Page Text
________________
१४७३-१४७८ ] व्युत्पत्तिरत्नाकरकलिता
६७७ स्म हीनम् । 'ओहाक् त्यागे'(जु.प.अ.), क्तः, 'घुमास्था- ततः क्तः ॥१४७६ ॥ ९ अन्तर्धत्ते स्म अन्तर्हितम् । धाजः गापाजहातिसां हलि'६४६६ ॥ इतीत्वम् । ६ धु: सौत्रः, क्तः, 'दधातेर्हि ७४४२ ॥ इति हिः। १० एवं तिरोधत्ते स्म विधूयते विधुतम्, पञ्चमस्वरमध्यम् । षट् त्यक्तस्य ॥ तिरोहितम्। दश संवीतस्य । 'ढांकिउं ' इति भाषा ॥ विन्नं वित्तं विचारिते ॥१४७५॥
अन्तर्धिस्त्वपवारणम् । १-२ विद्यते विन्नम् । 'विद विचारणे'(रु. छदनं व्यवधान्तर्धापिधानस्थगनानि च ॥१४७७॥ आ.अ.), क्तः, 'नदविदोन्दत्राघ्राहीभ्योऽन्यतरस्याम्'८।२।। ५५ ॥ इति वैकल्पिको द:(न:)। दत्वाभावे (नत्वाभावे) वित्तम्। ३ विचार्यते विचारितम् । 'चर गतौ'(भ्वा.प.से.),
१ अन्तर्धानम् अन्तर्धिः, पुंसि । अन्तर्पूर्व: णिजन्तः, क्तः, तत्र। त्रीणि विचारितस्य ॥१४७५॥
'डुधाञ् धारणे'(जु.उ.अ.), 'उपसर्गे घोः कि:'३.१३।१२।।
'आतो लोप इटि च'६४।६४॥ इत्यालोपः, 'अन्तरपरि१० अवकीर्णे त्ववध्वस्तम्
ग्रह'१४।६५ ॥ इति गतित्वे 'कुगतिप्रादयः '२।२।१८॥ इति ४० १ अवकीर्यते स्म अवकीर्णम् । अवपूर्वः ‘क समासः । २ अपवार्यते अपवारणम् । 'वृजे आच्छाविक्षेपे'(त.प.से.), 'ऋत इद्धातोः'७।१।१००॥, 'हलि च' दने '(चु.उ.से.), चुरादिणिजन्ताद् ल्युट् । ३ छाद्यते ८।२७७ ।। इति दीर्घः, 'रदाभ्याम्-'८१२४२ ।। इति नत्वम्, छदनम् । 'छद अपवारणे'(चु.उ.से.), णिजन्तः, ल्युट्, तत्र। २ अवध्वस्यते स्म अवध्वस्तम्। अवपूर्वः 'ध्वंसु
'छादेपेऽद्युपसर्गस्य'६।४।९६ ॥ इति [योगविभागाद्] अध:पतने '(भ्वा.आ.से.), क्तः, 'अनिदिताम्-'६४।२४॥ ह्रस्वत्वम् । ४ व्यवधानं व्यवधा । व्यवपूर्वाद् दधाते: इति न्लोपः । द्वे 'विखेरिया' इति ख्यातस्य ॥
'आतश्चोपसर्गे'३।३।१०६ ॥ इत्यङ्, [टाप्] । ५ एवं
[अन्तर्धा । अङ्, टाप् । ६ पिधीयते पिधानम् । ७ संवीते रुद्धमावृतम् ।
स्थग्यते स्थगनम् ॥१४७७॥ ८ व्यवधीयते व्यवधा७६।
नम् । सर्वत्र ल्युट्]। ९ तिरोधीयते तिरोधानम् । नव
अन्तर्धेः । 'ढांकण' इति भाषा ॥ अन्तर्हितं तिरोहितम्
दर्शितं तु प्रकाशितम् । १ संवीयते स्म संवीतम् । संपूर्वः 'व्येञ् संवरणे'(भ्वा.उ.अ.), क्तः, 'ग्रहिज्या-'६।१।१६॥ इति सम्प्रसा
. आविष्कृतं प्रकटितम् रणम्, तत्र । २ रुध्यते स्म रुद्धम् । रुधेः क्तः । ३ १ दर्शाते स्म दर्शितम् । दृशेर्णिजन्तात् क्तः । आवियते स्म आवृतम् । 'वृञ् वरणे'(स्वा.उ.से.), क्तः। २ प्रकाश्यते स्म प्रकाशितम् । 'काश दीप्तौ'(भ्वा. ४ एवं संवृतम्। ५ अपिधीयते स्म पिहितम् । अपि- दि.आ.से.), णिजन्तः, क्तः । ३ आविष्क्रियते स्म पूर्वाद् दधाते: क्तः, 'दधातेर्हिः७४।४२॥, 'वष्टि भागरिः' आविष्कृतम् । प्रादुष्कृतमपि । ४ प्रकट्यते स्म प्रकटि[]अनेनाऽपेरकारलोपः । ६ छाद्यते छन्नम् । 'छद अप
तम् । 'कटे वर्षावरणयोः'(भ्वा.प.से.), क्तः । चत्वारि वारणे'(चु.उ.से.), णिजन्त:, 'वा दान्तशान्त-७।२।२७॥ प्रकटाकृतस्य ॥ इत्यादिना साधुः । पक्षे छादितमपि । ७ स्थग्यते स्थ
उच्चण्डं त्ववलम्बितम् ॥१४७८॥ गितम् । 'स्थग अपवारणे'( ), क्तः । ८ अपवार्यते १ उच्चण्डते उच्चण्डम् । 'चण्ड बहिःकोपे' ६० ३० अपवारितम् । 'वृञ् आच्छादने '(चु.उ.से.), णिजन्तः, ( ), पचाद्यच् । केचित्तु- "उच्चण्डं जानुलम्बि च"["]
२०
१. 'स्रन्सु ध्वन्सु भ्रन्शु अवस्रंशने' इति स्वामी, 'स्रन्सु भ्रन्शु ध्वन्सु अध:पतने, अवस्रंसने च' इति मैत्रेयः, 'स्रंसु ध्वंसु भ्रंसु अवस्रंसने' इति सायणः॥ २. 'चापि-' इति४॥ ३ 'सम्प्रसारणे' इति१॥ ४ 'हगे हृगे ठगे स्थगे संवरणे' इति स्वामी, 'हगे हगे षगे ष्ठगे ('ष्टगे' इति सायणमते) संवरणे' इति मैत्रेयसायणौ ॥ ५ 'आवरणे' इति क्षीरतरङ्गिण्यादयः ॥ ६ इतोऽग्रे १.२.४प्रतिषु 'वा' इति दृश्यते ॥ ७. '-उ' इति१, '-यउ' इति३॥ ८ 'अन्तःपू-' इति५॥ ९. इतोऽग्रे ४.५ प्रत्योः 'वृञ् वरणे' इति दृश्यते ॥ १०. 'चडि कोपे' इति क्षीरतरङ्गिण्यादयः ॥ ११. द्र. अम.क्षीर.३१५८३ ॥, पृ.२५३॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016065 |
| Book Title | Vyutapatti Ratnakarakalita Abhidhan Chintamani Nammala |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | |
| Publisher | Rander Road Jain Sangh |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 1098 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |