________________
टट रटाष-१.ददरमात्मायशब्दनान्यषा शब्दा. गागा एम'
दयावत] ५०६, जैन-लक्षणावली
[दर्शन (उपयोग) ग्राह्य भ्यः प्राणिभ्यस्त्रिशुद्धिभिरभयदानम् । (चा. क्रियते सा दपिका (व्यव. सू. भा. मलय. व. सा. पृ. २१, कार्तिके. टी. ३६१, पृ. २६०)। २-३८, पृ. १४)। १ अनुग्रह के योग्य प्राणिसमूह के लिए मन, वचन बिना कारण जो बाह्य वस्तु का सेवन किया जाता और काय की शुद्धिपूर्वक अभयदान देना-उनके है, उसका नाम दपिका प्रतिसेवना है। कष्ट को दूर करना, इसका नाम दयादत्ति है। दर्शन (सम्यग्दर्शन)-१. दंसेइ मोक्खमग्गं दयावत—साकल्येन देशतो वा प्राणिहिंसातो विर- सम्मत्तं संयम सुधम्म च। निग्गंथं णाणमयं जिणतिर्दयावतम् । (युक्त्यनु. टी. ६)।
मग्गे दंसणं भणियं ।। (बो. प्रा. १४)। २.xx प्राणिहिंसा के एकदेश या सर्वदेश त्याग को दयावत x जं पिच्छइ तं च दंसणं णेयं । (मो. प्रा. ३७)। (अहिंसावत) कहते हैं।
३. दंसणं अत्तागम-पदत्थेसु रुई पच्चो सद्धा फोसप्रात्मीयशब्देनान्येषां शब्दा- णमिदि एयट्ठो। (धव. पु.६,.३८); अत्तागमनभिभूय महाकलकलं बृहद्बलेन कृत्वा यो वन्दनां पयत्येसु पच्चो रुई सद्धा पासो च दंसणं णाम । करोति तस्य दर्दुरदोषः। (नूला. व. ७-११०)। (धव. पु. १३, पृ. ३५७-३५८)। ४. वस्तुयाथात्म्य२. दुर्दरो [दर्दुरो] ध्वनिनाऽन्येषां स्वेन च्छादयतो श्रद्धानं दर्शनम् । (भ.प्रा. विजयो. १६) । ५. दर्शध्वनीन् । (अन. घ. ८-११०)।
नमात्मविनिश्चिति: xxx। (पु. सि. २१६)। अपने शब्दों से दूसरे के शब्दों को दबाकर अतिशय ६.xxx दर्शनं तत्त्वरोचकम् । (चन्द्र. च.१८, बलपूर्वक महान कलकल करते हुए वन्दना करने १२४)। ७. दृश्यन्ते-श्रद्धीयन्ते पदार्था अनेनास्मादको दर्दुरदोष कहते हैं।
स्मिन् वेति दर्शनम्, दर्शनमोहनीयस्य क्षयःक्षयोपशमो दर्प-१. दो वलकृतः ।(त. भा. सिद्ध. व. ८-१०)। वा, दृष्टिर्वा दर्शनम्-दर्शनमोहनीयक्षयाद्याविर्भूत२. तत्थ दप्पो धावण-डेवणाई । (जीतक. स्तत्त्वश्रद्धानरूप प्रात्मपरिणामः। (स्थाना. अभय. चू. १, पृ. ३)। ३. अमीषामयमर्थः-धावण त्ति व.१-४३, पृ. २१-२२)। ८. रुचिराप्तागमनिःकारणेण खडयप्पयाणं धावणं, डेवणं गत्तवर- पदार्थानां दर्शनं मढवजितम् । (प्राचा. सा. ३-३)। डाईफडणं। आदिशब्दात् मल्लवत् बाहजुद्धकरणं ६. दर्शनविशोधिकानि यानि सूत्राणि शास्त्राणि वा लगुडिभमाडणं । (जीतक. चू. वि. व्याख्या पृ. तानि दर्शनम् । (ब्यव. भा. मलय. व. १-१०३, ३४)। ४. पुनरकुशलपरिणामतः प्रतिषेवणा सा पृ. ३२)। १०.xxxदर्शनं तत्त्वार्थश्रद्धानम । दर्पः । दर्पप्रतिसेवना, दपिका इत्यर्थः। (व्यव. सू. (भ.प्रा. मूला. २)। ११. Xxx श्रद्धानं तस्य भा. मलय. वृ. १-३६, पृ. १६); दो निष्कारणो दर्शनम् । (धर्मश. २१-१६२) । १२. प्राप्तागमऽनादरः। (व्यव. सू. भा. मलय. वृ. ४-३२६, पृ. पदार्थानां श्रद्धानं दर्शनं विदुः । (जी. चम्पू. ७-६)। ६१); व्यायाम-वल्गनादिषु व्यापृततया यो नि- १जो मोक्षमार्ग, सम्यक्त्व, संयम और उत्तम धर्म कारणोऽनादरः उपस्थापनाया: स दर्प उच्यते । को दिखलाता है तथा जो परिग्रह से रहित होकर (व्यव. सू. भा. मलय. वृ. ४-३२७, पृ. ६२); ज्ञानस्वरूप है उसे दर्शन कहा गया है। ३ प्राप्त, दो निष्कारणधावन-वल्गन-वीरयुद्धादिकरणम् । प्रागम और पदार्थों में जो रुचि होती है उसे दर्शन (व्यव. सू. भा. मलय. व. १०-१३४, पृ. ८४)। कहते हैं। रुचि, प्रत्यय, श्रद्धा और दर्शन ये समा. १ बलकृत अहंकार का नाम दर्प है। ३ निष्प्रयो. नार्थक शब्द हैं। जन दौड़कर, उछल-कूदकर और युद्धादि करके दर्शन (उपयोग)-१. जं सामण्णग्गहणं सणअपने बल के प्रदर्शन करने को वर्प कहते हैं। मेयं xxx (सन्मति. २-१) । २. अनाकार ४ अकुशल परिणाम से-अविरति मादिरूप भाव दर्शनम् । (त. वा. ३, ६, १); दर्शनावरणक्षयसे-बाह्य वस्तु के प्रतिसेवन का नाम दर्प-दपिका क्षयोपशमाविर्भूत वृत्तिरालोचनं दर्शनम् (त. वा. ९, प्रतिसेवना है। बिना प्रयोजन के दौड़ना व वीर- ७, ११, पृ. ६०४)। ३. जीवस्वाभाव्यात् सामायुद्धादि करना, इसे दर्प कहा जाता है। न्यप्रधानं उपसर्जनीकृतविशेषमर्थग्रहणं दर्शनमुच्यते । पिका-देखो दर्प। या कारणमन्तरेण प्रतिसेवना (ललितवि. पृ. ६३)। ४. सामान्यावबोधो दर्शनम ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org