેરેકટ મેઝર' અ ન્ય-સંલ (-સાક્ષ) છે. [સં.] એકબીજાની સાથે અન્વયયુક્ત વિ. [સં.] અનુક્રમવાળું, એક પછી એક એવી
સંવાદ ધરાવતું, સુસ્વર, મેળબંધ, સુસંગત, એકરસ, “હાર્મેન્દ્ર રીતે રહે એવા ક્રમવાળું. (૨) ભાવાર્થવાળું, તાત્પર્ચવાળું નિયસ' (ઉ.કે.)
અન્વય-વેજના સ્ત્રી. સિં.] વાકથમાં ગદ્યના સ્વાભાવિક ક્રમે અ ન્યાત્મક વિ. [+સં. મારમન + ] એકબીજામાં પદોની ગોઠવણી. (૨) એવા ક્રમને સંબંધ સ્પષ્ટ કરનારું નિરૂપણ એકાત્મક, પરસ્પર એકરૂપ, રેસિપ્રેકલ'
અન્વય-વ્યતિરેક પું. [૪] અમુક એક વસ્તુ હોય ત્યાં બીજી અન્યોન્યાખ્યાસ . [+સં. મથ્થા] પરસ્પર કરવામાં વસ્તુ હોવાનું અને ન હોય તો ન હોવાના સંબંધ કે નિયમ.
આવતે આપ, અન્ય કરાતું મિથ્યા આરે પણ (તર્ક.) અ ન્યાભાવ છું. [+ સં. સમાવ] બે વસ્તુઓની તદા- અન્વય-વ્યતિરેક-પદ્ધતિ સ્ત્રી. [સં.] અન્વય. તિરેકને ખ્યાલ
ત્મકતા–તપતાને અભાવ (તર્ક.-ચાર પ્રકારના “અભાવ મળે એવી પદ્ધતિ, સંવાદ અને જુદાપણાની પદ્ધતિ માંને એક)
અન્વય-વ્યતિરેકી વિ. [, .] અવયની વ્યાપ્ત તેમજ અ ન્યાશ્રય પું. [+ સં. માત્ર] એકબીજાને સહારે, વ્યતિરેકની વ્યાપ્તિ એ બેઉવાળું [ઉત્પત્તિનું ન થવાપણું
પરસ્પરને આધાર. (૨) એક વસ્તુના જ્ઞાનને માટે બીજી અન્વય-વ્યભિચાર . સિં. કારણું હોવા છતાં કાર્યની વસ્તુના જાણપણાની જરૂર, સાપેક્ષ જ્ઞાન. (૨) દલીલને એક અવય-વ્યભિચારી વિ. [સ., પૃ.અન્વય-વ્યભિચારવાળું દેવું. (તર્ક.)
અન્વય-વ્યાપ્તિ સ્ત્રી. [સં.] એક હોય ત્યાં બીજ હોયઅ ન્યાશ્રયી વિ. [+ સં., મું.] એકબીજાને આશ્રય કરનારું સાધન હોય ત્યાં સાધ્ય હોય જ એવો સંબંધ. (તર્ક) અન્યોન્યાશ્રિત વિ. [+સં. આશ્રિત] અન્યોન્યાશ્રયે રહેલું અન્વય-સહચાર . [સં.] કારણ હોય તે કાર્ય થાય એ અન્ય તેજન ન. [+સં. ૩ત્તનનો પરસ્પરનું ઉત્તેજન નિયમ, કાર્ય-કારણનું હમેશાં સાથે હોવાપણું. (તર્ક.) અવય ૫. [ સં. અનુ + અa] પાછળ જવું એ, અનુગમન, અવયાગત વિ. [+ સં. માત] વંશપરંપરાથી ઉતરી આવેલું (૨) સંબંધ, “સિકવન્સ'. (૩) વંશ, કુળ. (૪) વાકયરચનાના અયાધાર વિ. [+સં. માયા] ક્રમાનુસારી. (વ્યા). (૨) નિયમ પ્રમાણે એકબીજો પદને સંબંધ જોઈ ક્ત કર્મ વાકયરચના સંબંધી, પદયેજના વિશેનું. (૩) પ્રત્યયરહિતા ક્રિયાપદ અને બીજી પદેની સ્વાભાવિક ક્રમે ગોઠવણી. (વ્યા.). ભાષાકુળમાં એકનું એક સ્થાન પ્રમાણે નામ વિશેષણ ક્રિયાપદ (૫) એક વસ્તુ હોય ત્યાં બીજી વસ્તુનું નિયમે કરીને વગેરેને ભાગ ભજવે એવું (ભાવાનું હોવાપણું), “સિન્ટેકટિકલ’ હોવાપણું, (તર્ક) (૬) પ્રતિજ્ઞા અને અનુમાનને નિયમ-- (ર. મ.) પૂર્વકને સંબંધ. (તર્ક.) [ કરે (રૂ. પ્ર.) વાકયમાં પદેના અન્વયાંતર (-ચાન્તર) ન. [ + સં. અત્તર] અન્ય સંબંધ. સ્વાભાવિક ક્રમ પ્રમાણે પદેની ગોઠવણ કરવી, પદ્યને ગદ્યને (૨) બીજે વંશ(૩) સીધું અંતર, ડિરેકટ ડિસ્ટન્સ’ ક્રમમાં ગોઠવવું. ૦બેસો (-બૅસ-) (રૂ. પ્ર.) પદ્યાત્મક રચનાનું અન્વયી વિ. [સ, .] પાછળ આવી રહેલું, અનુસરીને રહેલું. ગદ્યમાં પદેના સ્વાભાવિક ક્રમે આવી રહેવું. ૦બેસાડવે (બે (૨) સંબંધવાળું. (૩) એક જ વંશનું. (૪) અવયવ્યાપ્તિ
સાડ) (૨.પ્ર.) એ ક્રમને સ્વાભાવિક રૂપમાં ગોઠવી બતાવવા] વાળું. (તર્ક.) અન્વય-ક્રિયા સ્ત્રી, [i] કામ કરવાની સીધી રીત, “ડિરેક્ટ અન્વયે ના.. [સં. + ગુ. ‘એ ત્રીવિ, પ્ર.] –ના પ્રમાણે, પ્રોસેસ'
-ની રૂએ
ભ. કે.-૬ Jain Education International 2010_04