________________
वन्दना के दोष
५७३
वन्दना
दिट्रमदिठं च तहा, सिंगं च करमोअणं । दिट्रमदिठं नाम एवं सिग्धं वंदति जथा केणइ दिदो आलिट्ठमणालिजें, ऊणं उत्तरचूलियं ।। केणइ न दिदो। सिंगं नाम सीसे एगेण पासेण वंदति मूयं च ढड्ढरं चेव, चुड्डलिं च अपच्छिमं । अहवा अण्णेहिं साधहि समं संगेण जह वा तह वा बत्तीसदोसपरिसुद्धं, किइकम्मं पउंजई । वंदति । करो नाम एसोवि राणओ करो जह वतह व
अणाडियं नाम अणादरेण वंदति । थद्धं अट्टहं अण्ण- समाणेतब्वओ, वेट्ठी एसा न निज्जरत्ति मंणति । मोयणं तरेण मत्तो । पविद्धं वंदणगं देंतओ चेव उठेत्ता नाम न अन्नहा मोक्खो, एतेण पुण दिण्णेण मुश्चामित्ति णासति । परिपिडितं भणति--एतं भे सव्वस्स चेव वंदति । आलिद्धमणालिद्धं रयहरणे य निडाले य किंचि कालप्पगतस्स वंदणगं, अहवा न वोच्छिण्णे आवत्त वंज- आलभति किंचि नालभति, एत्थ चउभंगो, सीसे आलिद्धं णाणि वा करेति, पिंडलओ वा जाहओ वंदति, संकुयओ रयहरणे आलिद्धं, पढमो सुद्धो। ऊणं वंजणेहिं आवस्सउप्पीलणसंपीलणाए वा वंदति । टोलगति टोलो जथा एहिं वा। उत्तरचलिया नाम एतेहिं वंजणेहिं आवस्सएहि उठेत्ता अण्णमण्णस्स मूलं जाति । अंकुसो दुविहो, मूले वंदित्ता भणत्ति-मत्थएण वंदामित्ति । मयं नाम गंडस्स रयहरणं गहाय भणति-निवेस जा ते वंदामि, मयो वंदति न किंचि वि उच्चारेति । महता सट्टेण अहवा दोहिवि हत्थेहिं अंकुसं जथा गहाय भणति - ढड्ढरं । चुडली नाम चुडलं जथा रयहरणं गहाय वंदति, वंदामि । कच्छरिगियं एक्कं वंदित्ता अण्णस्स मूलं रिंगतो अहवा दिग्धं हत्थं पसारेति, भणति-वंदामि, अहवा जाति, ततोवि अण्णस्स मूलं जाति । मच्छुव्वत्तं एक्कं हत्थं भमाडेति, सव्वे बंदामित्ति । छड्डति बितिएण पासें ति परियत्तति रेचका-
(आवनि १२०७-१२११ चू २ पृ ४२-४४) वर्तेन । मणसा पदुटठं, सो हीणो केणति, ताहे हियएण कृतिकर्म के ३२ दोष हैंचितेति-एतेण एवग्गतेणं वंदाविज्जामि, अण्णं वा १. अनादत-अनादरपूर्वक वंदना करना । किंचि पओसं वहति । वेदियावद्धं नाम तं पंचविहं- २. स्तब्ध-गर्व से उद्धत हो वन्दना करना । उवरि जाणगाणं हत्थे निवेसितूणं वंदति हेटा वा ३. प्रविद्ध-वन्दना करते-करते बीच में ही भाग जाना। जानूकाणं एगं वा जाणुं अंतो दोण्हं हत्थाणं करेति ४. परिपिडित-१. कालगत सभी मुनियों को मेरी उच्छंगे वा हत्थे कातूणं वंदति । भयसा भएणं
वंदना, यह कहते हुए वन्दना करना । २. आवर्त का वंदति, मा निच्छुब्भिहामि संघातो कुलाओ गणाओ विच्छेद न होने पर भी स्तुति करते हए बंदना गच्छाओ खेत्ताओत्ति । भयंत नाम भयति अम्हाणं अम्हेवि
करना। ३. घुटनों का स्पर्श करते हुए वंदना पडिभयामोत्ति । मेत्तीए स मम मित्तोत्ति, अहवा मेत्ति
करना। ४. झुककर घुटनों का उत्पीडन-संपीडन तेण समं काउं मग्गंति । गारवा नाम जाणंतु ता मम करते हुए वंदना करना। जहेस सामायारीकुसलोत्ति । कारणं नाम सुत्तं वा अत्थं ५. टोलगति-ऊंट जैसे उठकर एक-दूसरे के पास वा वत्थं वा पोत्थगं वा दाहितित्ति कज्जनिमित्तं चला जाता है, वैसे इधर-उधर जाते हुए वंदना वंदति । तेणियं नाम जदि दीसति तो वंदति । अहवा करना अथवा टिड्डी की तरह फुदक-फुदक कर न दीसति अंधकारो वा ताहे न वंदति । पडिणीयं वंदना करना । नाम सण्णभूमं पधाइयं वंदति भोत्तु कामं पट्टितं वा ६. अंकुश-१. रजोहरण को हाथ में लेकर कहनाभणति ---भट्टारगा अवस्स वंदितव्वगा। रुळं रुळं यहां बैठो, मैं तुम्हें वंदना करता हूं, ऐसा कहकर नाम रोसिओ केणति तो धमधमेंतेण हियएण वंदति । वंदना करना । २. दोनों हाथो से अंकुश की भांति तज्जितं नाम भणति–अम्हे तुमं वंदामो, तुमं पुण न रजोहरण को पकड़कर वंदना करना । वाहिज्जसि न वा पसीदसि जथा थूभो, अंगुलिमादीहिं वा ७. कच्छभरिंगित- कछुए की भांति रेंगते हुए वन्दना तज्जतो वंदति । सढं हट्ठस्समत्थो निद्धम्मत्तेण रज्जु- करना। गोज्ज करेति, संघसं करोतीत्यर्थः । हीलितं नमेमि ८. मत्स्योद्वर्त-एक को वन्दन कर मत्स्य की भांति वायगा वंदितुं गणी महत्तरगा जेट्ठज्ज एवमादि । पलि- शीघ्रता से दूसरे मुनि को पार्श्व परिवर्तन कर कंचितं नाम वंदंतो देसरायजणपदविकहाओ करेति । रेचकावर्त की मुद्रा में वन्दन करना।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org