Page Text
________________
१२७२-१२७७ ]
बन्धनं दाम सन्दानम्
3
१ बध्यतेऽनेन बन्धनम् । 'बन्ध बन्धने' (क्र्या. प.अ.) करणे ल्युट् । २ दीयते रक्ष्यतेऽनेन, द्यति वा दाम, स्त्रीक्ली । ' - मनू (-मनिन्) (उणा - ५८४) इति मन् अजा तु छार्गिका मजा सर्वभक्षा गलस्तनी ' (मनिन्) । स्त्रियां दार्मा, दामानौ इत्यादि । क्लीबे दाम, दामनी इत्यादि । ३ सन्दीयते रक्ष्यतेऽनेन सन्दानम् । 'दे पालनें ' (भ्वा.आ.अ.) करणे ल्युट् त्रीणि बन्धनरज्जोः ॥ पशुरज्जुस्तु दामनी ॥१२७४ ॥ १ पशूनां बन्धनाय रज्जुः पशुरज्जु, यति १० दामनी, पृषोदरादिः । ङीबन्तो नदीवत् । "" नित्यं संज्ञा - च्छन्दसो: '४ ।१ । २९ ॥ [ इति ] ङीष् " [ अम. क्षीर. २।९।७३ ॥ ] इति क्षीरस्वामी । " सन्दानं दामनी दाम पशूनां बन्धनम् "[ हलायुधकोशः २ ॥ २७७ ॥ ] इति हलायुधः । " पशुबन्धनरज त्रयः "[ ] इति वट्टीका चाऽभेदेनाऽऽह । एक पशुबन्धनरज्जो ।।१२७४ ॥
॥ इति गवाधिकारः ॥
व्युत्पत्तिरत्नाकरकलिता
Jain Education International
५८७
गन्ध) अर्दने' (भ्वा.आ.से.), चुरादिणिजन्तः 'एरच् ' ३ । ३ ५६ ॥ वस्तः । ७ स्पृशतीति पशुः, प्रागुक्तः (श्ले१२१६ ) । सप्त अजस्य ||
।।१२७५ ।।
१ अजति गच्छ प्रायेणोन्नतप्रदेशमिति अजा । 'अजाद्यताम् ४ १ १४ ॥ २ छ्यति पत्रादिकमिति छागी । ‘जातेरस्त्री-’४।१।६३ ॥ इति ङीष् स्वार्थे कनि, 'केऽणः ' ७ १४ ॥ १३ ॥ इति हस्वत्वे छागिका ३ मझति मञ्जा मञ्जिः ४० सौत्रः, अच् । ४ सर्व कटुतिक्तप्रायमर्कपत्रादि भक्षयति सर्वभक्षा | 'भक्ष अदने ' ( चु.उ.से.), णिजन्तः, अच् । ५ गले स्तनावस्याः गलस्तनी, गौरादिः । पञ्च अजायाः ॥१२७५ ॥
युवाऽजो वर्करः
१९
१ तरुणः पशुः, व्रियतेऽसौ वर्करः । वृञ् वरणे' (स्वा.उ.से.), 'कृ (कि) शृवृभ्यः करः ' (हैमोणा - ४३५) । यद्वा 'कुक वृक आदाने ' (भ्वा.आ.से.), बाहुलकादरच् । "वर्करः कथ्यते सद्भिः सर्वोऽपि तरुणः पशुः "[ हलायुधकोश: २ । २७८ ॥ ] इति हलायुधः । " सर्वस्मिन् तरुणे पशौ वर्कर "[ ] इति तट्टीका च बाकरनाम एकम् ॥ अवौ तु मेष-यु-हुडो-रणा: उरंभी मेंढको वृष्णिरेडको रोमशो हुडुः ।।१२७६ ।।
|
10
11
अंजः स्याच्छगलः छांगश्छंगो वस्तः स्तंभः पशुः ।
१ अजति गच्छति प्रायेणोन्नतप्रदेशमिति अजः 'अज गतौ क्षेपणे च' (भ्वा.प.से.), पचाद्यच्, 'अजा२० द्यतः ४ ॥१४ ॥ इति निर्देशान्न वीभावः । २ छयतें (छायते) छिद्यतेऽमौ छालः 'छो छेदने (दि.प.से.), 'छो गुग्भ्रस्वश्च' (उणा- ११०) इति गुरु गलच् (कलच् धातोर्हस्वत्वं च ३ छ्यति पत्रादिकमिति खगः । 'छो
१०.
12
13
14
संफालः शृङ्गिणो भेड: '
१३
छेदने '(दि.प.अ.), ‘छापूर्खाडिभ्यो गक् ( कित्) (उणा १२१ ) इति गक् (गन्), 'गन् गम्यादेः (गम्यद्योः ) ' (उणा१२० ) अनेन गन् वा । [४ 'शृङ्गशार्ङ्ग - ' (हैमोणा९६) इति गे निपातनात् छगः ] ६ स्तभ्नोति स्तभः I 'स्तम्भु रोधने' (सीत्रः ३ ॥१८२॥ अच् । "णभ तुभ हिंसायाम् ' (भ्वा.आ.से.), इगुपधत्वात् के तुभः "[ टीकासर्व३० स्वम् २ १९ १०६ ॥ ] इति सर्वस्वम्। "शुभः "[ अमरकोषः २।९।७६ ॥] इत्यमरस्तालव्यादिमाह । ५ ' गन्ध वस्त (बस्त १. ५ प्रतौ नास्ति ॥ २. 'रक्ष-' इति३ ॥ ३ 'सम्प्रदानम्' इति१ ॥ २ १९७३ ॥ ६ १ प्रतौ नास्ति ॥ ७ 'जो' इति३.५ ॥ ८ 'अज गतिक्षेपणयो:' इति क्षीरतरङ्गिण्यादयः ॥ ९. ति' इति ॥ १०. १. २.४.५ प्रतिषु नास्ति ॥ ११. 'छो-' इति । १२. टीकासर्वस्वे- " णभ तुभ हिंसायाम् । इगुपधलक्षणः कः । तुभः ।" इति दृश्यते, भा-३, पृ.२१६॥, द्र. पदचन्द्रिका, भा-२, वैश्यवर्गः, श्रो- ६४८, पृ. ७३७ ॥ १३. अम. क्षीरस्वामिकृतटीकासम्मतः पाठः ॥। १४ न्ताद्' इति ॥ १५. अजस्य सप्त' इति३ ॥ १६. १.२.४प्रतिषु नास्ति ॥ १७ 'अजादित्वाट्टाप्' इति३ ॥ १८. न्' इति३ ॥ १९. 'तु-' इति२ ॥ 'पे' इति ॥ २१. सर्वधातुभ्य इन्' इत्युणादिगणे ॥ २२ 'मित्र' इति, 'मी' इति सायणः
४ 'दे रक्षणे' इति श्रीरतरङ्गिण्यादयः ॥ ५ तुलनीयोऽमरकोषः
4
॥
२३. ' -यति' इति ४.५ ॥
१ अव्यत इति अविः | 'अब रक्षणादी (ध्वा.प.से.), 'इन् सर्वधातुभ्यै: ( उणा - ५५७) इतीन्, तत्र । २ मीनाति हिनस्ति मेषः, पुंक्ली. । 'मी हिंसायाम् ' (क्र्या.उ.अ.), 'वृकॄ[तृ] मी-' (हैमोणा - ५४० ) इति ष: मिषति स्पर्धति (स्पर्धते ) इति, 'मिष स्पर्धायाम् ' (तु.प.से.), पचाद्यचि वा | ३ कर्णाऽस्त्वस्य ऊर्णायुः । ऊर्णाया
1
For Private & Personal Use Only
५०
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016065 |
| Book Title | Vyutapatti Ratnakarakalita Abhidhan Chintamani Nammala |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | |
| Publisher | Rander Road Jain Sangh |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 1098 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |