Shabdaratnamahodadhi Part 1

SR No.: 016067
Original Sutra Author: N/A
Author: Muktivijay, Ambalal P Shah
Publisher: Vijaynitisurishwarji Jain Pustakalaya Trust Ahmedabad
Publication Year: 2005
Total Pages: 864
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 23 MB

Page 118

अनियताङ्क – अनिलान्तक ]
સનિયતાનૢ ત્રિ. (ન નિયતઃ અદ્દો યસ્મિન્) જે ગણતરીમાં નિયત અંક નથી.
शब्दरत्नमहोदधिः ।
અનિયતાત્મન્ પુ. (નિયત આત્મા યસ્ય) જેનો આત્મા મન વશમાં ન હોય તે.
અનિયન્ત ત્રિ. (ન. નિયત્રમાં યસ્ય) અસંયત, સ્વતંત્ર, અનિયંત્રિત.
अनियन्त्रित त्रि. ( न नियन्त्रितः ) ૧. અનિયમિત, ૨. ઉચ્છંખલ.
અનિયમ પુ. (7 નિયમઃ) નિયમનો અભાવ, નિયંત્રણ, અનિશ્ચય, અનુચિત આચરણ.
અનિ ત્રિ. (ન સ્ફુરવિતું રાયતે ફરિવઃ) પ્રેરણા કરવાને
અશક્ય.
અનિર 7. (7 ફેરવતું શયતે હ્રસ્વઃ) અક્ષરહિત, દરિદ્ર.
અનિા સ્ત્રી. (નાસ્તિ ફરા અનં યસ્યાઃ) જેનાથી અન્ન પાકતું નથી તે, અતિવૃષ્ટિ, અનાવૃષ્ટિ વગેરે. અનિરાળ ન. (ન નિરારમ્ નિરાકરણનો અભાવ, સમાધાન નહીં તે.
અનિાવૃત્ત ત્રિ. (ન નિરાકૃતમ્) ૧. નહિ નિરાકરણ
કરેલ, ૨. નહિ અટકાવેલ, ૩. નહિ તિરસ્કાર કરેલ. अनिरुक्त त्रि. (न निरुक्तम् निष्क्रान्तं अवयवार्थः
અવયવાર્થો યેન) વિશેષ સ્વરૂપે કરીને જેનું નિર્વચન ન કર્યું હોય તે, સ્પષ્ટરૂપે કહ્યું ન હોય તે, જેની પરિભાષા સ્પષ્ટ ન હોય તે.) અનિરુદ્ધ પુ. (ન જેનાપિ યુદ્ધે નિરુદ્ધઃ) ૧. ઉષાનો પતિ, પ્રદ્યુમ્નનો પુત્ર, ૨. વિષ્ણુ, ૩. ચિત્તનો અધિષ્ઠાતા દેવ.
અનિરુદ્ધ ત્રિ. (ન જેનાપિ યુદ્ધે નિરુદ્ધ:) ૧. જેનો માર્ગ કોઈએ રોક્યો ન હોય તે, સ્વતંત્ર, ઉખલ, ૨. ગુપ્તચર.
અનિન્દ્વપથ ન. (ન નિરુદ્ધ: પન્થા યંત્ર) આકાશ. અનિરુદ્ધમાવિની સ્ત્રી. (અનિરુદ્ધસ્ય માવિની) બાણાસુરની પુત્રી, ઉષા.
અનિરુદ્ધપ્રજ્ઞ પુ. (નિરુદ્ધા પ્રજ્ઞા યસ્ય) જેની બુદ્ધિ ક્યાંય પણ સ્ખલિત ન થાય એવા તીર્થંકર કેવળી આદિ.
નિર્રાત ત્રિ. (7 નિર્રાત:) અનિશ્ચિત, નહીં પ્રાપ્ત થયેલ. અનિર્ણય પુ. (ન નિર્ણયઃ) નિશ્ચયનો અભાવ, અનિશ્ચય
७१
અનિર્મીત ત્રિ. (ન નિષ્કૃતમ્) નિર્ણય ન કરેલ. अनिर्दश त्रि. ( न निर्गतानि दश दिनानि यस्य डच्) જેના નથી વીત્યા દશ દિવસ તે. અનિર્દશાહ ત્રિ. (અનપાતવશાહ:) ઉપરનો અર્થ. અનિર્દેશ્ય ત્રિ. (ન નિર્દેશ્યમ્) ૧. જેનો નિર્દેશ ન થઈ શકે તે, અવર્ણનીય, અપરિભાષણીય.
|
અનિર્દેશ્ય ન. (ન નિર્દેશ્યમ્) નિર્વિશેષ, પરમાત્મા,
પરબ્રહ્મ.
અનિિિત ત્રિ. (ન નિર્ભ્રાતિઃ) અનિશ્ચિત, જેનો કોઈ નિર્ણય ન થયો હોય તે.
=
અનિર્ભર ત્રિ. (ન નિર્મરમ્) થોડું, જરા. અનિર્મત્ત ત્રિ. (ન નિર્મō:) સ્વચ્છ નહિ, મલિન. ગનિર્માલ્યા સ્ત્રી. (ન નિર્માલ્યા) તે નામની એક ઔષધિ. अनिर्वचनीय पु. ( निर्वचनम् निरुक्तिः लक्षणादिना જ્ઞાપન) જેનું સ્વરૂપ અમુક પ્રકારનું છે એમ ન કહી શકાય તે પરમાત્મા. अनिर्वचनीय न. ( सत्त्वासत्त्वाभ्यामेकतररूपेण वक्तुમાલ્યે) વેદાન્તમતમાં · જગત, અજ્ઞાન. अनिर्वचनीयसर्वस्व न. ( अनिर्वचनीयं सर्वस्वं यस्य ) શ્રીહર્ષ કવિએ રચેલો ખંડનખાદ્ય નામનો એક ગ્રંથ, જેમાં સર્વ પદાર્થો ઇદ રૂપે નિર્વચન કરવાને માટે અશક્ય છે એમ નિશ્ચિત કર્યું છે. અનિર્વાહ પુ. (ન નિર્વાહ:) નિર્વાહનો અભાવ અનિવૃત્ત: ત્રિ. (ન નિવૃત્ત:) દુઃખી, અશાંત. અનિવૃત્તિ સ્ત્રી. (ન નિવૃત્તિઃ) સ્વચ્છંદપણાનો અભાવ, દરિદ્રપણું, બેચેની, વિકલતા.
અનિવૃત્તિ પુ. (ન નિવૃત્તિ: યસ્ય) દરિદ્ર મનુષ્ય વગેરે. અનિર્દેવ પુ. (ન નિર્વે:) વૈરાગ્યનો અભાવ, અસંતોષ,
અવૈરાગ્ય.
સનિ પુ. (અન્ ચ્) ૧. વાયુ-વા, ૨. ગત ચોવીસીના ભરતક્ષેત્રના એકવીસમા તીર્થંકર, ૩. વિષ્ણુ, ૪. આઠ વસુમાંનો પાંચમો વસુ, પ. શરીરમાં રહેલો ધાતુનો ભેદ. અનિન પુ. (અનિત્યં વાતોમાં હૅન્તિ ન્) બહેડાનું
ઝાડ.
અનિસલ પુ. (નિસ્ય સવા ટર્) અગ્નિ. અનિાત્મન પુ. (નિરુત્સ્યાત્મનઃ) વાયુનો પુત્ર, હનુમાન. અનિાન્ત પુ. (અનિરુસ્ય અન્તઃ) વાયુરોગનો નાશ ક૨ના૨ તે નામની એક (જીયાપુતિ નામે) ઔષધિ.