Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 111

અનાયક
અનાયક વિ. [સં.] નાયક-નેતા વિનાનું. (૨) (લા.) અતંત્ર, અવ્યવસ્થિત
અનાયત. વિ. સં. અન્ + માવત] લાંબું નાકે તેવું, ટૂંકું અનાયત્ત વિ. સં. અન્ + માત્ત] તાબે નહિ તેવું, સ્વતંત્ર અનાયાસ ક્રિ. વિ. [સે. અન્+ માવાસ] શ્રમ વિના, મહેનત વિના, સરળતાથી
અનાયુ વિ. સં. અન્+માયુક્] જેને ફરી જન્મ નથી તેવું, કેવળ, તીર્થંકર કૅટિનું. (જેન.)
અનાયુષ્ય ન. [સં. અન્ + આયુક્ત] આવરદાની અછત. (૨) વિ. લાંખા આયુષને નુકસાન કરનારું અનાચેાગિક વિ. [સં. અન્ + મોનિ] આયોગિક –સાવધાન નહિ તેવું, અસાવધ, અસાવધાન, બેદરકાર અનાયેાજિત વિ. [ર્સ, અન્ + આયોનિત] આયોજન કરવામાં નથી આવ્યું તેવું, અનિર્ધારિત
અનાર ન. [ફા.] દાડમ, (ર) દાડમનું ઝાડ, દાડમડી. (૩) દાડમના આકારની દારખાનાની કાઠી
અનાર-કળી શ્રી.[+જુએ ‘કળી'.] દાડમની કળી, દાડમનું બી
અનારત વિ.[ સં. અન્ + મા-ત] ચાલુ, સતત. (૨)ન. સાતત્ય. (૩) અત્યંતાભાવ. (તર્ક.)
અનારબ્ધ વિ. સં. અન્ + આર્ષ] નહિ આરંભેલું, શરૂ ન
કરેલું
અનારવા સ્ત્રી. આંબાની એ નામની એક જાત
અનારથી સ્રી. [મં.] બંગાળાના આંબાની એ નામની એક ઊંચી જાત
અભાવ,
અનારણું ન. ચેાખાના લેાટનું ખનાવાતું એક પકવાન અનારંભ (--રમ્ભ) પું. [સં, અન્ + આરમ્મ] આરંભ ન કરવાપણું. (૨) જીવને ઉપદ્રવ ન કરવા એ, (જૈન.) અનારાગ્ય ન. [સં. મર્+ મો] આરોગ્યના આજારી, માંદગી. (૨) વિ. આજાર, માંદું અનારાયકર વિ. [સં.], અનાર્યકારી વિ. [સં., પું.] માંદગી લાવનારું, તંદુરસ્તી બગાડનારું અનાવ ન. [સં. અન્ + માનવ] ઋજુતાના અભાવ, કુટિલપણું. (૨) વિ. અસરળ, કુટિલ અનાર્તવ ન. [સે, મન્ + માતેવ] સ્ત્રીનું રજસ્વલા થવાનું બંધ થયું એ. (૨) વિ. કમૈાસમનું અનાર્તવા વિ., સ્ત્રી. [×.] રોદર્શન ન થયું હોય તેવી સ્ત્રી અનાર્થિક વિ. સં. અન્ + આષિ] નાણાંની દષ્ટિએ જોતાં નુકસાન કરનાર
અનાવિ. સં. અન્ + માž] ભાનું નહિ તેવું, સૂકું, કેરું
(ર) (લા.) સ્વભાવે કઠાર, લાગણીહીન અનાતા શ્રી. [સં.] ભીનાશના અભાવ, સુકવાણ, (૨) (લા.) સ્નેહના અભાવ, લાગણીના અભાવ અનાર્ય વિ. સં. અન્ + આર્થ] જે આર્ય નથી તે, અસભ્ય. (૨) આર્ય જાતિનાથી જુદું. (૩) જ્યાં આર્યંના વસવાટ નથી તેવું. (૪) (લા.) અસંસ્કારી, મ્લેચ્છ, (૫) દુરાચારી, (૬) અધમ, (૭) નાલાયક. (૮) કુટિલ સ્વભાવનું અનાર્ય-કર્મ ન. [સ.] આર્યને શાબે નહિ તેવું કામ
