Page Text
________________
४९०-४९५] व्युत्पत्तिरत्नाकरकलिता
२१७ अध्वन्यः । अध्वनो यत्खौ'५।२।१६॥ इति यत् । ४ पन्थानं जवनस्त्वरिते नित्यं गच्छति पान्थः । 'पथोऽण(पन्थो ण) नित्यम्'५।१७६ ॥ १जवोऽस्त्यस्य जवी । 'अत इनिठनौ'५।२।११५॥ इत्यण पन्थादेशश्च । स्त्रियां पान्था ।५ पन्थानं याति पथिकः।। इतीनिः । २ जवति गच्छति जवनः । जुः सौत्रः, 'जुचङ्'पथष्टन् (पथः ष्कन्)५।१७५॥ । स्त्रियां पथकी । अदूर- क्रम्य-'३।२।१५०॥ इति युच् । ३ त्वरते त्वरितः । 'जित्वरा विप्रकर्षादनयोः पर्यायत्वम् । ६ देशो देशान्तरमस्त्यस्य देशिकः। संभ्रमे '(भ्वा.आ.से.), 'जीतः क्तः३।२।१९७॥ इति वर्तमाने ७ प्रवसनशील: प्रवासी । वस निवासे'(भ्वा.प.अ.), 'सुष्य- क्तः, तत्र । त्रीणि वेगवतः ॥ जातौ-'३।२७८ ॥ इति णिनिः । प्रवसति वा प्रवासी । 'प्रे
वेगे रयो रहस्तरः स्यदः ॥४९४॥ लप-'३।२।१४५ ॥ इति घिनुण वा । सप्त पान्थस्य । 'वटाऊ' इति भाषा ॥
जवो वाजः प्रसरश्च तद्गणो हारिः ।
१ अजति गच्छत्यनेनेति वेगः । 'अज गतौ क्षेपणे
च'(भ्वा.प.से.), 'गन्गम्यायो:'(उणा-१२०)इति गन्, 'अजे१ तेषां पथिकानां गणः तद्गणः । हार्यन्ते प्राप्यन्ते
य॑घञपो:'३।४।५६॥ इत्यजे: वीभावः, 'सार्वधातुकार्ध- ४० ऽनया हारिः, स्त्रीलिङ्गः । 'हृञ् हरणे'(भ्वा.उ.अ.), 'इन् सर्वधातुभ्य:'(उणा-५५७) । एकं पथिकौघस्य ॥
धातुकयो:'७३८४॥ इति गुणः। विजतेऽनेनेति वा। 'ओविजी
भयचलनयो:'(तु.आ.से.), 'पुंसि संज्ञायां घः-'३।३।११८॥, पाथेयं शम्बलं समे ॥४९३॥ तत्र । २ रीयते गच्छत्यनेन रयः । 'री गतौ'(व्या.प.अ.), १ पथि मार्गे साधु पाथेयम् । 'पथ्यतिथि-४।४।
अच् । "रीणात्यनेनेति वा । 'री गतिरेषणयो:'(त्र्या.प.अ.), सामालिना मानना 'एरच्'३।३।५६॥ । ३ रहते (रंहति) गच्छत्यनेनेति रंहः, पुंक्ली. । 'शमु उपशमे '(दि.प.से.), कम्बलादित्वात् कलचि
क्लीबे । 'रहि गतौ'(भ्वा.प.से.), '-असुन्'(उणा-६२८)। साधु । द्वे शम्बलस्य ॥४९३॥
रमतेऽनेनेति वा । 'रमेढुक् च '(उणा-६५३)इत्यसुन्, हुक्
चागम इति वा । ४ तरत्यनेन तरः, क्लीबे । 'तृ प्लवन-- जालोऽतिजव:
