________________
जलूका (जलौकस्)] ४५८, जन-लक्षणावली
[जाति मुपेत्य वापी-निम्नगा-समुद्रादिष्वप्कायिकजीवानवि- ६. जल्ल इति मल: स एव परीषहो जल्लपरीषहः । गधयन्तो जले भूमाविव पादोत्क्षेप निक्षेपकूशला (उत्तरा. नि. शा. व. ८६, पृ. ८३) । ७. जल्ल: जलचारणाः । (योगशा. स्वो विव. १- प्रव. शरीर-वस्त्रादिमल: । (समवा. अभय व. २२, पृ. सारो. वृ. ६०१)। ५. जलमस्पृश्य जलोपरि गमनं ३६)। ८. सर्वाङ्गमलो जल्लः। (योगिभ. टी. जलचारणत्वम् : (त. वृत्ति श्रुत. ३-३६)। १३)। ६. जल्ल-धनीभूतमुपर्युपरि शरीरमल जल्लः, १ जिसके प्रभाव स जलकायिक जीवों को विरा- सर्वाङ्गीणमलो वा जल्लः। (भ. प्रा. मूला. ६५)। धना न करके पांवों को उठाते-रखते हुए समुद्र के १ पसीने के प्राश्रय से जो धुलि का समह संलग्न मध्य में दौड़ सकता है वह जलचारण ऋद्धि कह- होता है उसका नाम जल्ल है। ४ कठिनता को लाती है।
प्राप्त हुए मल का नाम जल्ल है। इसको शरीर में जलूका (जलौकस्) समान शिष्य-१. जलुगा धारण करना-उसे दूर करने के लिए स्नान आदि व अदू में तो पिबइ सुसीसो वि सुयनाणं ।। (विशेषा. न करना, इसे जल्लपरीषहजय कहते हैं। १४७८)। २. यथा जलौका: शरीरमदुन्वती रुधिर. जल्लौषधि-१. सेयजलो अंगरयं जल्लं भण्णेत्ति माकर्षति तथा शिष्योऽपि योऽदन्वन् श्रतज्ञानमापि- जीए तेणावि। जीवाण रोगहरणं रिद्धी जल्लोसही वति स जलूकासमानः। उक्तं च – “जलुगाव तम णामा ।। (ति. प. ४-१०७०)। २. स्वेदालम्बनो (अ) दूमितो, पियइ सुसीसोऽवि सुयनाणं ।" (प्राव. रजोनिचयो जल्लः, स प्रोषधिप्राप्तो येषां ते जल्लो. मलय. वृ. १३६, पृ. १४४)।
षधिप्राप्ताः । (त. वा. ३, ३६, ३, चा. सा. पृ. २ जैसे जोंक शरीर को पीड़ा नहीं देती हुई रक्त ६६) । ३. जल्लो अंगमलो बाहिरो, सो प्रोसहितं को पीती है, उसी प्रकार जो शिष्य गुरु को कुछ पत्तो जेसि तवोबलेण ते जल्लोसहिपत्ता । (धव. भी पीड़ा नहीं देते हुए श्रुतज्ञान को ग्रहण करता है पु. ६, पृ. ९६) । ४. जल्लो मलः, स प्रोषधिर्यस्य उसे जलूका समान शिष्य कहते हैं।
स तथा । (प्राव. मलय. व. ६९, पृ. ७८)। अल्प-१. साध्ये परतिरस्कारो जल्पः xxx। २ जल्ल का अर्थ पसीने के प्राश्रय से संचित धूलि(प्रमाणसं. ५५) । २. समर्थवचनं जल्पं चतुरङ्ग विद्- समहरूप मल है। जिस महर्षि का वह मल प्रौषधि बुधाः । (सिद्धिवि. ५-२) ।
को प्राप्त है-रोग को दूर करने वाला है -वह १ साध्य के विषय में दूसरे को तिरस्कृत करना,
जल्लोषधि ऋद्धि का धारक होता है। इसका नाम जल्प है। २ वादी, प्रतिवादी, प्राश्निक जातकल्प-जातकल्पनाम यो गीतार्थः सूत्रार्थऔर परिषत् इन चार बल रूप अंग वाले अथवा तदुभयकुशलः । (व्यव. मलय. व. ४-१६)। चार अवयवों वाले समर्थ वचन को जल्प कहा सूत्र, अर्थ और उभय के पारगामी गीतार्थ साध जाता है।
को जातकल्प कहते हैं। जल्ल-देखो मलपरीषह। १. स्वेदालम्बनो रजो- जाति-१. तासु नरकादिगतिष्वव्यभिचारिणा निचयो जल्ल: । (त. वा. ३, ३६, ३) । २. जल्लो सादृश्येनेकीकृतोऽर्थात्मा जातिः। (स. सि. ८-११ अंगमलो बाहिरो। (धव. पु. ६, पृ. ६६) । ३. जल्ल त. वा. ८, ११, २, भ. प्रा. मूला. २०६६; त.
-धनीभूतमुपर्युपरि प्रचितं शरीरमलं जल्ल इत्यु- वृत्ति श्रुत. ८-११)। २. अव्यभिचारी सादृश्यकीच्यते । (भ. प्रा. विजयो. ६५)। ४. जल्लं कठिन- कृतोऽर्थात्मा जातिः। (त. वा. ८, ११, २; त. तापन्नं मलम्, उपलक्षणत्वात् पङ्क-रजसी च । कायेन श्लो. ८-११)। ३. तत्र मिथ्योत्तरं या (जा)तिः शरोरेण धारयेत् । Xxx मम तु सम्यक् सह- यथाऽनेकान्तविद्विषाम् ।। (प्रमाणसं. ५५; न्या. वि. मानस्य महान् गुण इति मत्त्वा न तदपनयनाय २-२०३) । ४. जाति: मातृसमुत्था। (प्राव. नि. स्नानादि कुर्यात् । (उत्तरा. शा. व. २-३७, पृ. हरि. व, ८३१) । ५. तत्थ जाई तब्भवसारिच्छ१२३) । ५. जल्ल सर्वांगप्रच्छादकं मलम् । (मूला. लक्खणसामण्ण । (धव. पु. १, पृ. १७ ; चेदणाव. १.३१); जल्ल-सर्वांगीण म नमस्नानादिजनित- दिसमाणपरिणामो जाई ण म । (धव. पु. ३, प. प्रस्वदायुद्भवा पीडा । (मूला. व. ५-५८)। २५०); जातिर्जीवानां सदृश परिणामः । (धव. पु.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org