Vyutapatti Ratnakarakalita Abhidhan Chintamani Nammala

SR No.: 016065
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Publisher: Rander Road Jain Sangh
Publication Year: 2003
Total Pages: 1098
Language: Sanskrit
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 487

४४६
शाला गृहं शिल्पिशाला [] इति स्वामी । "कारूणां कर्मस्थानं शिल्पशाला "[]इति निरिकार: पाठ इति रुद्रः । द्वे 'कारखानुं' इति ख्यातस्य ॥
सत्त्रशाला प्रतिश्रयः ॥ १०००॥
१ सत्त्रं सदादानम्, तस्य शाला सत्त्रशाला । २ प्रतिश्रीयते प्रतिश्रयः । श्रि सेवायाम् ' (ध्वा.उ.से.), 'एरच् '३ । ३ ५६ ॥ । द्वे शत्रूकारशालायाः ॥ १००० ॥ आश्रमस्तुं मुनिस्थानम्
अभिधानचिन्तामणिनाममाला
१ आश्राम्यन्ति तपस्यन्त्यस्मिन्निति आश्रमः, १० पुंक्ली । श्रमु तपसि खेदे च ' ( दि.प.से.), अधिकरणे घ ' 'नोदात्तोपदेश- ७३ १३४ ॥ इति वृद्धिनिषेधः । मुनीनां स्थानं मुनिस्थानम् । एकं मुनिस्थानस्य ॥
उपनस्त्वन्तिकांश्रयः ।
१ उपहन्यते समीपे प्रतिज्ञायते उपघ्नः । 'उपघ्न आश्रये '३ ३ ४८५ ॥ इत्युपसङ्ख्यानेन उपधालोपौ निपात्यते । इहाऽऽ श्रयशब्दः प्रत्यासन्नवचन: I २ अन्तिक आसन्न आश्रयः अन्तिकाश्रयः । "छेदादिवोपघ्नतरोव्रं तत्यौ " [ रघुवंशम्, सर्गः - १४, श्लो - १] इति रघुः । द्वे 'पाडोसीगृह' इति ख्यातस्य ॥
२० प्रपा पानीयशाला स्यात्
१ प्रकर्षेण पिवन्त्यस्यां प्रपा
पा पाने ' (भ्वा.प.अ.), पर्थे स्थादित्वात् कः । २ पानीयस्य शाला पानीयशाला । “पानीयशालिकाऽपि स्वार्थे कनि, 'केऽणः ७ १४ ११३ ॥ इति ह्रस्वत्वम् प्रत्ययस्थात् ७ १३ १४४ ॥ इतीत्त्वं च" इति मिश्रा द्वे प्रमायाः
'
#1
[ तिर्यक्काण्डः - ४, पृथ्वीकायः
१ गञ्जन्ति नैदन्ति क्षीवा अस्यां गञ्जा । 'गर्ज गजि [गृज] गृजि गुज युज युजि शब्दार्था (ध्वा.प.से.), 'गुरोश्च हल: '३ | ३ | १०३ ॥ इत्यकारप्रत्ययः, पुंक्ली । २ मदिराया गृहं मदिरागृहम् । द्वे मदिरागृहस्य ॥ १००१ ॥
1
गंञ्जा तु मदिरागृहम् ॥१००१॥
पक्कणः शबरावासः
१ पच्यतेऽस्मिन् पक्रणः, पुंक्ली । अमरस्तु पुंस्येवाह । बाहुलकात् कणप्रत्ययः, पृषोदरादित्वाद् वा । पच्यत इति पक् कृत्यल्युटो बहुलम् '३।३ ।११३ ॥ इति कर्मणि क्विप् । पच्यमानः कणो धान्याद्यंशोऽत्रेति पकणः । " पच्यत इति नान्यत् कर्म कुरुतेऽत्रेति चितेत (चिते) कणः कश्च'(उणा-६१५ ) इति बाहुलकात् पचेरपि कणः, कचान्तादेशः पक्षण: "["]इति सुभूतिः । "पक्कणोऽस्त्रियाम्" ["] इति जातरूप: 1 "पक्कणं तु नपुंसकम् "[]इति रत्नकोषः । द्विककारमध्योऽयम् । २ शबराणामारण्य- ४० चण्डालानामावासः शबरावासः । द्वे भिल्लादिगृहस्य ॥
१५
१५
१.५.
१६
घोषस्त्वाभीरपल्लिका ।
१ घोषन्ति गावोऽत्रेति घोषः । 'घुष स्तुतौ (घुषिर् विशब्दने) (चु.उ.से.), अधिकरणे घञ् । २ " आभीरा घोषा (गोपाः), तेषां पल्लि (पल्ली ) गृहम् आभीरपल्ली"
१८
१९
१८
२०
[] इति भट्ट: । " पल्लिः कुटीसमुदाय: "[ ]इति तु सर्वधरः । " पतन्ति चरणेन भ्रमणेन जीवन्ति, क्विपि तो भाव:, तेन (पतो गावः । ता ) लीयन्तेऽत्रेति" बाहुलकाद् डि:, टिलोपः, 'कृदिकारात्- ' ( गणसू- ६ ।४ ।१४३ ॥ ) इति ङीष
१८
पल्ली । “पल्ली स्थानम् "[ ] इति स्वामी । “पल्ली ५०
२२
१८
१८
ग्राम: "[ ] इति मिश्राः । " आभीरपल्लिः ह्रस्वान्ता [] इति
२३
तु पञ्जिका । "कुटीग्रामकयोः पल्लिः "[ शाश्वतकोशः, श्लो
२४
६७८ ] इति तु शाश्वतः । द्वे घोषस्य ॥
पण्यशाला निषेद्याऽट्टी हट्टो विपणिरार्पण:
॥१००२ ॥
4
4
१. द्र. पदचन्द्रिका, भा-२, पुरवर्गः, श्लो - २५, पृ. ३८ ॥ २. अम. क्षीरस्वामिकृतटीकायाम्-"गृहादन्यत् कारूणां कर्मस्थानं, तेन शिल्पशालेति सभ्यः पाठः' इत्येव दृश्यते, २।२७॥ पृ.७५ ।। ३ खांनुं' इति३ - नूं' इति४ ॥ ४ 'ति' इति५ । ५. 'स-' इति ॥ ६ 'मं तु' इति५ ॥ ७ आश्रम्यन्ते' इति३, 'आश्रम्यन्ति' इति४.५ ॥ ८ 'शस्य-' इति४ ॥ ९ - पिनो' इति४.५ ॥ १०. ३.४प्रत्योर्नास्ति ॥ ११. तुलनीयोऽमरकोषः २ १२ १८ ॥ १२. 'म' इति४.५ ॥ १३. ५ प्रतौ नास्ति ॥ १४ - गुज युज युजि शब्दार्थाः' इत्यस्य स्थाने क्षीरतरङ्गिण्यादौ 'मुज ('मज' इति स्वामी) मुजि शब्दार्था:' इति दृश्यते ॥ १५. द्र. पदचन्द्रिका, भा-२, पुरवर्गः, श्लो-३८, पृ.५६ ॥ १६. ' चा-' इति५ ॥ १७. 'अविशब्दने' इति मैत्रेयः ॥ १८. प्र. पदचन्द्रिका भा-२, पुरवर्गः, श्लो- ३८, पृ.५६ ॥ १९ अम क्षीरस्वामिकृतटीकायाम्" आबिभ्यत्यभित ईरयन्ति वा गा आभीरा गोपाः । पल्ल्यते पल्लिः गृहालिः" इति दृश्यते, २।२।२१ ॥ पृ.७८ ।। २०. ३. ४प्रत्योर्नास्ति ॥ २१. 'लीयते' इति३ ॥ २२. 'मम्' इति३ ॥ २३. ३प्रतौ नास्ति ॥ २४. १. ४प्रत्योर्नास्ति ॥
4
३०