Vyutapatti Ratnakarakalita Abhidhan Chintamani Nammala

SR No.: 016065
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Publisher: Rander Road Jain Sangh
Publication Year: 2003
Total Pages: 1098
Language: Sanskrit
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 445

४०४ अभिधानचिन्तामणिनाममाला
[मर्त्यकाण्ड:-३ "पादुकायां पदरथी पादजङ्गुः पदत्वरा । कुलालः स्यात् कुम्भकारो दण्डभृच्चक्रजीवकः। ( पादवीथी पादपेशी) पादपीठी पदायता ॥१॥"
१ कुं मृदं लालयति कुलालः । 'लल विलासे' ३० [शेषनाममाला ३।१५५-१५६ ॥] इति ॥
(भ्वा.प.से.), ण्यन्तादस्मात् 'कर्मण्यण'३।२।१॥ । कुलानि त्वाबद्धाऽनुपदं हि या । गृहाणि अलतीति वा । 'अल भूषणादौ '(भ्वा.प.से.), १ अनुपदमिति, 'यस्य चायामः'२।१।१६ ॥ इत्य
अच्, अण् वा । कोलति संस्त्यायति वातमिति वा । 'कुल व्ययीभावः । सैवोपानत्, अनुपदं पादायामप्रमाणा बद्धा
संस्त्याने (भ्वा.प.से.), कालन्प्रत्ययः । २ करणं कारः, अनुपदीना । 'अनुपदसर्वा-'५।२।९।। इत्यादिना खः, खस्येना- कुम्भं(कुम्भस्य) कारः कुम्भकारः । 'उपपदम्- '२।२।१९ ॥ देशः । या उपानदनुपदं पदायामेन आबद्धा, साऽनुप- इति समासः । ३ दण्डं बिभर्ति दण्डभृत् । 'डुभृञ् धारणे' दीनेत्यन्वयः । एकं 'मोजडी' इति प्रसिद्धायाः ॥ (जु.उ.अ.), क्विप्, 'ह्रस्वस्य-'६।१७१ ॥ इति तुक् । ४
चक्रेण जीवति चक्रजीवकः । 'जीव प्राणधारणे'(भ्वा.१० न, वीं वरत्रा स्यात्
प.से.), ण्वुल् । चत्वारि कुम्भकारस्य ॥ १नह्यते बध्यतेऽनयेत, नधी, स्त्रीलिङ्गः । 'नह
शाणाजीवः शस्त्रमा| भ्रमासक्तोऽसिधावकः ४० (णह) बन्धने '(दि.उ.अ.), 'दाम्नी-'३।२।१८२ ॥ इति ष्ट्रन्, 'नहो धः'८।२॥३४॥ इति धत्वम्, 'झषस्तथो:-'८।२।४० ॥
॥९१६॥ इति धत्वं तकारस्य, 'झलां जश् झशि'८।४।५३ ॥, षित्त्वात् १ शाणया जीवति शाणाजीवः । पचाद्यच् । २ 'षिद्गौरादिभ्यश्च'४।१४१॥ इति ङीष् । २ वर्धते दीर्धी- शस्त्राणि मार्टि तेजयति शस्त्रमार्जः । 'मृजूष शुद्धौ'(अ.भवति चर्मरज्जुत्वाद् वर्धी, पुंस्त्रीलिङ्गः । 'वृधु वृद्धौ' प.वे.), 'कर्मण्यण'३।२।१ ॥, 'मृजेर्वृद्धिः ७।२।११४॥ । ३ (भ्वा.आ.से.), 'वृधिवपिभ्यां रन्'(उणा-१८५), 'पुगन्तल- भ्रमे आसक्तो भ्रमासक्तः । ४ असीन् धावयति शोधयति असिधूपधस्य-७।३।८६ ॥ इति गुणः, गौरादिः । "वां चर्मबन्धे धावकः । 'धूञ् कम्पने '(स्वा.उ.वे), णिजन्तः, ण्वुल् । चत्वारि
भवा वाध्री'[ ] इति हट्टचन्द्रः । "करशब्दप्रायुक्ता पादुकाया- 'तेरमा' इति ख्यातस्य ॥९१६॥ २० मपि वर्धीत्युपचारात् पुंस्ययं रामवत्, स्त्रियां नदीवत्, वर्धा
आबन्तोऽपि"[]इत्यन्ये । ३ वियते वस्त्रा । 'वज वरणे, धूसरश्चाक्रिकस्तैली स्यात (स्वा.उ.से.), 'वृञ् आच्छादने '(चु.उ.से.) वा, 'वृश्चित्'
१ धुवति धुनोति वा धूसरः । 'धूञ् कम्पने' (उणा-३८७) इत्यत्रन् । त्रीणि 'वाधरी' इति ख्यातायाः ॥ (स्वा.उ.वे.), 'धू विधूनने '(तु.प.से.) वा, कृधूमदिभ्यः कित्' ५०
(उणा-३५३)[इति] सरन्(सरः) । २ चक्रं पण्यमस्य आरा चर्मप्रभेदिकां ॥९१५॥
चाक्रिकः । 'तदस्य पण्यम्'४।४।५१ ॥ इति ठक् । ३ १ इयर्ति प्रविशति तन्तुरनया आरा । 'ऋ गतौ'
तैलमस्त्यस्य॑ तैली । 'अत इनिठनौ'५।२।११५ ॥ इतीनिः । (जु.प.अ.), भिदादित्वादङ्, वृद्धिश्च । २ चर्म प्रभिनत्ति चर्म
तिलन्तुदोऽपि । त्रीणि 'घांची' इति ख्यातस्य ॥ प्रभेदिका । 'भिदिर् विदारणे'(रु.उ.अ.), ण्वुल्, 'प्रत्ययस्थात्-'७।३।४४ ॥इतीत्वम् । द्वे 'आर' इति ख्यातस्य ॥९१५॥
पिण्याकखलौ समौ ।
१-१. 'पाद-' इति, १-२. कोष्ठान्तर्गतपाठस्थाने 'पादवीथी च पेशी च' इति च शेषनाममालास्वोपज्ञटीकयोः ॥ ३ 'मौ-' इति३॥ ४. 'ख्यातायाः' इति४॥ ५ तुलनीयोऽमरकोषः २।१०।३१ ॥ ६ 'इति' इति १प्रतौ नास्ति ।। ७ -लिङ्गः' इति ४प्रतौ नास्ति ॥ ८ द्र टीकासर्वस्वम्, भा-३, २।१०।३२ ॥, पृ.२७३ ॥, तत्र "वार्धी दीर्घवदादिरिति हड्डुचन्द्रः' इति दृश्यते, पदचन्द्रिका, भा-२, शूद्रवर्गः, शो७१४, पृ.८०३॥ ९ तुलनीयोऽमरकोषः २।१०३४॥ १०. 'ई-' इति१.२.३॥ ११. 'ल्वुल्' इति१.२॥ १२. '-न्यासे' इति३॥ १३. ४प्रतौ नास्ति ॥ १४ अत्र युधिष्ठिरमीमांसकमहोदयेन कृता टिप्पणी द्रष्टव्या, क्षीरतरङ्गिणी, भ्वादिः, धातुसं-३४३, टि-७, पृ.८१ ॥ १५. 'डुभृञ् धारणपोषणयोः' इति क्षीरतरङ्गिण्यादयः ॥ १६. '-स्यास्ति' इति१ ।।
Jain Education Intemational
Jain Education Intermational