Page Text
________________
धितौ ॥१४८६॥
४०
६८२ अभिधानचिन्तामणिनाममाला
[सामान्यकाण्डः-६ त्वक्ष्यते स्म त्वष्टः । 'त्वक्ष(त्वक्षु) तनूकरणे '(भ्वा.प. स्यूतमूतमुतं च तन्तुसन्तते ॥१४८७॥ से.), क्तः, संयोगान्तलोपः । ३ तक्ष्यते स्म तष्टः । 'तक्ष(तक्ष) तनूकरणे '(भ्वा.प.से.), क्तः, संयोगान्तलोपः ।
१ सीव्यते स्म स्यूतम् । 'षिवु तन्तुसन्ताने' त्रीणि त्वष्टस्य । 'छोलिङ' इति भाषा ॥
(दि.प.से.), क्तः, ‘च्छ्वो शूट्-'६।४।१९ ॥ इत्यूठ, वलि लोपः । २ ऊय्यते स्म ऊतम्। 'ऊयी तन्तुसन्ताने '(भ्वा.
आ.से.), क्तः, वलि लोपः । ३ ऊयते स्म उतम् , १ विध्यते स्म विद्धः । 'व्यध ताडने'(दि. पञ्चमस्वरादिः । 'वेञ् तन्तुसन्ताने '(भ्वा.प.अ.), क्तः, प.अ.), क्तः, 'ग्रहिज्या- '६।१।१६ ॥ इति सम्प्रसारणम्, 'ग्रहिज्या-'६।१।१६ ॥ इति सम्प्रसारणम् । ४ तन्तुभिः तत्र । २ छिद्रयते स्म छिद्रितम् । छिद्रधातोः (चु. सन्ततं विस्ततम तन्तसन्ततम. तत्र । चत्वारि स
उ.से.), क्तः। छिद्रं सञ्जातमस्येति वा । ३ वेध्यते स्म 'सीविठं'' इति भाषा ॥१४८७॥ १० वेधितम् । 'विध विधाने '(तु.प.से.), णिजन्तः, क्तः । त्रीणि वेधितस्य ॥१४८६॥
पाटितं दारितं भिन्ने सिद्ध निर्वृत्तनिष्पन्नौ
१ पाट्यते स्मै पाटितम्। 'पट विस्तारे'( ), १ सिद्ध्यति स्म सिद्धम् । 'षिध शास्त्रे णिजन्तः, क्तः । २ दार्यते स्म दारितम् । 'द विदारणे' माङ्गल्ये च'(भ्वा.प.से.), क्तः, तत्र । २ निर्वर्तते स्म (व्या.प.से.), ण्यन्तात् क्तः । ३ भिद्यते स्म भिन्नम् । निर्वृत्तम् । निपूर्वः 'वृतु वर्तने'(भ्वा.आ.से.), क्तः । 'भिदिर् विदारणे'(रु.उ.अ.), क्तः, 'रदाभ्याम्-'८।२४२॥ ३ निष्पद्यते स्म निष्पन्नः । ‘पद गतौ'(दि.आ.अ.), इति नत्वम्, तत्र । त्रीणि पाटितस्य ॥ क्तः। त्रीणि निष्पत्रस्य ॥ विलीने द्रुतविद्रुतौ ।
विदरः स्फुटनं भिदा ।
१ विदारणं विदरः । 'द विदारणे'(क्या.प.से.), १ विलीयते स्म विलीनम् । 'ली द्रवीकरणे'
'ऋदोरप्'३३ ५७॥ । २ स्फुट्यते स्फुटनम् । 'स्फुट २० (चु.उ.से.), क्तः, 'स्वादय ओदितः '(गणसू-८।२।४५॥)
विकसने '(तु.प.से.), ल्युट, कुटादित्वाद् गुणाभावः । ३ ५० इति निष्ठानत्वम्, तत्र । २-३ द्रवति स्म द्रुतः ।
भेदनं भिदा । 'षिद्भिदादिभ्योऽङ्'३।३।१०४॥ । त्रीणि (विद्रवति स्म विद्रुतः)। 'द्रु गतौ'(भवा.प.अ.), क्तः ।।
'विदरस्य । 'फाडणउँ' इति भाषा ॥ त्रीणि विद्रुतस्य घृतादेः ॥ उतं प्रोते
अङ्गीकृतं प्रतिज्ञातमूरीकृतोरुरीकृते ॥१४८८॥ ____१ ऊयते स्म उतम्, पञ्चमस्वरादिः । 'वेञ् तन्तु- संश्रुतमभ्युपगतमुररीकृतमाश्रुतम् । सन्ताने '(भ्वा.प.अ.), क्तः, 'ग्रहिज्या-'६।१।१६ ॥ इति सम्प्रसारणम्। “ऊयी तन्तुसन्ताने'(भ्वा.आ.से.), अस्मात सङ्गीण प्रतिश्रुतं च क्तः। 'ऊदि(ईदि)त्वान्निष्ठायामनिट्त्वम्''[मा.धातुवृत्तिः,
१ अनङ्गमङ्गं क्रियते स्म अङ्गीकृतम् । कक्षीभ्वादिः, धातुसं-३१५] इति माधवः षष्ठस्वरादिमाह । २ कृत-स्वीकृते अपि । २ प्रतिज्ञायते स्म प्रतिज्ञातम् । ३ ३० प्रोयते स्म प्रोतम् । प्रपूर्वः 'वेञ् तन्तुसन्ताने '(भ्वा. ऊरीक्रियते स्म ऊरीकृतम्, दीर्घादि । ४ एवम् उरु
प.अ.), क्तः, तत्र । द्वे 'प्रोया' इति ख्यातस्य ॥ रीकृतम्, ह्रस्वादिह स्वोकारमध्यश्च । ७ उररीकृतम्,
१. 'तक्षू त्वक्षू तनूकरणे' इति क्षीरतरङ्गिण्यादयः ॥ २. '-उ' इति१, 'छोली' इति३॥ ३ 'वि-' इति१.३॥ ४ 'वि-' इति१.२.३ ॥ ५. तुलनीयोऽमरकोषः३।१।१००॥ ६ 'लि' इति५॥ ७ 'लिङ् विलयने' इति३॥, 'लीङ् श्रेषणे'(दि.आ.अ.)इति युक्तः ॥ ८ इतोऽग्रे ३प्रतौ 'निर्वृत्तं' इति दृश्यते॥ ९. कोष्ठान्तर्गतपाठः १.३.४.५ प्रतिषु नास्ति ॥ १०. इतोऽग्रे ३प्रतौ ‘एवं विद्रुतः' इति दृश्यते ॥ ११. 'उ-' इति१.३ ॥ १२. '-ने' इति३॥ १३. '-यो' इति१, 'उ' इति३, '-यौ' इति४॥ १४ '-' इति१.४.५ ॥ ५ १प्रतौ नास्ति ॥ १६. 'विदा-' इति१॥ १७ -णो' इति३, 'पाडणौ' इति४, --हौं' इति५॥ १८. '-दिः' इति१.३.५॥ १९. 'उर-' इति१.५॥ २०. '-दिह्र-' इति३॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016065 |
| Book Title | Vyutapatti Ratnakarakalita Abhidhan Chintamani Nammala |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | |
| Publisher | Rander Road Jain Sangh |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 1098 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |