Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 106

અભિમાનિ-તા
અનભિમાનિ-તા શ્રી. [સં. અન્ + મિ॰] અભિમાનને અભાવ, નિરભિમાનપણું
અનભિમાની વિ. સં., પું.] અભિમાન વિનાનું અનભિમુખ વિ. [સં. અન્ + અમિ॰] સંમુખ નહિ તેવું. (૨) બીજી તરફ ખેંચાયેલું
અનભિલક્ષિત વિ. [સં. અન્ + અમિ॰] ધ્યાનમાં લીધેલું ન હોય તેવું, ધ્યાન બહાર રહેલું, નજર બહાર રહેલું અનભિવ્યક્ત વિ. સં. ર્ + મિ૰] સ્પષ્ટ રીતે વ્યક્ત નહિ તેવું, અપ્રકટ, ગુપ્ત, ગઢ. (ર) અસ્પષ્ટ, અ ુટ અભિષંગ (-) પું. [સં. અન્ + શ્રમિ॰] આસક્તિને અભાવ, અનાસક્તિ (૨) ફળની ઇચ્છાનેા અભાવ
અનભિષિક્ત વિ. સં. અન્ + મિ૦] મંત્ર ભણીને જેના ઉપર પાણીના છંટકાર નથી કર્યાં-અભિષેક નથી કર્યો તેવું. (૨) જેને ગાદીએ બેસાડવાની વિધિ કરવામાં ન આવી હોય તેવું [અનાસક્તિ અનભિષ્યંગ (-ધ્વ) પું. [+નુ+શ્રામ॰] અનભિષંગ, અનભિહિત વિ. [સં. અન્ + અમિ॰] જેતે વિશે કાંઈ કહેવામાં ન આવ્યું હોય તેવું, અધિત. (૨) વાકયમાં ક્રિયાપદ જેના ઉપર આધાર નથી રાખતું તેવું (કર્તા' કે કર્મ’). (ન્યા.) અનભિહિત-વાચ્ય વિ., પું. [સં.] વાકયમાં કહેવાની વાતને જણાવનારા શબ્દ ખૂટતા હોય-એ જાતના વાકયદેય. (કાવ્ય.) અનભીષ્ટ વિ. [સં. અન્ + f+ + S] ન ઇચ્છેલું. અનિશ્ચિત. (૨) અણગમતું, પ્રિય, નાપસંદ
અનભે સં. મન્ + ગમય, અર્વા. તદભવ] ભય-બીકા અભાવ, નિર્ભયતા. (૨) વિ. ભય વિનાનું, નિર્ભય અનયત વિ. [સં. અન્ + અશ્ર્વત] જેનેા અભ્યાસ કરવામાં ન આવ્યો હોય તેવું, અપર્હિત, અનીત. (ર) મહાવરા વિનાનું [અભાવ. (૨) શિક્ષણના અભાવ અનોસ પું. સં. અન્ + શ્ર્વાસ] અભ્યાસ-આદતને અનબ્યાસી વિ. [સં., પું.] અભ્યાસ વિનાનું, બિન-અનુભવી અનભ્ર વિ. [સં. અન્ + અશ્ર] અભ્ર-વાદળાં વિનાનું, નિરભ્ર (૨) (લા.) સ્વચ્છ
અનમની સ્ત્રી. [જુએ ‘અનમનું' + ગુ. ‘ઈ' સ્ત્રીપ્રત્યય] અન્યમાં પરાવાયેલું મન છે તેવી સ્ત્રી. (ર) મેળ ન હોવાપણું,
વેરભાવ. (૩) (લા.) દિલગીરી, ઉદાસી, શેક અનમનું` વિ. [સં. અર્થ-મનસ્ + ગુ. 'ત.પ્ર.] અન્યમાં પરાવાયેલું મન છે તેવું
અન-મનું? વિ. [+‘મન' + ગુ. ‘ઉં' ત.પ્ર.] મન વગરનું, (ર) (લા.) નાપસંદ, અણગમતું, અણમાનીતું અનમી વિ. [ + જુએ ‘નમવું' + ગુ. ઈ’કું.પ્ર.] કાઈને નમન ન કરનારું, અણુનમ, (૨) કાઈ ને નમતું ન આપનારું, અજિત. (૩) (લા.) અભિમાની, અનમ્ર, મગર અનન્ય વિ, [સં.] નમે નહિ તેવું. (૨) જેને નમવાનું યોગ્ય નથી તેવું. (૩) વળે કે મરડાય નહિ તેવું
1
અનમ્ર વિ. [સં.] નમ્ર નથી તેનું, ડાંડ, ભિન્નજી
અન્નય પું. [સં.] અનીતિ, અન્યાય. (ર) (લા.) અસભ્યતા, અવિવેક, (૩) આઘાત
અનયી વિ. [સં., પું.] અન્યાયી. (૨) દુષ્ટ
Jain Education International2010_04
અતલસ
અ-તરતું વિ. [+જુએ નરતું.'] નઠારું. નહિ તેવું, સારું અનરથ પું. [સં. અર્થ, અર્થા. તાવ.] જુએ ‘અનર્થ.’ અ-નરવુંવિ. [ + જુએ નરવું’.] દુરસ્ત નહિ તેવું, માંદું, રેગી અ-નરવાઈ સ્રી. [ + જુએ નરવાઈ.’] તંદુરસ્તીના અભાવ, માંદગી, આજારી [લિત રીતે વરસતું, મુસળધાર અનરાધાર વિ. સં. અનાધાર દ્વારા] એકધારે વરસતું, અખઅનર્ગલ(−ળ) વિ. [સં, અન્ + l] (લા.) અપાર, પુષ્કળ, બેશુમાર. (૨) અંકુશ વિનાનું, સ્વતંત્ર અનર્થ વિ. અન્ + અર્થ] અમૂલ્ય, બહુ મૂલ્યવાળું અનર્થ્ય વિ. સં. મન + મળ્યું] પૂજવા લાયક નહિ તેવું,
અપૂજ્ય
અનર્થ હું. [સં. અન્ + અર્થ] બેટા અર્થ, ખાટા આશય, ખાટી મતલબ. (૨) અધર્મથી મેળવેલું ધન. (૩) (લા.) જુમ, અત્યાચાર. (૪) પા. (૫) નુકસાન, ઉપદ્રવ, હાનિ અનર્થક વિ. [સં.] અનર્થ કરનારું, હાનિકારક. (૨) નિરર્થક,
વ્યર્થ
અનર્થ કર, અનર્થ-કારક વિ. [સં.], અનર્થ કારી વિ. [સં., પું.] અનર્થ કરનારું, હાનિકારક (૨) ઊલટા અર્થ કરનારું અન-ક્રિયા સ્રી. [સં.] અનર્થ કરનારું કામ. (૨) નિરર્થક કરવામાં આવતું કામ
અનદર્શી વિ.સં., પું.] અનર્થનું દર્શન કરનારું, અનર્થ થશે એવી નજરવાળું. (૨) ભૂંડું ઇચ્છનારું, અહિત ઇચ્છનારું અનર્થ-દ-(-૪૮) પું. [સં.] હેતુ-મતલબ સિવાય કર્મથી દંડાવું એ. (જૈન.) [અટકી જવું એ. (જૈન). અનર્થદું—વિરિત (--દણ્ડ-) સ્ત્રી. [સં.] અનર્થદંડ કરવામાંથી અન-પરંપરા (-પરમ્પરા) સ્રી. [સ.] ઉપરાઉપરી આવતા અનાની લંગાર, એક પછી એક અનર્થાનું આવ્યા કરવું એ, માઠાં કામેાના અખંડ પ્રવાહ, ‘વિશિયસ સર્કલ’ (બ. ક. ઠા.) અનર્થવાદ પું. [સં. અન્ + થૈ૰] અર્થશાસ્ત્ર-નીતિશાસ્ત્રથી જવું બતાવતા સિદ્ધાંત અનર્થવાદિની વિ, શ્રી. [સં.] અનર્થવાદી સ્ક્ર અનર્થવાદી વિ. [સં., પું.] અનર્થવાદમાં માનનારું અનર્થ-શાસ્ત્ર ન. [સં.] અનર્થનું સમર્થન કરનારું શાસ્ત્ર અનર્થશા?ન. [અન્ + ર્યે૦] ખેઢું અર્થશાસ્ત્ર—નીતિશાસ્ત્ર અર્પણ ન. [સં. અન્ + વેળ] અર્પણ કરવું-આપવું નહિ એ અર્પણા સ્રી. [સં. અન્ + અવૅળા] મુખ્ય રૂપથી પ્રતિપાદન કે સામિત ન થવાપણું. (જૈન.) [અસમર્પિત અનર્પિત વિ. સં. + અર્પિત] અર્પણ ન કરેલું, ન આપેલું, અનહૂઁ વિ. સં. મન + મહેં] અપાત્ર, નાલાયક. (૨) અણુઘટતું, અજુગતું, અપેાગ્ય
અનલ પું. [સં.] અગ્નિ. (ર) (લા.) ગુસ્સા, ક્રાય. (૩) ન. એક કાલ્પનિક પક્ષી (હંમેશાં આકાશમાં જ રહેનારું મનાતું) અનલ-પંખી (પšખી) ન. [ + જુ‘પંખી.] જુએ ‘અનલ(૩).’
અનલ-પ્રભા સ્ત્રી. [સં.] અગ્નિની પ્રજ્વલિત કાંતિ અનલ-અંધુ (-બન્ધુ) પું. [સં.] અગ્નિને મિત્ર-વાયુ અનલસ વિ. સં. અન્ + અલ્લ] આળસુ નહિ તેવું, સ્ફૂર્તિવાળું