तरणयोः (भ्वा.प.से.), '-असुन्'(उणा-६२८) । ५ स्यन्दनं १ जङ्ग्रे स्तोऽस्य जङ्गालः । सिध्मादित्वाल्लच, स्यदः । 'स्यदि किञ्चिच्चलने '( ), 'स्यदो जवे'६४२८॥ ५० 'प्राणिस्थातो लजन्यतरस्याम्'५।२।९६॥ वा। २ अतिशायी निपातोऽयं वेगे, दन्त्यान्तस्थाद्यादिः ॥४९४॥ ६ जवनं जवः। जवोऽस्त्यस्य अतिजवः । द्वे 'उतावल चालई' इत्यस्यं ॥ 'जुङ् गतौं '(भ्वा.आ.अ.), 'ऋदोरप्'३।३।५७॥ इत्यप् । ७
वजन्त्यनेन वाजः। 'वज गतौ'(भ्वा.प.से.), घञ्। ८ प्रसरणं जङ्घाकरिको जानिकः
प्रसरः। 'सृ गतौ'(भ्वा.प.अ.), बाहुलकादप् । अष्टौ वेगस्य॥ १ जङ्घा एव करो राजदेयभागोऽस्य जङ्घाकरिकः।
मन्दगामी तु मन्थरः। 'अत इनिठनौ'५।२।११५ ॥, जडैव करी हस्ती यस्येति केचित् ।
१ मन्दं गच्छति इत्येवंशीलो मन्दगामी । 'गम्ल २ जङ्घाभ्यां जीवति जानिकः । वेतनादिभ्यो जीवति'४।४।
गतौ'(भ्वा.प.अ.), 'सुप्यजातौ-'३।२१७८॥ इति णिनिः । २ १२॥ इति ठक्, 'ठस्येक:'७।३।५०॥, 'किति च'७।२।
मध्नाति पादौ मन्थरः । 'मन्थ विलोडने'(व्या.प.से), बाहुल११८॥ इति वृद्धिः । द्वे 'कासीद' इति ख्यातस्य ॥
काद् 'अर्तिकमिभ्रमि-'(उणा-४१२)इत्यरन् । द्वे मन्दगामिनः।
२०
जवी । 'हलूइ चालइ' इति
६०
१. सूत्रस्य णप्रत्ययविधायकत्वादत्र णप्रत्ययो युक्तः ॥ २. 'देशि-' इति१.२॥ ३. 'वटाउ' इति ३ ॥ ४. 'सर्वधातुभ्य इन्' इत्युणादिगणे ॥ ५. 'शम्बलः' इति १॥ ६. 'शमिकमि-'(हैमोणा-४९९)इति बलः" इति १प्रतौ बहिर्भागे टिप्पणी ॥ ७. तुलनीयोऽमरकोषः २।८७३॥ ८. '-वलो' इति३, '-वलौ' इति ४॥ ९. 'चलाइ' इति ३॥ १०. 'तस्य' इति १.२॥ ११. '-कारिकः' इति २.३॥ १२. -म्यद्योः' इत्युणादिगणे ॥ १३. 'विजी' इति१.२.३॥ १४. इतोऽग्रे १प्रतौ 'इति' इति दृश्यते ॥१५. 'रीणो-' इति१.२॥ १६. 'रमेश्च' इत्येवोणादिगणे ॥ १७. 'स्यन्दः' इति१.२, 'स्यन्दनः' इति ३॥ १८. 'स्यन्दू स्रवणे' इति स्वामिमैत्रेयौ, '-प्रस्रवणे' इति सायणः ॥ १९. नन्दीसम्मतोऽयम्, द्र. क्षीरतरङ्गिणी, धातुसं-६८२, पृ.१५३ ।। २०. तुलनीयोऽमरकोषः २०७२ ।। २१. 'हलूयइ चाले' इति ३, 'हलूवइ चालै' इति ४॥
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016065 |
| Book Title | Vyutapatti Ratnakarakalita Abhidhan Chintamani Nammala |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | |
| Publisher | Rander Road Jain Sangh |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 1098 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |