Page Text
________________
१२९५-१२९८] व्युत्पत्तिरत्नाकरकलिता
५९७ इति माधवः । ३ शल्यानि किरति विक्षिपति शल्यकः, गौधेयोऽन्यत्र पुंस्त्रीलिङ्गः, अन्तस्थाद्यमध्यः । 'कृ विक्षेपे'(तु.प.से.), १ दुष्टादन्यत्र गोधाया अपत्यं गौधेयः । शुभ्रादि- ३० 'अन्येभ्योऽपि(अन्येष्वपि) दृश्यते'३।२।१०१॥ इति डः । त्वाद् ढक, 'आयनेयी-७।१।२॥ इति ढस्य एयादेशः । ४ श्वानं विध्यति श्वावित् । 'व्यध ताडने '(भ्वा.प.अ.), टादन्यस्मिन् गोधासुते शोभने 'गौधेयः' इति नामैकम्)। सम्पादित्वात् क्विप् , 'नहिवृति[वृषि] व्यधिरुचि-'६।३।
मुसली गोधिकागोलिके गृहात् ॥१२९७॥ ११६ ॥ इति दीर्घः । श्वाविधौ, श्वाविध इत्यादि । सेहलानामानि चत्वारि ॥
माणिक्या भित्तिका पल्ली कुड्यमत्स्यो गृहोलिका। तच्छलाकायां शललं शलमित्यपि ॥१२९६॥ १ मुस्यति संशयं खण्डयति शुभाशुभसूचकत्वाद् १ तस्य श्वाविधो लोमशलाकायाम् , शलति शल- मुसला ।
मुसली । 'मुस खण्डने'(दि.प.से.), वृषादित्वात् कलच्, १० लम् , त्रिलिङ्गः । 'शल गतौ'(भ्वा.प.से.), वृषादित्वात्
'जातेर[स्त्रीविषयाद]योपधात् '४।१।६३ ॥ इति ङीष् ।
"मुषली मूर्धन्यमध्याऽर्पि"[] इति वर्णदेशना । २-३ गृहाद् कलच् , स्त्रियां गौरादित्वाद् ङीषि शलली । मिश्रास्तु
गृहशब्दाद् गोधिकागोलिके योज्यते, तेन गृहस्य गोधेव "शललस्तु नृशण्ढयो:"[ ] इत्यमरमालोक्तेरुभयलिङ्गता
गृहगोधिका । इवार्थे कन्, 'प्रत्ययस्थात्-७।२।४४ ॥इती- ४० माहुः । (२ शलति शलम् । 'शल गतौ'(भ्वा.प.से.),
त्वम् । गृहं गुडति गृहगोलिका । गुडधातोः ‘ण्वुल्पचाद्यच ।) सींसोलीयताम्नी द्वे ॥१२९६॥
तृचौ'३।१।१३३॥ इति ण्वुल् ॥१२९७॥ ४ माणिक्यमगोधा निहाका
स्त्यस्या माणिक्या । अर्शआदित्वादच् । शिरोमणियुक्त१ गुध्यति परिवेष्टयति गोधा । 'गुध परिवेष्टने' त्वात् । ५ भित्तो कायति शब्दायते भित्तिका । 'कै (दि.प.से.), पचाद्यच, टाप् । “भिदादित्वादङि गणे गोधी' शब्द '(भ्वा.प.अ.), 'अन्येभ्योऽपि(अन्येष्वपि)-'३।२। [मा.धातुवृत्तिः, दिवादिः, धातुसं-१३] इति माधवः । २
१०१॥ इति डः । ६ पल्लति गच्छति पल्ली । 'पल्ल नितरां जहाति निहाका । 'ओहाक् त्यागे'(जु.प.अ.),
गतौ'( ), अच्, गौरादिः । ७ कुड्ये मत्स्य इव कुड्य२० 'इण्भीकापा-'(उणा-३२३)इत्यादिना बाहुलकात् कः । एतौ ।
मत्स्यः । ८ गृह्णाति क्षुद्रजन्तून् गृहोली । 'गृह्यादिभ्यः
(ग्रह्याद्भ्यः) कित् '(हैमोणा-४९४) इत्योलः, स्वार्थे कनि पुंध्वजेऽपि । स्त्रीलिङ्गावेव । गोहनाम्नी द्वे ॥
ग्रहोलिका । घिरोलीनामान्यष्टौ ॥ गौधेरगौधारौ दुष्टतत्सुते । स्यादञ्जनाधिका हालिन्यञ्जनिका हलाहलः १ गोधाया दुष्टमपत्यं गौधेरः । 'गोधाया क्'
॥१२९८॥ ४।१।१२९ ।।, 'किति च'७।२।११८ ॥ इति वृद्धिः । २ १ अञ्जनेनाऽधिका अञ्जनाधिका । २ हलत्यवश्यं गोधाया दुष्टमपत्यं गौधारः। 'आरगुदीचाम्'४।१।१३०॥ हालिनी । 'हल विलेखने'(भ्वा.प.से.), आवश्यके णिनिः । इत्यारक् , 'किति च'७।२।११८ ॥ इति वृद्धिः । तस्या ३ अञ्जयत्यञ्जनी । 'अञ्जू व्यक्त्यादौ '(रु.प.वे.), नन्द्यादिगोधायाः सुतस्तत्सुतः, दुष्टश्चासौ तत्सुतश्च दुष्टतत्सुतः, तत्र। त्वाल्ल्युः, स्वार्थे कनि अञ्जनिका । ४ हलति न हलति द्वे गोधाया दुष्टापत्यस्य ॥
च हलाहलः । आंजणीनामानि चत्वारि ॥१२९८॥ १. '-प्यति' इति३॥ २ इतोऽग्रे १.२.४प्रतिषु 'कृ विक्षेपे' इति दृश्यते ॥ ३ ५प्रतौ नास्ति ॥ ४ '-ते' इति३॥ ५ 'साठना-' इति२॥ ६ -ष्' इति३॥ ७ द्र.पदचन्द्रिका, भा-२, सिंहादिवर्गः, शूो-२२२, पृ.२८४॥ ८ द्र. रामाश्रमी२५७॥, पृ.२४२॥ ९ कोष्ठान्तर्गतपाठ: १.३.४.५ प्रतिषु नास्ति ॥ १०. 'सि-' इति४॥ ११. '-लीया-' इति१.३॥ १२. "गोधा-भिदादिपाठाद् अङि गुणः' इति मा.धातुवृत्तौ, पृ.४०५॥ १३. '-य' इति१॥ १४. 'आयि-' इति२.४.५ ॥ १५. कोष्ठान्तर्गतपाठः १.२.४.५प्रतिषु नास्ति ॥ १६. '-ध्योऽपि' इति३॥ १७ द्र. टीकासर्वस्वम्, भा-२, २५॥१२॥, पृ.२२६ ॥, तत्र-"वर्णदेशनायां 'मूर्धन्यमध्योऽपि मुषलो दृश्यत' इत्युक्तम्" इति दृश्यते॥ पदचन्द्रिका, भा-२, सिंहादिवर्गः, श्री-२२७, पृ.२९२ ॥, तत्र-"मूषली मूर्धन्यमध्या च इति वर्णदेशना" इति दृश्यते ॥ १८ '-ज्यते' इति१॥ १९. '-ते' इति ॥ २०. 'पलति' इति३॥ २१. इतोऽग्रे ४प्रतौ, ५प्रतेष्टिप्पण्यां च 'गिलोई' इति दृश्यते ॥ २२. ४.५प्रत्यो स्ति ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016065 |
| Book Title | Vyutapatti Ratnakarakalita Abhidhan Chintamani Nammala |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | |
| Publisher | Rander Road Jain Sangh |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 1098 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |