Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 112

અનાશ્રિત
અનાશ્રિત વિ. સં. અન્ + ઞ-શ્રિત] આશરે રહેવાનું જેને નથી મળ્યું તેવું, નિરાધાર
અનાસક્ત વિ. સં. મન + મા-સત] આસક્તિ વિનાનું, નિઃસ્પૃહ, નિહિ
અનાસક્તિ સ્ત્રી. [સં. અન્ + માઁ-fa] આસક્તિ-લગનીના અભાવ, નિઃસ્પૃહતા, નિમે હિતા
અનાસર ત., . ૧. [અર. ‘-સુર્’-તત્ત્વનું બ. વ. ‘અનાસિર્] ઇસ્લામના તત્ત્વજ્ઞાન પ્રમાણેનાં હવા આતશ પાણી અને જમીન એ ચાર મૂળ તત્ત્વ અનાસાહિત વિ. સં. અન્ + અ-સાહિત] પ્રાપ્ત ન કરેલું, ન મેળવેલું, અપ્રાપ્ત
અનાસાદ્ય વિ. [સં. અન્ + આજ્ઞાચ] પ્રાપ્ત કરી ન શકાય તેવું, અપ્રાપ્ય
અનાસિક વિ. [સં.] નાક વિનાનું, નકર્યું. (૨) શ્રીખા નાકવાળું
અનાસૂર, તી ક્રિ.વિ. અચાનક, અજાણતાં અનાસ્થા શ્રી. [ä. અન્ + આયા] શ્રદ્ધાતા અભાવ . (ર) (લા.) અનાદર, અભાવે
અનાત્મય પું. [સં. અન્ + આહ્વă] ગુરુવચનને અભાવ. (જૈન.) (૨) વિ. ગુરુના આદેશ ન સાંભળનાર (જૈન.) અનાસ્વાદિત વિ. સં. અન્ + આવા॰] નહિ ચાખેલું. (ર) (લા.) ભેગન્યા વિનાનું
અનાહત વિ. સં. અન્ + મહત] જેને આઘાત પહોંચાડવામાં નથી આન્યા તેવું. (૨) નહિ ટીપેલું. (૩) પું. શ્વાસ-ઉચ્છવાસ લેતાં થતા શરીરમાંના અંતર્ધ્વનિ, અનહદનાદ. (યોગ.) (૪) ન. શરીરમાં રહેલ મનાતાં છ ચક્રામાંનું બાર પાંખડીનું એ નામનું કાલ્પનિક એક ચક્ર. (તંત્ર.) અનાહત-ચક્ર ન. [સં.] એ જુએ ‘અનાહત(૪).’ અનાહત-નાદ હું. [સં.] જુએ ‘અનાહત(૩).’ અનાહ-પદ ન. ચૌદ આંગળનું માપ (કડિયા-સુતાર વગેરેના ગજ ઉપરનું)
અનાહાર પું. [સં. અન્ + માન્ધાર] આહારને। અભાવ, ઉપવાસ અનાહારી વિ. [સ., પું.] ઉપવાસી. (૨) આહારમાં ન ગણાય તેવું (ખાઘ). (જૈન.)
અનાહાર્યે વિ.સં. અન્ + આહાથ] લઈ જઈ શકાય નહિ તેવું, હરી લઈ જવાય નહિ તેવું. (૨) ખાવા યેાગ્ય નહિ તેવું અનાહિતાગ્નિ વિ. [સં. અન્ + આદિત + અગ્નિ] જેણે વિધિપૂર્વક અગ્નિનું યજ્ઞ-યાગ-હેમ વગેરે માટે સ્થાપન ન કર્યું હોય તેવું
અનાહત વિ. [સ, અન્ + આા-ફૂત] ન લાવવામાં આવેલું, અનિયંત્રિત, વણને તર્યું. (૨) (લા.) ન ધારેલું અનાળ (-ળ્ય) સ્ત્રી. [ર્સ, કન્નાૌ] શ્વાસનળી, ઉનાળ. [ચ(-ઢ)વી (રૂ, પ્ર.) શ્વાસનળીમાં પ્રવાહી કે અન્ન જતાં અમંઝણ થવી] અનિકામ વિ. [સં.] નિશ્ચય વિનાનું. (૨) થાડું, અપ. (જેન.)
અનિકેત, -તન વિ. [સં.] નિવાસ-સ્થાન વિનાનું. (૨) (લા.) સંન્યાસી. (૩) લટકતું, રમતારામ
Jain Education International_2010_04
૬૭
અ-નિયત
અ-નિગાહ સ્રી. [ + ફા.] મીઠી નજરને અભાવ, અવકૃપા,
અનિયા
અ-નિગ્રહ પું. [સં.] પકડનેા અભાવ, મુક્તતા. (૨) સંચમને અભાવ. (૩) ખંડનનેા અભાવ અનિયહ-સ્થાન ન. [સ.] ખંડનને। પ્રસંગ ઊભા ન થાય એવી પરિસ્થિતિ, (તર્ક.)
અ-નિથા સ્વી. [+જુએ ધનધા’.] જુએ ‘અ-મિગાહ’. અનિચ્છ વિ. સં. અન્ + ફ્ઝ્ઝા, ખ.ત્રી.] · ઇચ્છા વિનાનું, નિઃસ્પૃહ
અનિચ્છનીય વિ. સં. મન + જએ ઇચ્છનીય’.] ઇચ્છવા લાયક ન હોય તેવું. (૨) અણગમતું. (૩) અશુલ અનિચ્છા સ્ત્રી. [સં, અન્ + રૂઠ્ઠા] ઇચ્છાને અભાવ, નામરજી, નિઃસ્પૃહતા, (ર) (લા.) નારાજી, નાખુશી અનિચ્છા-વર્તી વિ. [સં., પું.] બીજાંઓની ઇચ્છા કે સત્તા નીચે ન રહેતાં સામૂહિક સ્વાયત સત્તા ધરાવતું, ઍટાનામસ' (ઉ. તે.) અનિચ્છિત વિ. [સં, અન્ + જ અણગમતું. (૩) ન ધારેલું
+
‘ચ્છિત’.] ન ઇચ્છેલું. (૨)
અનિચ્છુ, કવિ. [સં, મન્ + રૂઠ્ઠુ, ૦] ઈચ્છા ન કરનારુ અ-નિત્ય વિ. [સં.] નિત્ય નહિ તેવું, અશાશ્વત, અસ્થાયી, ‘વેરિયેબલ’, (૨) નશ્વર, ક્ષણભંગુર, વિનાશી. (૩) જે રાશિનું મૂલ્ય અથવા જે હિંદુનું સ્થાન બદલાતું રહે તેવું, વિકારી, ઇન્ફોન્સ્ટન્ટ', વેરિયેબલ'. (ગ.)
અનિત્ય-તા સ્રી. – ત્ય ન. [સં.] ક્ષણભંગુરતા, નશ્વરતા અનિદા સ્ત્રી. [દે.પ્રા. મળિવા] અાણપણે કરેલી હિંસા. (જૈન.) (૨)ચિત્તની વિકળતા. (જૈન.)(૩) બેખબરપણું, અજ્ઞાન. (જૈન.) -નિદાન વિ. [સં.] વિ. તપ વગેરેનું અગાઉથી ફળન માગનારું. (જૈન.)
અ-નિદ્ર વિ. [સં.] ઊંધ વગરનું. (ર) (લા.) સાવધ, સાવચેત. (૩) અજ્ઞાનરહેત
અ-નિદ્રા શ્રી. [સં.] ઉજાગરે. (૨) ઉજાગરાના રોગ અનિદ્રાજનક વિ. [સં.] ઊંધ દૂર કરનાર અનિદ્રા-રેગ પું. [સં.] ઊંધ ન આવવાને રેગ અનિદ્રા-શ્રમ પું. [સં.] ઉજાગરાના થાક અનિપુણ વિ. [સં.] હોશિયાર નહિ તેવું, અપ્રવીણ, અકુશળ, (૨) અણઘડ
અ-નિબદ્ધ વિ. [સં.] નાહ.બાંધેલું, ઠ્ઠું, (૨) હળવા પ્રકારનું [નિબંધ (--અન્ય) (રૂ.પ્ર.) હળવા પ્રકારના નિબંધ, લાઇટ-એસે' (આ.ખા.)]
અ-નિમંત્રિત (-મન્ત્રત) વિ. [સં.] જેને નિમંત્રણ આપવામાં નથી આવ્યું તેવું, વણનાતર્યું, તેડાવ્યા વગરનું અનિમિત્ત, ક ક્રિ.વિ. સં.] કારણ વિના, અકારણ અનિમિષ, અનિમેષ વિ. [સં.] આંખને પલકારા પણ ન મારતું હોય તેવું. (૨) (લા.) સાવધાન, સાવચેત અનિયત વિ. [સં.] નક્કી-ચેાક્કસ કરેલું નહિ તેવું, અનિશ્ચિત. (ર) નિયમથી મુક્ત, ‘ફ્રી' (મ. ન.). (૩) ન. જે રાશિનું મૂલ્ય અથવા જે હિંદુનું સ્થાન કોઈ નિયમને અધીન ન હાય તે. (ગ.)