Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 108

અનળ
અનળ પું. [સં. મન] જુએ ‘અનલ(૧-૨)' (લા.) પરિતાપ. દુઃખ. (૨) અન્યાય, અનીતિ, અવળાઈ. (૩) ન. અંધારું,
ગેરવ્યવસ્થા
અનંક (અનઙ્ગ) વિ. [સં. અન્ + અન્] નિશાન વિનાનું. (૨) આંકડા વિનાનું, નિરક
અનંક્રિત (અનઙકિત) વિ. [સં. અન્ + ગતૢિત] નિશાની કર્યાં વિનાનું
અતંકુશ (અનક્કુરા) વિ. [સં. વિનાનું, સ્વચ્છંદી
અન્ + મારા] અંકુશ-દાખ
અનંગ (અન) વિ. [સં. ર્ + મTM] અંગવિનાનું, (૨) પું. મનેાભવ, કામદેવ (એને શરીર નથી એવી પૌરાણિક માન્યતા છે.)
અનંગ-અરિ પું. [સં, સંધિ નથી કરી] કામદેવના શત્રુ શિવ,
મહાદેવ
અનંગાર (અન ફ્ર) વિ.[+ સં. યજ્ઞ] અંગારા નથી રહ્યા તેવું, શીતળ
અનંગીકરણ (અનગી) ન., અનંગીકાર (અનઙગી−) પું. [સં. અન્ + 1] અસ્વીકાર અનંગીકૃત (અનગી−) વિ. [સં. અન્ + z[1॰] જેનેા સ્વીકાર કરવામાં નથી આન્યા તેવું, અસ્વીકૃત
or
અનંત (અનન્ત) વિ. [સં, અન્ + અન્ત] અંત વિનાનું, અપાર, ઘણું ઘણું. (૨) અવિનાશી. (૩) પું. વિષ્ણુ-શિવ-બ્રહ્મા --શેષનાગ-બળદેવની એક સંજ્ઞા. (૪) ન. આકાશ. (૫) અનંત સંખ્યા, ‘ઇન્ફિનિટી’.
અનંત-કાય (અનન્ત−) વિ. [સં.] અનંત જીવાવાળું (વનસ્પતિ) વગેરે). (જૈન.)
અનંત-કાલ(-ળ) (અનન્ત) પું. [સં.] જેને છેડા નથી તેવા અવધિ વિનાના કાલ
અનંત-કીર્તિ (અનન્ત-) વિ. [સં.] જેની કીર્તિતા અંત નથી તેવું (ખાસ કરી પરમેશ્વર)
અનંત-નૃત્ય (અનન્ત−) ન. [×.] એક જાતનું સમીકરણ, ઇન્ડિર્મિનેટ ક્વેશન,’
અનંત-કેટિ(−ઢી) (અનન્ત-) વિ. [સં.] અનેક કરોડોની સંખ્યાનું, બેશુમાર
અનંત-ચતુર્દશી (અન્નત−) સ્ત્રી. [સં.], અનંત-ચૌદસ(-શ) (-સ્ય,-શ્ય) સ્ત્રી. ભાદરવા સુદિ ચૌદસ (એ દિવસે અનંત વિષ્ણુની આરાધના ઊજવાય છે.) અનંત-તૃતીયા (અનન્ત-) સ્ત્રી. [સં.] ભાદરવા વૈશાખ અને માગસરની સુદિ ત્રીજ (એ દિવસે પણ અનંત = વિષ્ણુની આરાધના ઊજવાય છે.)
અનંતના દારા (અનન્ત-) પું. [ + જુએ દેારા’.] ભાદરવા સુદિ ચૌદસને દિવસે અનંતની પૂજા કરી જમણે હાથે
આંધવામાં આવતા પ્રસાદી દ્વારા
અનંત-પદ (અન-ત-) ન. [é.] ઘણા પગવાળું જીવડું અનંત-બાહુ (અન્તત-) વિ. [સં.] અનેક બાહુઓવાળું અનંતનું (અનન્ત−) વિ. [+ગુ, સું' ત.પ્ર.] (લા.) અતિ સૂક્ષ્મ, અત્યંત નાનું અનંત-મૂલ(ળ) (અનન્ત−) ન. [સં.] એ નામની એક વેલ,
Jain Education International_2010_04
13
અનાકાંક્ષિત
ઉપલસરી
અનંતર (અનન્તર) વિ. [સં. અન્ + અન્તર] લગાલગ આવેલું, (૨) ક્રિ.વિ. પછી
અનંતરાય (અન-તરાય) વિ. સં. અન્ + અન્તરા] અંતરાય વિનાનું, નિર્વિઘ્ન
અનંત-રાશિ (અનન્ત-) . [સં.] મહુરાશિ. (ગ.) અનંત-રૂપ (અનન્ત-) વિ. [સં.] જેના રૂપના અંત નથી તેવું (પરમાત્મ-તત્ત્વ)
અનંત-વિધ (અનન્ત−) વિ. [સં.] અનેક પ્રકારનું અનંત-વીર્ય (અનન્ત-) વિ. [સં.] જેના વીર્યને પાર નથી તેવું
(પરમાત્મ-તત્ત્વ)
અનંત-વ્રત (અનત~) ન. [સં.] ભાદરવા સુદિ ચૌદસને દિવસે અનંત = વિષ્ણુને ઉદ્દેશી કરવામાં આવતું વ્રત અનંત-શક્તિ (અનન્ત-) વિ. [સં.] જેની શક્તિઓને। પાર નથી તેવું (પરમાત્મ-તત્ત્વ)
અનંત શ્રુઢિ,—ઢી,—ણિ,~ણી (અનન્ત-) સ્રી. [સં.] જે શ્રેણીના પદની સંખ્યા અનંત હેાય તે, ઇન્ફિનિટી સિરીઝ,’ (ગ.) અનંતાકાશ (અનન્તા−) ન. [ + સં, મળાશ, પું. ન.] પાર વિનાનું આકાશ
અનંતાત્મા (અનન્તા-) પું. [ + સં. માત્મા] જેના આત્માના અંત નથી તેવા પરમાત્મા
–
અનંતાનંદ (અનન્તાનન્દ) પું, [ + સં. માનન્ત] અપાર હર્ષ. (૨) જેના આનંદને પાર નથી તેવા પરમાત્મા-પરબ્રહા અનંતાનુબંધી (અનન્તાનુબધી) વિ. [ + સં. અનુ, પું.] કદી જાય નહિ તેવું (દેખ કે દુઃસ્વભાવ). (જૈન.). (૨) કદી છૂટે નહિ તેવા એંધનવાળું, અનંત ભવ બંધાવે તેવું. (જૈન.) અનંતાવકાશ (અનન્તાવ−) વિ. [+ સં. વારા] જેમાં અપાર ખાલી ભાગ છે તેવું (આકાશ) અનંતિમ (અનન્તિમ) વિ. [સં. અન્ + અન્તિમ] જે છેલ્લું નથી તેવું. (ર) વચગાળાનું, મુસદ્દા કે ખરડાના રૂપનું અનંત્ય (અનન્ત્ય) વિ. [સં. અન્ + અન્ત્ય] છેલ્લું નહિ તેવું અનંદ (અનન્દ) પું. [સં.] એ નામના અંતમસથી ઘેરાયેલુંા એક લેક. (ઉપનિષદ.)
અનાકર્ષક વિ. [સં. અન્ + આલ્બે] ખેંચાણ ન કરનારું.
(૨) અમનેાહર અનાકર્ષણ ન. [સં. અન્ + મજ્જૈન] ખેંચાણના અભાવ અનાકલિત વિ. સં, અન્ + અક્ષિતિ] નકળાયેલું, ન જણાચેલું, અલક્ષિત (૨) (લા.) અપરિચિત
અનાકાર વિ. સં. અન્ + h] આકાર વિનાનું, અરૂપ,
નિરાકાર
આનાકારિત વિ. સં. અન્ + આવરિત] નહિ ખેલાવાયેલું અનાકાંક્ષ [અનાકાકક્ષ) વિ. [સં, અન્ + માઽક્ષા, ખ. ત્રી.] આકાંક્ષા વિનાનું, ઇચ્છારહિત
અનાકાંક્ષા (અનાકાક્ષા) સ્રી. [સં. અન્ + -hfsgI] આકાંક્ષાના અભાવ, અનિચ્છા
અનાકાંક્ષિત (અનાકાફક્ષિત) વિ. સં. અન્ + આકૃક્ષિત] જેની આકાંક્ષા કરવામાં નથી આવી તેવું, અનિચ્છિત