Jain Education International_2010_04
st
અનાશ્રમી
અના-તા સ્રો., “સ્ત્ય ન, [સં] અનાર્યપણું અનાર્ય-જુષ્ટ વિ. [સં.] અનાર્યાએ સેવેલુંઆચરેલું અનાર્ષ વિ. [સં. અન્ + માર્ય] ઋષિએને લગતું ન હોય તેવું. (૨) અવૈશ્વિક
અનાલસ્ય ન. [ર્સ,અન્ + [ાજસ્થ] આળસના અભાવ, સ્ફૂર્તિ. (ર) વિ. સ્ફૂર્તિવાળું
અનાલંબ (લમ્બ) પું. [સં. મન્ + આવ] અવલંબન-ટેકાના અભાવ. (ર) (લા.) ઉદ્વેગ, વિષાદ. (૩) વિ. ટકા વિનાનું, નિરાધાર
અનાવકાર્ય વિ. સં. અન્ + જએ આવકાર્ય’.] આવકાર
નહિ આપવા જેવું. (૨) (લા.) અણગમતું અનાથ (ત) (-ડલ, સ્ત્ય) સ્ત્રી. [ગુ. ‘અન’ + જુએ ‘આવડત’.] આવડતની ખામી, અકૌશલ
અનાવરણુ ન. [સં. મન્ + આવળ] ઢાંકેલાને ખુલ્લું કરવું એ અનાવરણીય વિ. [સં, મન્ + આવર્૰] ખુલ્લું કરવાને યાગ્ય, ઢાંકી ન રાખવા જેવું
અનાવર્તક વિ.સં. મનુ + આવ૰], અનાવતી વિ. સં. અન્ + આવ†, પું] આવર્તન-કરી આવવાપણું ન પામનારું,
નાન-રિકરન્ટ’
અનાવર્ષણુ ન. [સ, અર્+મા-વ૦] વૃષ્ટિના અભાવ, અના
વૃષ્ટિ
અનાવલું(-ળું) વિ.સં. અન્ન-56-> પ્રા. અન્નનજીક-અનાવલું' ગામ, ત્યાંનું] અનાવળા ગામ ઉપરથી જાણીતી બ્રાહ્મણ જ્ઞાતિનું. (સંજ્ઞા.)
અનાવશ્યક વિ. [સં, અન્ + માવ] આવશ્યક નાકે તેવું, બિનજરૂરી
અનાવશ્યક-તા શ્રી. [સં.] બિનજરૂરિયાત
અનાવિદ્ધ વિ. [સં. મન + આવિ] નહિ વીધેલું, અખંડ, આખું. (૨) (લા.) નિહ ભાંગેલું
અનાવિર્ભૂત વિ. [સં. અન્ + આવિ॰] આવિર્ભાવ ન પામેલું,
અપ્રગટ
અનાવિલ વિ. સં. અન્ + મનેિહ-કાદવવાળું] કાદવ વિનાનું (૨) સ્વચ્છ, ચેાખ્ખુ, (૩) સંસ્કૃત શબ્દ મૂળ સમઝી અનાવળા બ્રાહ્મણોએ સુધારી લીધેલું પેાતાની જ્ઞાતિનું નામ. (સઁજ્ઞા.)
અનાવિષ્કૃત વિ. સં. અન્ + અવિવ] ખુલ્લું ન કરેલું, અપ્રકટિત, તિરોહિત
અનાવૃત વિ. સં. અન્ + આવૃત] નાહૂ વીંટેલું. (૨) નહિ ઢાંકેલું
અનાવૃત-બીજ વિ. [સં.] ખુલ્લા બીજવાળું અનાવૃત્ત વિ. સં. મન + મા-વૃત્ત] પાછું ન વળેલું અનવૃત્તિ સ્ત્રી [ર્સ. અને+માવૃત્તિ] આવર્તનના અભાવ, ફરી આવવું ન પડે એ. (ર) (લા.) મેાક્ષ અનાવૃષ્ટિ સ્ત્રી, [સં. મન્+માવૃષ્ટિ] વર્ષાના અભાવ. (ર) વર્ષાના અભાવને કારણે પડતા દુષ્કાળ અ-નારી વિ. [સં., પું.] નાશ ન પામનારું, અવિનાશી અનાશ્રમી વિ. [સં, અન્ + માશ્રમી, પું.] આશ્રમ વિનાનું. (૨) આશ્રમધર્મ પ્રમાણે નહિ વર્તનારું. (૩) (લા.) પતિત, ભ્ર